Μέλη της συντακτικής ομάδας του Alerta.gr ήρθαν σε επικοινωνία με τον Β. Γαλανόπουλο (μέλος της ομάδας ΑΠΟδραση που δρα στις Σταγιάτες) και τον Γ. Κολέμπα (Οικογεωργό – Συγγραφέα) και τους πήραν συνέντευξη με αφορμή τον αγώνα που δίνουν οι κάτοικοι στις Σταγιάτες Πηλίου ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού. Τους ευχαριστούμε για την άμεση ανταπόκριση τους στην πρόταση μας για συνέντευξη κι εκφράζουμε την αμέριστη αλληλεγγύη μας στον δίκαιο αγώνα που δίνουν οι κάτοικοι του χωριού όλα αυτά τα χρόνια.
Για αρχή πείτε μας ορισμένα πράγματα σχετικά με τις Σταγιάτες Πηλίου και την ιστορία του χωριού.
Πρόκειται για κοινότητα που ανήκει στο δήμο Βόλου από το 2011. Βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ βόρεια της πόλης σε υψόμετρο 400μ. και έχει πληθυσμό 70 κατοίκων. Δημιουργήθηκε τον 17ο αιώνα, αναφέρεται στα ιστορικά βιβλία (Κορδάτος) ως ένα από τα Πηλιορείτικα χωριά γνωστό για το νερό της πηγής της Κρύας Βρύσης. Η πιο πιθανή εκδοχή για το όνομα Σταγιάδες είναι ότι πρόκειται για Σλαβικό τοπωνύμιο που σημαίνει σταθμός. Λειτούργησε ως αυτόνομη κοινότητα από 1913 μέχρι του 2000 όταν εντάχθηκε στον δήμο Πορταριάς.
Η Κρύα Βρύση, ως πηγή των Σταγιατών έχει κεντρική σημασία για τη ζωή του χωριού;
Η Κρύα Βρύση ταυτίζεται με την ύπαρξη του χωριού. Αποτέλεσε τη βασική προϋπόθεση για τη δημιουργία του. Απέχει λιγότερο από ένα χιλιόμετρο από το χωριό και λειτούργησε ως χώρος συνάντησης, γιορτής, παιχνιδιού και πολιτιστικής δράσης. Πέρα δηλαδή από την βιολογική, ήταν έντονη και η πολιτισμική σχέση. Η Κρύα Βρύση ήταν και εξακολουθεί να είναι, ένας μικρός Παρθενώνας για τους Σταγιατιώτες.
Ποιο είναι το χρονικό των προσπαθειών από τις τοπικές Αρχές για την εκμετάλλευση της Πηγής και ποιο το χρονικό των αγώνων σας ενάντια στους σχεδιασμούς τους;
Η πρώτη προσπάθεια καταγράφηκε το 2009 όταν ο δήμαρχος Πορταριάς- ανήκε τότε το χωριό σε αυτόν τον δήμο- ζήτησε από το τριμελές συμβούλιο του χωριού να αποφασίσει θετικά στην πρότασή του για εκμετάλλευση της Κρύας Βρύσης από βιομήχανο της περιοχής. Το τοπικό συμβούλιο απάντησε τρεις φορές αρνητικά και σταμάτησε έτσι την πρώτη προσπάθεια εμπορευματοποίησης της πηγής.
Η δεύτερη απόπειρα είναι αυτή που βιώνουμε τώρα μετά από την αποκοπή της πηγής από το χωριό μέσα στην πανδημία. Οι αγώνες του χωριού ενάντια στην ιδιωτικοποίηση ξεκίνησαν -μαζί με τα υπόλοιπα χωριά του Πηλίου που μπήκαν στον δήμο Βόλου- το 2010, στο πλαίσιο της «Κίνησης Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό» και συνεχίζονται με ψηφίσματα, συγκεντρώσεις, εκδηλώσεις και διασύνδεση με τα κινήματα του νερού σε όλη την Ελλάδα. Κάτοικοι των Σταγιατών οδηγήθηκαν στα δικαστήρια, εκκρεμούν δίκες και μετά τα τελευταία γεγονότα απειλούνται με νέες δικαστικές περιπέτειες.
Πώς έχει η κατάσταση με το σύστημα ύδρευσης της πόλης του Βόλου; Ποια είναι τα κυρίαρχα προβλήματα που απασχολούν τους κατοίκους της περιοχής;
Το βασικό πρόβλημα της πόλης είναι διαχρονικό και σοβαρό και σχετίζεται με τις διαρροές του δικτύου που φτάνουν σε κάποιες περιπτώσεις το 60%. Μεγάλες ποσότητες από τα πηγαία νερά που κατεβαίνουν από το βουνό διαφεύγουν, με αποτέλεσμα να ενεργοποιούνται οι γεωτρήσεις που αντλούν νερό κακής ποιότητας από τον υπόγειο υδροφόρο ορίζοντα ώστε να διατηρείται το δίκτυο γεμάτο. Το τελικό μίγμα δεν είναι αποδεκτό από του Βολιώτες οι οποίοι απευθύνονται στην αγορά του εμφιαλωμένου, όπου αφήνουν περίπου 30 εκατμ Ευρώ τον χρόνο. Επίσης οι βιομηχανίες της περιοχής χρησιμοποιούν πόσιμο νερό για την ψύξη των μηχανημάτων τους. Ένα μεγάλο μέρος του δικτύου είναι κατασκευασμένο από αμιαντοσωλήνες και παλιούς σιδηροσωλήνες που συνιστούν μια μόνιμη εστία κινδύνων για την υγεία των πολιτών. Η πρότασης της Κίνησης που κατατέθηκε στο δημοτικό συμβούλιο το 2013 επικεντρώνεται στην απομάκρυνση των αμιαντοσωλήνων και των σιδηροσωλήνων, την επισκευή του δικτύου ώστε να πέσουν οι απώλειες κάτω από 20%, στην υποχρέωση των βιομηχανιών να χρησιμοποιούν για ψύξη μη πόσιμα νερά και στην κατασκευή δικτύου δημόσιων βρυσών με πηγαίο νερό. Η στάση των δημοτικών αρχών απέναντι σε αυτές τις προτάσεις ήταν και είναι εντελώς αρνητική. Στο master plan της ΔΕΥΑΜΒ, που κοινοποιήθηκε πριν λίγες μέρες δεν περιλαμβάνεται τίποτα από όλα αυτά. Αντίθετα μιλούν για εκμετάλλευση των πηγαίων νερών.
Ποια είναι η σχέση των κατοίκων του Βόλου με αυτή την υπόθεση; Δέχεστε την πολιτική στήριξη και αλληλεγγύη από πρωτοβουλίες, συλλογικότητες, κινήσεις και ανθρώπους εντός και εκτός νομού;
Οι κάτοικοι του Βόλου στην πλειοψηφία τους φαίνεται να μην ενδιαφέρονται για το ζήτημα του νερού στις Σταγιάτες και τα υπόλοιπα χωριά που ανήκουν στον Δήμο Βόλου. Βολεύονται με την αγορά του εμφιαλωμένου. Βασικά δεν έχουν άμεση επαφή με αυτό το φυσικό αγαθό όπως οι κάτοικοι των χωριών, γι αυτό η ευαισθητοποίηση τους στα θέματα της ιδιωτικοποίησης ή της χλωρίωσης είναι δύσκολη υπόθεση. Υπάρχουν κάποιες συλλογικότητες και άτομα που στηρίζουν ενεργά τους αγώνες των ορεινών κοινοτήτων και της Κίνησης Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το ΝΕΡΟ, τόσο από τον Βόλο όσο και από διάφορα μέρη της Ελλάδας.
Ποιες είναι οι βασικές επιπτώσεις της ιδιωτικοποίησης του νερού για τον άνθρωπο και το περιβάλλον;
Με βασικό κίνητρο το κέρδος, οι επενδυτές εγκαταλείπουν τα δίκτυα εξαντλούν τα αποθέματα του νερού, υποβαθμίζουν την ποιότητα των υπηρεσιών και αυξάνουν τα τιμολόγια. Σε εκατοντάδες πόλεις στην Ευρώπη και Γερμανία για παράδειγμα, όπου υπήρξε ιδιωτικοποίηση της ύδρευσης, οι δήμοι επαναδημοτικοποίησαν τις επιχειρήσεις ύδρευσης πληρώνοντας μάλιστα τεράστιες αποζημιώσεις στους ιδιώτες, όπως π.χ. το Βερολίνο.
Πέρα από το διακύβευμα της ιδιωτικοποίησης του νερού, το χωριό φιλοδοξείτε να αποτελέσει ένα ριζοσπαστικό τοπικό εγχείρημα με ολιστικά προτάγματα και αντιπροτάσεις απέναντι στην κυρίαρχη τάξη πραγμάτων;
Το χωριό βαδίζει χωρίς αυτόματο πιλότο δηλαδή χωρίς προδιαγεγραμμένο σχέδιο. Οι καθημερινές μας ανάγκες σε συνδυασμό με τις πιέσεις που δεχόμαστε τα τελευταία 10 χρόνια με αφορμή το νερό, μας οδήγησαν στην πιο στενή επαφή και επικοινωνία μεταξύ μας και στην αναβίωση του θεσμού της συνέλευσης με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες. Παράλληλα, η πολιτιστική μας δράση ξεκίνησε και συνεχίζεται με βάση τις αρχές της αυτονομίας και της αυτοδιαχείρισης. Έτσι στο χωριό και στις κοινοτικές του εγκαταστάσεις, τα τελευταία χρόνια, κάνει συνήθως τις 3μηνες πανελλαδικές συνελεύσεις του το «ΑΠΟ ΚΟΙΝΟΥ», η Κίνηση της Αποανάπτυξης-Άμεσης Δημοκρατίας-Κοινοτισμού.
Με εργαλεία τη συνέλευση και την αμεσοδημοκρατία, καταφέραμε να δημιουργήσουμε συνθήκες επικοινωνίας με κόσμο που έρχεται να μοιραστεί και να προσφέρει έξω από το συμβατικό, καπιταλιστικό τουριστικό πλαίσιο. Αυτό από μόνο του αποτελεί μια πρόταση. Ωστόσο σίγουρα αυτό το ταξίδι θα μας οδηγήσει σε νέες αναζητήσεις και περιπέτειες, ενίοτε δραματικές όπως οι σημερινές. Και όποιος αντέξει.
Πείτε μας ορισμένα πράγματα για τις συλλογικές δραστηριότητες, δράσεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις και ασχολίες που λαμβάνουν μέρος στο εσωτερικό του χωριού σας.
Διάνοιξη μονοπατιών και συντήρηση, κατασκευή ξύλινων γεφυριών, καθαρισμός αυλακιών άρδευσης, καθαρισμός υδρομάστευσης Κρύας βρύσης, διήμερη γιορτή παραδοσιακών σπόρων, γιορτή παραδοσιακών φούρνων, προβολές ταινιών, περπατήματα στα μονοπάτια, θεατρικά, λογοτεχνικά, συναυλίες, παρουσιάσεις βιβλίων κ.λπ.
Ως κάτοικοι Σταγιατών με έντονη αγωνιστική παρουσία όλα αυτά τα χρόνια έχετε συνδεθεί και με άλλους τοπικούς αγώνες για την υπεράσπιση του φυσικού κόσμου από κράτος, επενδυτές και εταιρείες;
Κάτοικοι του χωριού συμμετέχουν ενεργά σε όλα τα ζωντανά τοπικά κινήματα όπως του νερού ως μέλη της Κίνησης Πολιτών Πηλίου και Βόλου για το Νερό, της καύσης των σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ και της προστασίας του χείμαρρου Κραυσίνδωνα στο Βόλο.
Αντλείτε δύναμη και εμπνέεστε από αγώνες για την υπεράσπιση των Κοινών που διαδραματίζονται και σε άλλα μήκη και πλάτη του κόσμου; Ποιες είναι αυτές οι περιπτώσεις αγώνων;
Ένα μέρος των εκδηλώσεων και των δράσεων είναι αφιερωμένο στα κινήματα για γη και ελευθερία όπως το φεστιβάλ ντοκιμαντέρ από σχετικούς αγώνες στη Νότια Αμερική (2017). Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση των αγωνιστικών μας κινητοποιήσεων έχουν παίξει οι μεγάλες κινητοποιήσεις των Ιρλανδών εναντίον της ιδιωτικοποίησης. Η επαφή μας με αυτά τα κινήματα εκφράστηκε με τον φάκελο «Λεηλασία χωρίς σύνορα» στο σάιτ της Κίνησης (watervolo.blogspot com) και με επισκέψεις στο χωριό μας συναγωνιστών, όπως του Λάντιο Βερόν από την φυλή Γκουαρανί της Βραζιλίας και άλλων από τον Ισημερινό, την Ουρουγουάη, την Κολομβία, την Ινδία, τον Μαυρίκιο, τις ΗΠΑ, την Γερμανία,κλπ.
Οι δύο μεγαλύτερες εταιρείες ύδρευσης στην Ελλάδα (ΕΥΔΑΠ – ΕΥΑΘ) βρίσκονται υπό τον κίνδυνο της μεταφοράς τους στο υπερταμείο ιδιωτικοποίησης. Σε ποια φάση βρισκόμαστε αυτή της στιγμή;
Στην Αττική για παράδειγμα: Πριν λίγες μέρες η κυβέρνηση ανακοίνωσε την έναρξη διαδικασιών παραχώρησης, μέσω ΣΔΙΤ της συντήρησης, λειτουργίας και διαχείρισης του ΕΥΣ (Εξωτερικού Υδροδοτικού Συστήματος) της Αττικής (φράγματα και ταμιευτήρες Ευήνου, Μόρνου, Μαραθώνα, λίμνη Υλίκης, γεωτρήσεις Πάρνηθας και Βοιωτικού κάμπου, υδραγωγεία, δίκτυα μεταφοράς 400 χλμ, αντλιοστάσια). Τα πάγια αυτά στοιχεία ανήκουν στο ελληνικό δημόσιο (ΕΥΔΑΠ Παγίων) και όχι στην ΕΥΔΑΠ Α.Ε. και μέχρι σήμερα τα διαχειρίζεται η ΕΥΔΑΠ ΑΕ με δικό της προσωπικό. Είναι από τις ελάχιστες περιπτώσεις που στη μέχρι σήμερα παγκόσμια μαύρη λίστα των ιδιωτικοποιήσεων νερού μπαίνει όχι μόνο το δίκτυο διανομής, αλλά και οι πηγές και οι ταμιευτήρες νερού (φυσικοί και τεχνητοί) και το δίκτυο μεταφοράς του φυσικού πόρου.
Στη Θεσσαλονίκη: στο Δημοψήφισμα της 18ης Μάη 2014 για την ΕΥΑΘ, Πολίτες, Κινήματα του Νερού, Αυτοδιοίκηση και εργαζόμενοι, σε μια ΜΕΓΑΛΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΟΧΙ, έδωσαν μια ηχηρή απάντηση σε όσους επιχειρούσαν την ιδιωτικοποίηση. Τον Μάρτιο του 2018, 54 φορείς και κινήματα υπέγραψαν την «ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΦΟΡΕΩΝ ΚΑΙ ΚΙΝΗΜΑΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΠΟΛΙΤΕΣ.», προχωρώντας στη διαμόρφωση της ΜΕΓΑΛΗΣ ΣΥΜΜΑΧΙΑΣ ΤΟΥ ΝΑΙ, όσον αφορά στη διαχείριση του νερού σαν «ΚΟΙΝΟ» αγαθό, κόντρα στην ιδιωτικοποίησή του μέσω του Υπερταμείου.
Γενικότερα η Πανελλαδική Συμμαχία για το Νερό θα χρειασθεί να διαμορφώσει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο διαχείρισης του νερού από τις κοινότητες των πολιτών στα χωριά και τις πόλεις, σαν απάντηση στην ιδιωτικοποίηση-εμπορευματοποίηση.
Ο φυσικός κόσμος έχει φτάσει σε ένα οριακό σημείο από την ληστρικότητα και αδηφαγία του καπιταλιστικού συστήματος. Θεωρείτε ότι είναι μεγάλη η αναγκαιότητα της υποστήριξης και του πολλαπλασιασμού τέτοιων μικρών κοινοτικών εγχειρημάτων;
Η αυτενέργεια των πολιτών στις μικρές κοινότητες και η δράση και ο σχεδιασμός της καθημερινότητας σε τοπικό επίπεδο με βάση την αυτοδιαχείριση, την αυτονομία και την άμεση δημοκρατία, ανατρέπουν το σημερινό καθεστώς της ανάθεσης και ανταγωνιστικής σχέσης με το περιβάλλον. Η ομοσπονδοποίηση αυτών των εγχειρημάτων σε επίπεδο επικράτειας και σε παγκόσμιο επίπεδο θα ήταν μία θετική εξέλιξη. Προς το παρόν δεν υπάρχει οργανωμένη και συστηματική επικοινωνία ανάμεσά τους και ανταλλαγή απόψεων και κυρίως βιωματικών εμπειριών, κάτι που πρέπει να αποκαταστήσουμε.
Μετά την ψήφιση του νέου Αντι-περιβαλλοντικού Νομοσχεδίου στη Βουλή, που επί της ουσίας απελευθερώνει τις καταστροφικές δραστηριότητες των μεγαλοεταιρειών, η δημοτική αρχή αποκτά μεγαλύτερο αβαντάρισμα στο σχέδιο ιδιωτικοποίησης του νερού;
Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η επίθεση στην πηγή μας έγινε ταυτόχρονα με την ψήφιση αυτού του αντιπεριβαλλοντικού νόμου. Είναι η πρώτη φορά που η δημοτική αρχή μιλάει ανοικτά για εμφιάλωση του νερού των πηγών του Πηλίου.
Τις προηγούμενες ημέρες παρακολουθήσαμε βιντεοσκοπημένες στιγμές αυταρχισμού και ασυδοσίας που έλαβαν μέρος στο χωριό σας, με τον δήμαρχο Βόλου Αχιλλέα Μπέο, να εισβάλει με δυνάμεις ΟΠΚΕ και μπράβους. Θα θέλατε να μας πείτε ορισμένα πράγματα για το συμβάν;
Παράλληλα με την αποκοπή της Κρύας Βρύσης, αυτό τον καιρό επιχειρείται ο αποκλεισμός των δύο κοινοτικών κτηρίων-του Σχολείου και του Κέντρου Παράδοσης και Πολιτισμού- από τους κατοίκους, ο εκφοβισμός τους, ο στραγγαλισμός της πολιτιστικής δράσης. Αυτό γίνεται με μια επίδειξη βίας, αυταρχισμού και φασιστικής συμπεριφοράς την οποία υποστηρίζουν η αστυνομία, οι εισαγγελείς, και τα τοπικά ΜΜΕ.
Απέναντι τόσο στην Κρατική διαχείριση του συστήματος ύδρευσης, όσο και στην παραχώρηση του σε Ιδιώτες, αντιπροτάσσετε τον Κοινωνικό Έλεγχο του νερού; Πείτε μας συνοπτικά τη γνώμη σας πάνω σε αυτό.
Το νερό είναι φυσικό αγαθό που προσφέρεται δωρεάν από τα τοπικά οικοσυστήματα μέσα από τον πλανητικό κύκλο του νερού. Δεν είναι εμπορεύσιμο είδος και αγοραίο αγαθό. Συνήθως μιλάμε για τον δημόσιο χαρακτήρα του νερού χωρίς ωστόσο να τον ορίζουμε. Δημόσιο μπορεί να είναι το κρατικό με κεντρικό έλεγχο. Έτσι ορίζεται από τα αριστερά και κομμουνιστικά κόμματα. Εμείς θεωρούμε ότι ανήκει στα «Κοινά», από τη στιγμή που οι τοπικές κοινωνίες ολοκλήρωσαν τα δίκτυα διανομής του από τις πηγές στα νοικοκυριά-παλιότερα μάλιστα με «προσωπική εργασία» των κατοίκων- και ως τέτοιο πρέπει να λειτουργεί με ευθύνη των τοπικών κοινωνιών, με κανόνες που θα αποφασίζονται από αυτές αμεσοδημοκρατικά.
Ποιες είναι οι βλέψεις του χωριού σας για το μέλλον; Θεωρείτε ότι θα δοθεί σκληρή μάχη για την υπεράσπιση των Πηγών και του χωριού σας συνολικά;
Στόχος μας είναι να εξασφαλίσουμε προϋποθέσεις ελευθερίας και δυνατότητας να δημιουργούμε ανεμπόδιστα στο πλαίσιο της καθημερινότητας και του πολιτισμού, ώστε να σταματήσουμε τη Γήρανση του πληθυσμού του μικρού μας χωριού, με την επιστροφή και μόνιμη εγκατάσταση των νέων που τώρα αναζητούν το μέλλον τους αλλού. Ήδη εκδηλώνεται ενδιαφέρον από κάποια παιδιά να ασχοληθούν με την καλλιέργεια της γης. Την τελευταία 10ετία με τη δουλεία μας στα πολιτιστικά και την οργάνωση της καθημερινότητας με τις αρχές της αυτοδιαχείρισης, δημιουργήσαμε δυνατότητες αξιοπρεπούς ενασχόλησης νέων ανθρώπων. Δεν θέλουμε να αντιγράψουμε αναπτυξιακά μοντέλα που βασίζονται στον χυδαίο και αγοραίο τουρισμό που εφαρμόζονται στα γύρω χωριά. Επιδιώκουμε την επικοινωνία με τους επισκέπτες στην αρχή του «δημιουργούμε και μοιραζόμαστε» και την αρμονική συνύπαρξη με το φυσικό περιβάλλον.