Σαν σήμερα πέφτει νεκρός σε ενέδρα ο Μεξικανός επαναστάτης Εμιλιάνο Ζαπάτα
Σαν σήμερα, 10 Απριλίου του 1919, αφήνει την τελευταία του πνοή ο Μεξικανός επαναστάτης Εμιλιάνο Ζαπάτα, σε ενέδρα των κυβερνητικών στρατευμάτων.
«Είναι προτιμότερο να πεθαίνεις όρθιος παρά να ζεις γονατιστός.»
Στις 8 Αυγούστου του 1879, γεννιέται ο Εμιλιάνο Ζαπάτα στην επαρχεία Σαν Μιγκέλ Ανενκουϊλκο (Anenecuilco), της μικρής κεντρικής μεξικάνικης πολιτείας Μορέλος. Μέχρι σήμερα ο Ζαπάτα θεωρείται εθνικός ήρωας στο Μεξικό ενώ το σύγχρονο κίνημα των Ζαπατίστας στην Τσιάπας πήρε το όνομα του από την κληρονομιά του. Ο Ζαπάτα ηγήθηκε ένα στρατό βασισμένο σε μεγάλο βαθμό στους αγρότες του Νότου και τους αυτόχθονες πληθυσμούς, οι οποίοι πάλεψαν ενάντια στους μεγαλογαιοκτήμονες, τη μεξικανική δικτατορία, τη ρεφορμιστική κυβέρνηση και τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Μέσα από αυτό τον αγώνα προσπάθησαν να εφαρμόσουν τις πρώιμες μορφές του ελευθεριακού σοσιαλισμού.
Ξεκινώντας την επαναστατική του σταδιοδρομία το 1910, ο Ζαπάτα συνέβαλε στη δημιουργία του «Απελευθερωτικού Στρατού του Νότου (L.A.S.)», ο οποίος έδρασε σε συμμαχία με τις προοδευτικές δυνάμεις που είχαν συσπειρωθεί γύρω από τον πολιτικό Φρανσίσκο Μαδέρο. Κήρυξαν πόλεμο εναντίον του Μεξικανού προέδρου Πορφίριο Ντίαζ μετά από τις εκλογές νοθείας. Ο Ντίαζ ηττήθηκε και στη θέση του διορίστηκε προσωρινός Πρόεδρος. Ωστόσο, πριν από τις εκλογές του 1911, οι σχέσεις μεταξύ Ζαπάτα και Μαδέρο -που σύντομα θα γίνει Πρόεδρος- θα διαρραγούν. Μέχρι τον Νοέμβριο του 1911, ο Ζαπάτα θα διακόψει κάθε σχέση του με τον Μαδέρο και θα ανακοινώσει το Σχέδιο της Ayala.
Το Σχέδιο της Ayala ήταν ένα ριζοσπαστικό πρόγραμμα αναδασμού της γης, που υποστήριζε τον κατακερματισμό των μεγάλων κτημάτων και την αναδιανομή τους σε φτωχούς αγρότες και χωρικούς, ενθαρρύνοντας παράλληλα τη δημιουργία εγχειρημάτων συνεργατικής οικονομίας. Ανακοίνωσε μια επαναστατική επιτροπή στην πολιτεία Μορέλος, οδηγώντας ορισμένους ιστορικούς να ονομάσουν την συγκεκριμένη περιοχή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ως «Κομμούνα του Μορέλος».
Πριν συντάξει το Σχέδιο της Ayala, ο Ζαπάτα γίνεται φίλος με τον Μεξικανό Αναρχικό Ρικάρδο Φλόρες Μαγόν, ο οποίος θα τον μυήσει στα έργα του Κροπότκιν και στις δικές του ιδέες. Η επιρροή έγινε εμφανής όταν ο Απελευθερωτικός Στρατός του Νότου υιοθέτησε το σύνθημα «Tierra y Libertad» («Γη και Ελευθερία»).
Ο εμφύλιος πόλεμος θα συνεχίσει να μαίνεται για τα επόμενα χρόνια, με τις παρατάξεις και τις συμμαχίες να αλλάζουν συνεχώς. Σε κάθε τους βήμα, οι δυνάμεις που εκπροσωπούσε ο Ζαπάτα θα συνεχίσουν να κινούνται προς τα αριστερά. Ωστόσο οι δυνάμεις, με τις οποίες μπορούσαν να συνάψουν συμμαχίες μειώνονταν συνεχώς. Μετά τη νίκη των Συνταγματιστών το 1915, προτάθηκε ένα φόρουμ για τη σύνταξη νέου συντάγματος. Ωστόσο, ο Ζαπάτα αρνήθηκε να συμμετάσχει, υποστηρίζοντας ότι δεν είχε εκλεγεί αντιπρόσωπος σε αυτό το συμβούλιο. Επεσήμανε τις ανεπάρκειες των νομικών και συνταγματικών μεταρρυθμίσεων στα πλαίσια του καπιταλισμού: «Ελευθερία του Τύπου για όσους δεν μπορούν να διαβάσουν, ελεύθερες εκλογές για όσους δεν γνωρίζουν τους υποψηφίους, κατάλληλες νομικές διαδικασίες για όσους δεν είχαν ποτέ καμία σχέση με δικηγόρο. Όλες αυτές οι όμορφες δημοκρατικές αρχές, όλα αυτά τα υπέροχα λόγια που έδωσαν τόση χαρά στους πατεράδες και τους παππούδες μας έχουν χάσει τη μαγεία τους…» Οι άνθρωποι συνεχίζουν να υποφέρουν από την φτώχεια και τις ατέλειωτες απογοητεύσεις. Μόνο ο επαναστατικός στρατός που συγκεντρώθηκε γύρω από τον Ζαπάτα και τον Πάντσο Βίλλα συνέχισε να αγωνίζεται για κοινωνικές αλλαγές.
Μέχρι το 1919, οι δυνάμεις του Ζαπάτα είχαν απομονωθεί και περιοριστεί σε μεγάλο βαθμό στην πολιτεία του Μορέλος. Στις 10 Απριλίου του ίδιου έτους, ο στρατηγός Guajardo παρέσυρε τον Ζαπάτα σε μια συνάντηση με το πρόσχημα ότι ενδιαφέρονταν να καταταχθούν στις τάξεις των επαναστατών. Ωστόσο, αυτή η συνάντηση αποδείχθηκε ότι ήταν ενέδρα και όταν ο Ζαπάτα έφτασε, γαζώθηκε με σφαίρες από τα στρατεύματα του Guajardos.
«Αρκετά. Γνωρίζουμε ότι η βία γεννά τη βία, αυτό που θα ήθελα να ξέρω είναι πώς η ειρήνη μπορεί να φέρει την ειρήνη. Κατά τη γνώμη μου, πιστεύω ότι μόνο όταν δεν υπάρχουν αφέντες και σκλάβοι, όταν κανείς δεν θα υπακούει στις εντολές και στα διατάγματα που εκδίδουν οι κυβερνήσεις και οι εκκλησίες, όταν όλοι όσοι επιθυμούν τη γη και την ελευθερία μπορούν να την έχουν και εκείνοι που θέλουν να καταπιέζουν δεν έχουν όπλα, τότε και μόνο τότε η ειρήνη θα φέρει την ειρήνη. »
Πηγή: Red & Black Notes
