Ματωμένη Κυριακή, (Bloody Sunday, ιρλ.: Domhnach Na Fola), Ντέρι, Βόρεια Ιρλανδία:
Στις 30 Ιανουαρίου του 1972 Βρετανοί στρατιώτες ανοίγουν πυρ εναντίον διαδηλωτών στην πόλη Derry της βορειοδυτικής Ιρλανδίας. Τουλάχιστον 28 άοπλοι διαδηλωτές (εκ των οποίων επτά ήταν ανήλικοι) δέχονται πραγματικά πυρά από τις βρετανικές ειδικές δυνάμεις, εκ των οποίων 13 σκοτώνονται επί τόπου ή λίγες ώρες μετά, ενώ ένας ακόμη πεθαίνει λόγω των τραυμάτων του περίπου 4 μήνες αργότερα. Πολλά από τα θύματα χτυπήθηκαν από τις σφαίρες, καθώς προσπαθούσαν να απομακρυνθούν από το σημείο της βρετανικής στρατιωτικής επίθεσης, ενώ αρκετοί πυροβολήθηκαν καθώς προσπαθούσαν να βοηθήσουν τραυματίες. Πέρα από τους 28 που χτυπήθηκαν από σφαίρες, πάρα πολλοί άλλοι διαδηλωτές τραυματίστηκαν από σφαίρες καουτσούκ και επιθέσεις με γκλομπς, ενώ δύο τραυματίστηκαν από στρατιωτικά οχήματα που τους εμβόλισαν και πέρασαν πάνω από τα σώματα τους.
Το Ντέρι βρισκόταν σε τμήμα της Ιρλανδίας υπό διεκδίκηση του βρετανικού κράτους και η Ματωμένη Κυριακή συνέβη ως άμεση απόρροια της καταστολής ενός τεράστιου κινήματος υπεράσπισης πολιτικών δικαιωμάτων και ελευθεριών.
Ματωμένη Κυριακή (Bloody Sunday)
«Η ημέρα που έμεινε γνωστή στην ιστορία ως Ματωμένη Κυριακή συχνά περιγράφεται ως μια πράξη απείθαρχης σφαγής που διαπράχθηκε από αιμοδιψείς Paras, (ειδικές δυνάμεις αλεξιπτωτιστών, κάτι σαν τα ελληνικά ΛΟΚ). Ωστόσο, η εν λόγω περιγραφή είναι λανθασμένη και γίνεται εσκεμμένα από το βρετανικό κατεστημένο, καθώς σε μεγάλο βαθμό απαλλάσσει το βρετανικό κράτος από οποιαδήποτε ευθύνη, ρίχνοντας το φταίξιμο σε μεμονωμένους στρατιώτες που ‘βγήκαν εκτός εαυτού και ελέγχου και πάτησαν την σκανδάλη’, σκοτώνοντας και τραυματίζοντας τόσους άοπλους διαδηλωτές. Η Ματωμένη Κυριακή εξελίχθηκε βάσει σχεδίου ως απάντηση στο διογκούμενο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα και τις ελευθερίες στη Βόρεια Ιρλανδία με σκοπό να σπείρει τον τρόμο σε όσους και όσες τολμούσαν να διαδηλώσουν κατά της βρετανικής κατοχής. Θα μπορούσε μάλιστα κάποιος να πει ότι ταιριάζει απόλυτα στο βρετανικό modus operandi στην Ιρλανδία ως ένα εύλογο και φυσικό γεγονός “,(Fred Holroyd, πρώην αξιωματικός των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών).
Τι προηγήθηκε
Λίγους μήνες πριν τη Ματωμένη Κυριακή, τον Αύγουστο του 1971, καθιερώθηκε η πρακτική του “internment”, δηλαδή η παράνομη κράτηση και τα βασανιστήρια στα βρετανικά μπουντρούμια, που υφίσταντο πολλοί IΙρλανδοί, χωρίς να είναι απαραίτητο να περάσουν πρώτα από δίκη.
Στις 10 Αυγούστου κατά τη διάρκεια της βρετανικής επιχείρησης «Δημήτριος», 342 άτομα συνελήφθησαν και 9 άτομα σκοτώθηκαν από Βρετανούς στρατιώτες. Κατά των δεκάδων συλληφθέντων ξεκινούν οργανωμένα πειράματα βασανιστηρίων «αισθητηριακής στέρησης» με σκοπό να κάμψουν το ηθικό τους. Με κουκούλες στα κεφάλια οι βασανιστές τους ανάγκαζαν να στέκονται με τα χέρια απλωμένα, ισορροπώντας στις άκρες των δακτύλων τους. Κρατούνταν έτσι για 4 με 5 ημέρες, υπό τους ήχους “λευκού θορύβου”, δεχόμενοι άγριους ξυλοδαρμούς εάν έκαναν την παραμικρή κίνηση, χωρίς τροφή, νερό, ύπνο ή πρόσβαση σε τουαλέτες. Κατά διαστήματα τους μετέφεραν και τους ανέβαζαν σε ελικόπτερα με τις κουκούλες ακόμα στα κεφάλια τους με μοναδικό σκοπό να τους πετάξουν έξω από το ελικόπτερο από ύψος μερικών μέτρων, λέγοντας τους όμως προηγουμένως ότι το ελικόπτερο πετούσε εκατοντάδες μέτρα ψηλά. Εκείνα τα ελάχιστα δευτερόλεπτα, εωσότου το σώμα των κρατουμένων χτυπήσει στο έδαφος, ήταν πεπεισμένοι ότι επρόκειτο να πεθάνουν. Όμως τα βασανιστήρια ξεκινούσαν ξανά από την αρχή.
Ως μέσο διαμαρτυρίας στην πρακτική του “internment”, οι Ιρλανδοί οργάνωσαν «απεργία» άρνησης πληρωμών ενοικίων και φόρων, στην οποία συμμετείχαν περίπου 40.000 νοικοκυριά. Μέχρι τον Οκτώβριο η απεργία πληρωμών κλιμακώθηκε, συμπεριλαμβάνοντας τη μη πληρωμή φόρου τηλεόρασης, ραδιοφώνου, αδειών αυτοκινήτου, οδικού φόρου, ηλεκτρικού ρεύματος, φυσικού αερίου κ.α. Ως απάντηση στην απεργία πληρωμών το βρετανικό κράτος πέρασε έναν νόμο περί πληρωμών χρέους, επιτρέποντας την αφαίρεση των χρεών απευθείας από τις παροχές και τα επιδόματα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιβολή του internment συνοδεύτηκε από απαγόρευση όλων των διαδηλώσεων για 12 μήνες.
Αψηφώντας τη βρετανική απαγόρευση και το φόβο, στις 30 Ιανουαρίου του 1972, δεκάδες χιλιάδες Ιρλανδοί κατέβηκαν στο δρόμο διαδηλώνοντας υπέρ των ανθρωπίνων και πολιτικών δικαιωμάτων στο Ντέρι της Βόρειας Ιρλανδίας. Η απάντηση του κράτους σε αυτήν την πράξη περιφρόνησης ήταν μία εν ψυχρώ σφαγή των διαδηλωτών, οι οποίοι νωρίτερα είχαν δεχτεί επιθέσεις με δακρυγόνα και αντλίες πίεσης νερού. Οι βρετανικές ειδικές δυνάμεις ισχυρίστηκαν ότι άνοιξαν πυρ δεχόμενοι οι ίδιοι πυρά, όμως οι ιατροδικαστικές εκθέσεις έδειξαν ότι κανένας από τους 14 νεκρούς διαδηλωτές δεν έφερε ή είχε έρθει σε επαφή με όπλο.
(Μετάφραση από άρθρο στο περιοδικό Wildcat)
Το πόρισμα της έκθεσης Saville που διεξήχθη από τις βρετανικές Αρχές για τα γεγονότα της Ματωμένης Κυριακής κατέληξαν στα εξής συμπεράσματα:
– Δε δόθηκε καμία προειδοποίηση προς τους διαδηλωτές ότι οι στρατιώτες θα άνοιγαν πυρ κατά του πλήθους
– Κανένας από τους στρατιώτες δεν πυροβόλησε ως απάντηση σε επιθέσεις με πέτρες ή μολότοφ
– Κάποιοι από τους διαδηλωτές που σκοτώθηκαν ξεκάθαρα προσπαθούσαν να διαφύγουν από το σημείο ή προσπαθούσαν να βοηθήσουν τραυματίες
– Κανένα από τα θύματα δεν αποτελούσε απειλή ή έκανε κάτι που θα δικαιολογούσε επίθεση εναντίον τους
– Πολλοί από τους στρατιώτες είπαν ψέματα περιγράφοντας τη δράση τους εκείνη την ημέρα
Για την ιστορία, για τη Ματωμένη Κυριακή ευθύνη φέρει και ένας ελληνοκύπριος Κώστας Γεωργίου, ο οποίος υπηρετώντας στο 1ο σύνταγμα αλεξιπτωτιστών ως ελεύθερος σκοπευτής εκείνη την ημέρα χρεώθηκε 26 πυροβολισμούς κατά του πλήθους.
Αν και εκδιώχτηκε από τον βρετανικό στρατό, ουδέποτε αποκαλύφθηκε τι απέγιναν οι βολές του και τελικώς ως μισθοφόρος πλέον εκτελέστηκε στην Αγκόλα ως υπεύθυνος για βασανιστήρια και σφαγές.
Οι νεκροί:
John (Jackie) Duddy (17).
Patrick Joseph Doherty (31).
Bernard McGuigan (41).
Hugh Pious Gilmour (17).
Kevin McElhinney (17).
Michael G. Kelly (17).
John Pius Young (17).
William Noel Nash (19).
Michael M. McDaid (20).
James Joseph Wray (22).
Gerald Donaghy (17).
Gerald (James) McKinney (34).
William A. McKinney (27).
John Johnson (59).