1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας. Κανένας δεν επαναστατεί επειδή έτσι του κάπνισε, επειδή δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει.

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας

από | 25 Μαρ, 2023

Κανένας δεν επαναστατεί επειδή έτσι του κάπνισε, επειδή δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει, επειδή βαριόταν αφόρητα μια κάποια μέρα της ζωής του. Κανένας δεν εξεγείρεται επειδή το διάβασε σε κάποια βιβλίο, επειδή πέρασε χρόνια να αναρωτιέται γι’ αυτό. Κανένας δεν μπαίνει στη φωτιά ρισκάροντας τη ζωή του επειδή ένα θεωρητικό σχήμα του είπε πως πρέπει να ρισκάρει τη ζωή του. Κανένας· ο άνθρωπος γίνεται επαναστάτης γιατί δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, γιατί είναι α π ε λ π ι σ μ έ ν ο ς.

Η επανάσταση του 1821 έγινε από τους απελπισμένους. Μπορεί να την οραματιστήκαν κάποιοι έμποροι από την Οδησσό, μπορεί να την σκέφτηκαν κάποιοι εμιγκρέδες αστοί στο Παρίσι, μπορεί να την στήριξαν κάποιοι προύχοντες ντόπιοι φεουδάρχες και καλαμαράδες, μπορεί να την σιγόνταραν κάποιες ξένες κυβερνήσεις, μπορεί να την πόθησαν ρομαντικοί διανοούμενοι και ποιητές· όλοι αυτοί είχαν —βέβαια— τους λόγους τους. Όμως η επανάσταση δεν θα γινόταν ποτέ αν η οργή της απελπισίας δεν σάρωνε τις ψυχές των καταπιεσμένων, αν ο κόμπος από την συσσωρευμένη αδικία δεν έπνιγε το λαιμό εκατοντάδων χιλιάδων απλών ανθρώπων, αν σε μια κρίσιμη στιγμή, ικανή να σπάσει το καταπιεστικό συνεχές του χρόνου, το πάθος για το οριστικό σπάσιμο των αλυσίδων δεν γινόταν η ηχώ ενός μαζικού «ως εδώ».

Ελευθερία ή θάνατος, λοιπόν. Γιατί η επανάσταση που σπάει τη τζαμαρία της ιστορίας, γίνεται συλλογική πράξη όταν αυτοί που δεν αντέχουν πια το βάρος των αλυσίδων, αποφασίζουν να παλέψουν με μόνο όπλο της ζωή τους —το μόνο πράγμα που έχουν, άλλωστε— για το μόνο πράγμα που αξίζει να παλεύει κανείς: για την ελευθερία.

Η ελευθερία έρχεται με το μαχαίρι στα δόντια —έλεγε μια παλαιά προκήρυξη— με την ανειρήνευτη μανία να σπάσει τις αλυσίδες, όλες τις αλυσίδες. Γι’ αυτό και καμία επανάσταση, όσες ένδοξες σελίδες και αν έγραψε, όσες μάχες και να έδωσε, δεν δικαιώθηκε ποτέ οριστικά. Όσο η αδικία επιμένει, όσο η παλαιά τάξη επιστρέφει παίρνοντας διαρκώς νέες μορφές, όσο η καταπίεση, ο αποκλεισμός, η βία, ο πόνος και η εξαθλίωση γίνονται το υστερόγραφο της εξουσίας, τόσο συνεχίζει να είναι δίκαιο να εξεγείρεσαι· να είναι δίκαιο να επαναστατείς.

Σήμερα —δυστυχώς— ξέρουμε την παραδοξότητα του αγώνα, τον αντεστραμμένο μύθο της επανάστασης. Ξέρουμε πως η επανάσταση που ηττάται γίνεται μνήμη — παρακαταθήκη για το αύριο, η επανάσταση που «κερδίζει» γίνεται κράτος· μια νέα μορφή της παλαιάς αδικίας. Μετά την επανάσταση έρχονται οι ειδικοί να μας μιλήσουν για το “νόημά” της, να μας “διαφωτίσουν” για τα ποίος, τα πού και τα γιατί της ιστορίας, να μας νομοθετήσουν για τα αγαθά της ελευθερίας που κέρδισαν οι αγώνες και να μας υπενθυμίσουν πως «σήμερα …δεν είναι καιρός για επαναστάσεις», πως «σήμερα ζούμε στον καλύτερο δυνατό (θαμαστό καινούργιο) κόσμο».

Ας μην είμαστε αφελείς. Το ποια θα είναι η έκβαση μιας επανάστασης, το αν «θα γίνει μνήμη ή θα γίνει κράτος», το αν θα παγιώσει έστω κάποιες κατακτήσεις για τους ανέλπιδους που έβαλαν το κεφάλι τους στο ντορβά ή αν απλά η αδικία θα πάρει νέες, πιο σκληρές μορφές, είναι κάτι που κρίνεται στο εσωτερικό της επανάστασης. Αυτό έγινε και στην επανάσταση του 21’. Γιατί οι επαναστάτες έχουν τη δυστυχία να μην πολεμούν μόνο τους εχθρούς τους, έχουν και τους “φίλους” τους να αντιμετωπίσουν. Κολαούζους που τρέχουν σαν τους χρηματιστές του λονδρέζικου Σίτι να κεφαλαιοποιήσουν τα κέρδη της νέας εξουσίας, όταν το αίμα τρέχει στους δρόμους, όταν επικρατεί γι’ αυτούς αυτή η υπέροχη “μεγάλη αναταραχή”.

Κι όμως αυτοί οι κολαούζοι θα οικοδομήσουν το νεοελληνικό κράτος και την ιδεολογία του: τον εθνικισμό. Αυτοί οι κολαούζοι θα οικοδομήσουν τη μυθολογία της επανάστασης, μια κατασκευασμένη αφήγηση γεμάτη ψέματα, στρεβλώσεις και παραμύθια. Αυτοί οι κολαούζοι, που αφού πρώτα φίμωσαν, εκτέλεσαν, φυλάκισαν ή καταδίκασαν στην εξαθλίωση τους επαναστάτες, μετά τους έστησαν ανδριάντες και μας είπαν τι δήθεν οραματιστήκαν αυτοί που κάποτε βγάλανε τα σπαθιά απ’ τα θηκάρια. Γιατί οι κολαούζοι έπνιξαν την επανάσταση μέσα στα σπλάχνα του νεοελληνικού κράτους όπως ο πρωτομάστορας τη γυναίκα του στα θεμέλια του γεφυριού της Άρτας.

200 χρόνια μετά την επανάσταση του 21 επίσημοι θεσμοί, εθνικιστικοί όμιλοι, μαζικά μίντια και κρατικοί οργανισμοί, επιχειρούν με έναν κατακλυσμό εκδόσεων, συνεδρίων, εκδηλώσεων και κακόγουστων θεαμάτων, να πνίξουν την α λ ή θ ε ι α της επανάστασης. Εθνικιστές, κοσμοπολίτες και (νεο)φιλελεύθεροι, παρά τις διαφορές τους, συμφωνούν σε ένα πράγμα: στην πλήρη απαξίωση του διαχρονικοί δικαίου των επαναστατών, στην πλήρη ισοπέδωση των πολλαπλών αληθειών των καταπιεσμένων, των πληθυντικών (εν τέλει) επαναστάσεων του 1821.

Γιατί την επανάσταση δεν την έκανε —δεν την κάνει ποτέ— ένα ενιαίο υποκείμενο· όσο κι αν οι θεωρίες προσπαθούν να το κατασκευάσουν. Ένα υποκείμενο με ενιαία γλώσσα, θρησκεία και εθνική συνείδηση. Γιατί το 21 εξεγέρθηκαν ετερόκλητα πλήθη καταπιεσμένων: γυναίκες και άνδρες, Αρβανίτες, Ρωμιοί, Βλάχοι και Σλάβοι, ψαράδες, εργάτες και κολίγες, κυνηγημένοι κλέφτες και δούλοι, νησιώτες, πεδινοί και ορεσίβιοι, άνθρωποι με διαφορετικές γλώσσες, με άλλες κουλτούρες, φορεσιές, με διαφορετικές μουσικές και τραγούδια. Δεν υπήρξε λοιπόν κάτι ενιαίο, παρά μόνο η γενική αίσθηση της κοινωνικής αδικίας που συμπυκνώνει την επαναστατική πράξης και οραματίζεται έναν νέο, πιο δίκαιο κόσμο: έναν κόσμο που θα χωράει όλους τους (διαφορετικούς) κόσμους.

Επιχειρώντας ένα μικρό αντίβαρο στον ορυμαγδό των εκδηλώσεων αποφασίσαμε να διοργανώσουμε ένα διεθνές συνέδριο, με ορίζοντα το φθινόπωρο του 2021, με στόχο να αναδείξουμε όλες τις έντεχνα συσκοτισμένες πληθυντικές αλήθειες της επανάστασης. Επιχειρώντας να αναδείξουμε την διαχρονικότητα της επανάστασης ως κραυγής των καταπιεσμένων, ως ουρλιαχτού της ελευθερίας.

 

———————————————————————

Ακολουθεί το κάλεσμα του Συνεδρίου. Περισσότερες πληροφορίες στο σύνδεσμο: https://congress1821.gr/

 

Διεθνές συνέδριο για το 1821: Κάλεσμα για συμμετοχές

Η επανάσταση του 1821 αποτέλεσε μια ιστορική τομή στην ιστορία των επαναστάσεων. Είναι το πρώτο ρήγμα μέσα στο αντεπαναστατικό περιβάλλον που διαμόρφωσε η ήττα του Ναπολέοντα στο Βατερλό και η κυριαρχία της Ιεράς Συμμαχίας. Ένα ρήγμα που θα κορυφωθεί μερικά χρόνια αργότερα, το 1848, με το επαναστατικό κύμα της Άνοιξης των Λαών. Αυτό το ρήγμα έγινε η θρυαλλίδα μιας διαδικασίας πολλαπλών εθνογενέσεων στην ανατολική Μεσόγειο, κατά την οποία διαμορφώθηκαν σταδιακά εθνικές ιδεολογίες και κρατικοί θεσμοί. Στη βάση των νέων καπιταλιστικών κοινωνικών σχέσεων, αλλά αντλώντας από προκαπιταλιστικές εθνοτικές αναφορές —πολλές από τις οποίες πήγαιναν πολύ πίσω στο χρόνο— συνενώθηκαν εθνοτικά, γλωσσικά, πολιτισμικά, γεωγραφικά και ταξικά θραύσματα, για να διαμορφώσουν τη νέα αυτή πραγματικότητα.
Στις μέρες μας είναι απαραίτητος όσο ποτέ ένας απολογισμός του ρόλου της επανάστασης αλλά και της ιστορικής διαδρομής του ελληνικού κράτους. Με αφορμή τα 200 χρόνια από το ‘21 έχουν ήδη ανακοινωθεί πολλά συνέδρια και εκδηλώσεις. Σε αυτά δεσπόζουν φιλελεύθερες, κοσμοπολίτικες και εθνικιστικές προσεγγίσεις που, παρά τις ουσιώδεις διαφορές τους, αποτελούν αφηγήσεις που εκφράζουν απολογητικές ιδεολογίες σημερινών πολιτικών αποβλέψεων, με έμφαση στον ευρωπαϊσμό ή/και στον εθνικισμό. Απουσιάζουν ηχηρά κριτικές προσεγγίσεις που εστιάζουν στο υποκείμενο των επαναστάσεων: στις λαϊκές τάξεις, στον πολιτισμό τους, τους αγώνες τους, στις επιδιώξεις τους, στις προσδοκίες τους, στα ανολοκλήρωτα οράματά τους.
Δεν τρέφουμε, βέβαια, αυταπάτες. Ξέρουμε πως κάθε ιστορική ανάγνωση είναι πρώτα και κύρια δέσμια του παρόντος, των θεωρητικών και ιδεολογικών προδιαμορφώσεων του μελετητή. Δεν πιστεύουμε πως η  ιστορία μπορεί να αρθρωθεί με όρους «επιστημονικής ουδετερότητας». Αφού ακόμα και μια κριτικά υποψιασμένη προσέγγιση προϋποθέτει a priori αξίες που δεσμεύουν τον ορίζοντα του ιστορικού βλέμματος. Θέλοντας να τονίσουμε τις πολλές, διαφορετικές, αλλά και αντιφατικές πολλές φορές αλήθειες του ‘21, επιλέγουμε να μιλήσουμε όχι για την επανάσταση, αλλά για τις πολλαπλές, πληθυντικές «επαναστάσεις».
Στόχος μας είναι να αναδείξουμε εκείνες τις οπτικές που έχουν συστηματικά υποφωτιστεί από την επίσημη ιστορία. Να εστιάσουμε στην λαϊκή ιστορία της επανάστασης, στις επιδιώξεις  των καταπιεσμένων λαών και μειονοτήτων, στις εθνοτικές και γλωσσικές ετερότητες που συγκρότησαν την επαναστατική πρώτη ύλη, στην οπτική της κοινωνικής ληστείας και του οπλισμένου περιθωρίου, στις ρευστές πολιτισμικές γεωγραφίες της βαλκανικής υπαίθρου και της οθωμανικής επικράτειας, στο λαϊκό πολιτισμό και στις εξωγενείς, περιηγητικές προσλήψεις του, στη διεθνιστική αλληλεγγύη, στους ταξικούς αγώνες εντός της επανάστασης, στις κεντρικές δομές του κράτους και στη διαπάλη τους με τους τοπικούς θεσμούς προεπαναστατικής αυτοκυβέρνησης, στα ανολοκλήρωτα επαναστατικά οράματα, στις θεσμικές και πολιτειακές καινοτομίες, στους επαναστατικούς μύθους που γέννησε και πυροδότησε το 1821.
Θέλουμε να κατανοήσουμε την επανάσταση επανατοποθετώντας την μέσα στα πλαίσια της εποχής της, στα ιδιαίτερα κοινωνικοπολιτικά τοπία της οθωμανικής επικράτειας, στις γειτνιάζουσες επαναστατικές εμπειρίες των βαλκανικών λαών, της Μικράς Ασίας και της Μεσογείου. Επιθυμούμε, έξω από μονοδιάστατες οπτικές, να αναλυθούν ταυτόχρονα τόσο οι θεσμοί των παλαιών καθεστώτων όσο και οι νέοι αναδυόμενοι εθνικισμοί, αλλά και η επέλαση της δυτικής αποικιοκρατίας.
Στις εποχή μας που από τη μία δεσπόζει η άκριτη εθνικιστική αναβίωση και από την άλλη ένας ιστορικός αναθεωρητισμός, που απαξιώνει γενικώς τις επαναστάσεις, αμφισβητώντας το δίκαιο του εξεγερμένου, είναι επιτακτικότερη από ποτέ μια πολυπρισματική, κριτική προσέγγιση. Μια οπτική που θα συνενώνει ιστορικά, κοινωνιολογικά, γλωσσολογικά, γεωγραφικά, οικονομικά, πολιτειολογικά, φιλοσοφικά κ.α. στοιχεία για να συνθέτει καλειδοσκοπικά τις πολυεπίπεδες αλήθειες του ‘21, τις πολλαπλές αλήθειες των ίδιων των επαναστατών.

Οδηγίες για τους συμμετέχοντες

  • Οι περιλήψεις για τις προφορικές εισηγήσεις θα πρέπει να έχουν έκταση περίπου 500 λέξεων. Θα πρέπει να περιλαμβάνεται α) Τίτλος (σε ελληνικά και αγγλικά) β) όνομα/τα συγγραφέα/εων (σε ελληνικά και αγγλικά) γ) τυχόν ερευνητικό ίδρυμα δ) λέξεις-κλειδιά
  • Καταληκτική ημερομηνία αποστολής περιλήψεων: 31η Μαρτίου 2021
  • Καταληκτική ημερομηνία ανταπαντήσεων στις απεσταλμένες περιλήψεις: 31η Μαΐου 2021
  • Η υποβολή περιλήψεων γίνεται μέσω email στο: info@congress1821.gr
Το alerta.gr αποτελεί μια πολιτική προσπάθεια διαρκούς παρουσίας και παρέμβασης, επιδιώκει να γίνει κόμβος στο πολύμορφο δικτυακό τοπίο για την διασπορά ριζοσπαστικών αντιλήψεων, δράσεων και σχεδίων στην κατεύθυνση της κοινωνικής απελευθέρωσης… Η συνεισφορά είναι ξεκάθαρα ένα δείγμα της κατανόησης της φύσης του μέσου και της ανάγκης που υπάρχει για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μεγαλώνει. Για όποιον/α θέλει να συνδράμει ας κάνει κλικ εδώ

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά “Αυτό το πράγμα που αποκαλούμε Ντονμπάς στην πραγματικότητα δεν υπάρχει... δεν είναι παρά ένας ορισμός που μας επιβλήθηκε από την Ρωσική Ομοσπονδία”. Oleksyi Danilov, 24/03/2021i “Ο στόχος των Συμφωνιών του Μινσκ είναι να...

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο]

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο] Με παλαιστινιακές σημαίες στα χέρια έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου στα Προπύλαια, κατά τη διάρκεια της παρέλασης της 25ης Μαρτίου στην...

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας Κανένας δεν επαναστατεί επειδή έτσι του κάπνισε, επειδή δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει, επειδή βαριόταν αφόρητα μια κάποια μέρα της ζωής του. Κανένας δεν εξεγείρεται επειδή το διάβασε σε κάποια βιβλίο, επειδή πέρασε χρόνια να...

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ Στις 25 Μαρτίου του 1873 γεννήθηκε στο Μάϊντς της Δυτικής Γερμανίας, ο αναρχικός θεωρητικός και ιστορικός Ρούντολφ Ρόκερ από μια οικογένεια Kαθολικών ειδικευμένων εργατών. Ο Ρόκερ ήταν γνωστός για την ενεργό δράση του...

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) | Γνωστός – Άγνωστος

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) Το νέο βίντεο από το κανάλι Γνωστός - Άγνωστος που περιλαμβάνει animated βίντεο ιστορίας (ελληνικής και παγκόσμιας), ψυχολογίας και κοινωνικών θεμάτων. https://www.youtube.com/watch?v=JLN5UWxPdIk Oι έλληνες τσιφλικάδες που...

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού. Αναδημοσίευση από την Αέναη Κίνηση. Σφαγή Capaci, ξεκινά η «στρατηγική της έντασης» με δυναμίτη, δεύτερο επεισόδιο, από τα χέρια του οργανωμένου εγκλήματος με άρωμα μαφίας. Στις 19 ιουλίου, πάντα...

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων – Καματερού

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων - Καματερού Tην Παρασκευή 1η Μαρτίου παρευρεθήκαμε ως καλεσμένοι ομιλητές, μαζί και με την συλλογικότητα Πέλοτο από την Ξάνθη, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η...

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη Ανακοίνωση ειδικευόμενων ψυχιάτρων του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων για την κατάσταση που επικρατεί στην Ψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν διαχρονικά όπως φαίνεται από τις...

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα;

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα; Από την Πρωτοβουλία ενάντια στα ΕΛΠΕ. Ανακοινώθηκε η διεξαγωγή 2 νέων ερευνών (1) σχετικά με τη δυσοσμία στην περιοχή με τη συνεργασία, μεταξύ άλλων φορέων, του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου  και του ΑΠΘ. Χρηματοδότης της μια...

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς»)

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς») «Ο Χέγκελ κάνει κάπου την παρατήρηση ότι όλα τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα παρουσιάζονται σαν να λέμε, δυο φορές. Ξέχασε όμως να προσθέσει: τη μια φορά σαν τραγωδία, την άλλη σαν φάρσα» Κ. Μαρξ, Η 18η...