Η διαχρονική ανάγκη ρηγμάτων στην εθνική συναίνεση
Η περίπτωση του Δημοκρατικού Συνδέσμου του Λαού
του Νίκου Πελεκούδα
Μελέτες Χειραφέτησης/ Ελλάδα 1830-1918
«Το ανατολικό ζήτημα, καθώς και κάθε άλλο ζήτημα εθνικότητος, εχρησίμευσε και χρησιμεύει στη διπλωματία και τους πλούσιους ως βούκεντρο και ως χαρτοπαίγνιο κατά την περίσταση….. Ο Τσάρος και οι σύντροφοί του εκήρυξαν ότι θέλουν να ελευθερώσουν κάθε ομοφύλους των σκλάβους από τον τουρκικό ζυγό. Αλλά τούτο είναι ψέμμα, διότι αν αγαπούσαν πραγματικώς την ελευθερίαν έπρεπε πρώτα να ελευθερώσουν 40 εκατομμύρια ρώσους όπου είχαν σκλάβους στην πατρίδα τους, και έπειτα να φροντίσουν για την ελευθερία των άλλων….. Τι τους μέλλει τους πλούσιους για το Λαό και για κείνους που είναι στη δουλειά; Ο τόκος τρέχει. Οι εργάτες για δαύτους εργάζονται. Ο γεωργός για δαύτους σπέρνει. Οι ποιμένες για δαύτους έχουν το βούτυρο και το κρέας. Αυτή είναι η μόνη αλήθεια γυμνή και ξεσκέπαστη. Και τέτοιοι είναι οι γενναίοι που μας κάνουν τον πατριώτη…. Ας μάθουμε λοιπόν, μια φορά για πάντα πως οι Τούρκοι δεν είναι μονάχα στην Ήπειρο και στη Θεσσαλία, αλλά και μέσα στο σπίτι μας. Και αν έχουμε μυαλό από δώθε πρέπει να αρχίσουμε το Ανατολικό Ζήτημα και όχι από όπου μας λένε αυτοί.»
Η πολιτική χειραφετητική σκέψη και δράση δεν είναι γραμμική στην ανάπτυξή της. Για ιδιαίτερους ιστορικούς λόγους, για λόγους που καθιστούν κάποιους ανθρώπους πρωταγωνιστές της εποχής τους λόγω επαφής με ρεύματα σκέψης εκτός συνόρων, δημιουργούνται «ρωγμές» στο χρόνο οι οποίες μπορεί να μείνουν ανοιχτές χωρίς κανείς να πάρει την ευθύνη να διευρύνει το ρήγμα.
Μια τέτοια περίπτωση είναι και το ρηξικέλευθο κομμάτι που παρουσιάζουμε σήμερα από το ένα και μοναδικό φύλλο της εφημερίδας «Ελληνική Δημοκρατία» του Δημοκρατικού Συνδέσμου του Λαού που ιδρύθηκε και βραχύβια δραστηριοποιήθηκε στην Πάτρα. Δε θα αναφερθούμε εδώ στο γενικότερο πολιτικό προφίλ της συλλογικότητας. Αυτό όμως που κάνει ιδιαίτερη εντύπωση είναι πως αυτός ο διεθνιστικός «κεραυνός» εκδηλώνεται το 1877, που είναι η χρονιά της έκρηξης του Ρωσοτουρκικού Πολέμου στον οποίο η Ελλάδα προσβλέπει για την επέκταση της. Η Μεγάλη Ιδέα ακόμα είναι ενεργή και στοιχειώνει το πολιτικό σύστημα αλλά και μεγάλα κοινωνικά τμήματα που έχουν πειστεί πως θα είναι η διέξοδος από την κακή κατάσταση την οποία βρίσκονται. Η Ελλάδα των κυρίαρχων τάξεων αναζητά την εκπλήρωση της Μεγάλης Ιδέας, και βέβαια τάζει μεγάλους εξωτερικούς συμμάχους (διαχρονική αυταπάτη η υποστήριξη του ξανθού γένους).
Σε αυτή τη χρονική περίοδο ο Δημοκρατικός Σύνδεσμος του Λαού αρνείται πρακτικά τη Μεγάλη Ιδέα. Η στιγμή στην πολιτική σκέψη και δράση αποτελεί μια τομή. Θα είναι η πρώτη φορά που θ αμφισβητηθεί η Μεγάλη Ιδέα στον ελληνικό χώρο από χειραφετητική σκοπιά, και μάλιστα θα λέγαμε πως είναι και η πρώτη φορά που έχουμε μια πλήρη αντιστροφή υπέρ του κοινωνικού σε βάρος του εθνικού.
Είναι γνωστό πως ο Σύνδεσμος θα χτυπηθεί πολύ γρήγορα και πολύ σκληρά. Θα χρειαστεί να περάσουν τουλάχιστον 40 χρόνια για να διατυπωθεί ξανά στον ελληνικό χώρο διεθνιστικό πρόγραμμα και διεκδικήσεις. Η κοινωνική και πολιτική χειραφετητική σκέψη δέσμια του αντιδιαλεκτικού, οικονομίστικου και τελικά χυδαίου μαρξισμού της Β Διεθνούς, θα συντρίβεται στο δίπολο οικονομική ανάπτυξη και εθνική εδαφική επέκταση. Οικονομική ανάπτυξη και εθνική επέκταση που υποτίθεται θα δημιουργούσαν τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία μαζικής εργατικής τάξης άρα και ανάπτυξης των επαναστατικών ιδεών.
Ο Δημοκρατικός Σύνδεσμος του Λαού θα είναι πάντα ένα λαμπρό παράδειγμα παρέμβασης και δημιουργίας ρηγμάτων στην εθνική συναίνεση. Όποια μικρή ή μεγάλη ιδέα και αν αυτή η συναίνεση θέλει να υπηρετήσει…