Ο Μητσοτάκης κήρυξε ανοιχτό πόλεμο στην κοινωνία. Η χθεσινή μεγαλειώδης πορεία 15000 ανθρώπων στη Νέα Σμύρνη αλλά και οι συγκρούσεις που ακολούθησαν ήταν τα εγκαίνια της νέας εποχής που έρχεται. Μια εποχή που φαίνεται να αναζωπυρώνει τις κοινωνικές και ταξικές αντιστάσεις. Οι υποτελείς τάξεις έχουν τσακιστεί από 11 χρόνια σκληρής μνημονιακής πολιτικής, έχουν απελπιστεί έπειτα από το φιάσκο της αριστερής διακυβέρνησης, υποφέρουν τον τελευταίο χρόνο από την εγκληματική κρατική διαχείριση της πανδημίας. Οι οργανωμένες τους κινηματικές πολιτικές εκφράσεις έχουν δεχτεί κι αυτές ισχυρά χτυπήματα και προσπαθούν να σταθούν στα πόδια τους. Παρόλα αυτά για ακόμη μια φορά επιβεβαιώνεται πως η ταξική πάλη δεν τελειώνει ποτέ, όσο υπάρχει καταπίεση κι εκμετάλλευση θα γεννιούνται αντιστάσεις. Έχουμε τονίσει και στο παρελθόν πως η οξυμένη καταστολή μπορεί να φέρνει αρχικά τα αποτελέσματα που θέλει το κράτος αλλά υπάρχει μια στιγμή που πλέον δεν φοβίζει αλλά εξοργίζει. Όμως η κρατική επένδυση σε μπάτσους, μπάτσους κι άλλους μπάτσους δεν έχει μόνο βραχυπρόθεσμες στοχεύσεις αλλά και στρατηγικού τύπου προεκτάσεις.
Φαίνεται να μπαίνουμε σε ανοιχτό πόλεμο. Πόλεμο όμως που δεν τον επέλεξε η κοινωνική βάση αλλά το κράτος κι η κυβέρνηση. Η επίσημη κήρυξή του έγινε χτες από τον ίδιο τον πρωθυπουργό στο τηλεοπτικό του διάγγελμα. Η επιλογή πρωθυπουργικού διαγγέλματος για έναν τραυματία αστυνομικό δεν είναι καθόλου τυχαία. Τις προηγούμενες μέρες τα κυβερνητικά στελέχη προσπαθούσαν με κάθε πιθανό, απίθανο ή τελείως γελοίο τρόπο να δικαιολογήσουν την αστυνομική αυθαιρεσία στη Νέα Σμύρνη. Δεν το έκαναν για να κατευνάσουν τα πνεύματα. Μάλλον ακριβώς το αντίθετο καθώς γνωρίζουν πολύ καλά πως τέτοιου τύπου παρεμβάσεις ρίχνουν λάδι στη φωτιά. Ο Μητσοτάκης στο χθεσινό του διάγγελμα έκανε σαφές με τον πλέον επίσημο τρόπο ότι στρατηγική της κυβέρνησης είναι η στρατηγική της έντασης. Μίλησε με πατερναλιστικό τρόπο για την ενότητα που ο ίδιος προσωπικά δε θα επιτρέψει να διασαλευτεί αφού πρώτα κούνησε το δάχτυλο στην κοινωνία και στη νεολαία ότι παρακούσαμε τις εντολές του. Η ενότητα όμως που προβάλει είναι ψευδεπίγραφη κι αφορά την ενότητα του κόμματος της τάξης απέναντι στους απείθαρχους. Φυσικά το ποιος είναι απείθαρχος σχηματοποιείται στους αναρχικούς και στο εν γένει ριζοσπαστικό κίνημα αλλά δεν τελειώνει εκει: απείθαρχη μπορεί να είναι μέχρι κι η μητέρα που κάθεται στο παγκάκι του πάρκου. Πρόκεται για τη διεύρυνση του ιδεολογήματος της ατομικής ευθύνης απέναντι στην πανδημία. Απείθαρχος μέσα στο αστυνομικό κράτος που χτίζεται είναι όποιος κι όποια αποφασίσει ο κάθε μπάτσος πως είναι.
Τι προσδοκά η κυβέρνηση με τη στρατηγική της έντασης;
Αρχικά τα μικροπολιτικά εκλογικά οφέλη. Μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς πως η δημοσκοπική διαφορά μάλλον θα αρχίσει να ροκανίζεται καθώς θα γίνονται ορατά τα αποτελέσματα της καταστροφικής διαχείρισης της πανδημίας, τόσο σε οικονομικό όσο και σε κοινωνικό αλλά και υγειονομικό επίπεδο. Η λύση των πρόωρων εκλογών θα δώσει ακόμη μια γεμάτη τετραετία στην κυβέρνηση που θα έχει περάσει την επερχόμενη κρίση με μια εκλογική νίκη. Βέβαια οι επόμενες εκλογές θα γίνουν με το σύστημα της απλής αναλογικής κι είναι μάλλον απίθανο να πετύχει αυτοδυναμία, θα το καταφέρει όμως στις επαναληπτικές που θα διεξαχθούν με ενισχυμένη αναλογική. Ποντάροντας στην προεκλογική καμπάνια που είχε και το 2019 περί νόμου και τάξης, η κυβέρνηση ευελπιστεί πως θα συσπειρώσει τους τρομαγμένους από την πολιτική βία του επόμενου διαστήματος νοικοκυραίους. Αυτή τη φορά μάλιστα η καμπάνια “νόμος και τάξη” θα γίνει από κυβερνητική θέση προσπαθώντας να επιδείξει το έργο που έχει κάνει, δηλαδή το τσάκισμα των αναρχικών, των κομμουνιστών και γενικά οποιουδήποτε στέκεται κριτικά ή αντίθετα στη νέα κανονικότητα που προσπαθεί να επιβάλλει.
Δεύτερος βραχυπρόθεσμος στόχος είναι η κατάπνιξη των κινημάτων στη γέννησή τους. Η κυβέρνηση γνωρίζει πολύ καλά πως τα κινήματα που το τελευταίο διάστημα έχουν αρχίσει να αναδύονται, θα γνωρίσουν ταχεία ανάπτυξη το επόμενο διάστημα. Ανεβάζοντας το επίπεδο της σύγκρουσης κι ανάγοντάς τη σε καθαρά στρατιωτική θεωρεί πως θα τα νικήσει κατά κράτος καθώς έχει την αδιαμφσβήτητη στρατιωτική υπεροπλία. Αυτός ήταν κι ο βασικός βραχυπρόθεσμος στόχος της φρενίτιδας προσλήψεων μπάτσων και αγορών αστυνομικού εξοπλισμού τον τελευταίο χρόνο αντί για ενίσχυση του δημόσιου συστήματος υγείας, των ΜΜΜ, κλπ. Φυσικά μέσα στη βραχυπρόθεσμη στρατηγική εντάσσεται και το μπούκωμα των ΜΜΕ με εκατομμύρια ευρώ, σε σημείο η κυβέρνηση πλέον να ελέγχει το 95% αυτών.
Πέρα όμως από τους βραχυπρόθεσμους στόχους υπάρχουν κι οι μακροπρόθεσμοι, στρατηγικοί στόχοι. Ο ελληνικός καπιταλιστικός σχηματισμός δε μπορεί να ξεφύγει από την μακροχρόνια κρίση του. Έτσι κι αλλιώς οι ολοένα και συχνότερα επαναλαμβανόμενες κρίσεις είναι πλέον ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του καπιταλισμού σε διεθνές επίπεδο. Τα οικονομικά αποτελέσματα της πανδημίας απλά επιτείνουν αυτή την μόνιμη πλέον κατάσταση. Οι μόνοι τρόποι διάσωσης του καπιταλισμού στην Ελλάδα είναι η επιθετική επέκταση σε πεδία στα οποία δε συμμετέχει μέχρι στιγμής αλλά και η εσωτερική περαιτέρω επίθεση στα όποια κεκτημένα απέμειναν στην εργατική τάξη. Η μείωση των μισθών, η κατάργηση του 8ώρου, η πλήρης απορρύθμιση της αγοράς εργασίας αλλά και οι νέες πειθαρχήσεις είναι οι μέθοδοι που ακολουθούνται για να επιτευχθεί το δεύτερο. Όσο για το πρώτο, το μεγάλο στοίχημα είναι η γεωπολιτική αναβάθμιση της Ελλάδας, σε πλήρη κι αγαστή συνεργασία φυσικά με το ΝΑΤΟ. Η συνεχής κι αδιάκοπη ένταση με την Τουρκία οδηγεί σε κούρσα εξοπλισμών αλλά απαιτεί και την πλήρη πολεμική προετοιμασία όλου του πληθυσμού. Η κυβέρνηση, τα ΜΜΕ, η Εκκλησία, τα πανεπιστήμια κι όλοι οι κρατικοί μηχανισμοί δουλεύουν προς αυτή την κατεύθυνση. Το ενδιαφέρον σημείο είναι όμως πως αυτή την ανάγκη του καπιταλισμού την αντιλαμβάνονται και τα κόμματα της αντιπολίτευσης. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ μπορεί να χαρακτηριστεί επιεικώς ως χλιαρή. Άλλωστε ο ΣΥΡΙΖΑ ήταν που επανέφερε το δόγμα της μετωπικής γεωπολιτικής σύγκρουσης με την Τουρκία. Ο ΣΥΡΙΖΑ επίσης ήταν αυτός που εισήγαγε κατασταλτικές καινοτομίες όπως η χρήση αύρας εναντίον διαδηλωτών. Κι ας μη μιλήσουμε καλύτερα για την αφοσίωσή του στις μνημονιακές πολιτικές.
Ο δεύτερος μεγάλος στρατηγικός στόχος της κυβέρνησης είναι η αυταρχική επαναχάραξη του πολιτικού σκηνικού. Επιχειρείται η εδραίωση του διπόλου “δημοκράτες-τρομοκράτες” ως βασικού διαχωρισμού των πολιτικών αλλά και κοινωνικών δυνάμεων. Η βασική επιδίωξη είναι η ανανέωση της κυρίαρχης ιδεολογίας στο σημείο που μπορεί να συνοψιστεί στο “όποιος δεν είναι 100% μαζί μας είναι εναντίον μας”. Όχι απλά εναντίον μας δηλαδή, εναντίον της δημοκρατίας η οποία εκπροσωπείται αποκλειστικά από τη ΝΔ. Για να είμαστε ακριβείς, η ορολογία στα ελληνικά είναι προβληματική καθώς αυτό που περιγράφεται δεν είναι democracy αλλά republic. Άλλωστε πως μπορεί να χαρακτηριστεί σαν δημοκρατία ένα καθεστώς στο οποίο τα δημοκρατικά δικαιώματα κι οι ελευθερίες συνεχώς συρρικνώνονται, η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις τείνει στο μηδέν και χιλιάδες άνθρωποι που ζουν στην ελληνική επικράτεια (οι μετανάστες κι οι πρόσφυγες) δε θεωρούνται πολίτες αλλά ούτε καν άνθρωποι. Κοινοβουλευτική ολιγαρχία είναι, όπως είναι κάθε καθεστώς αστικής δημοκρατίας. Απλά φαίνεται πιο ξεκάθαρα ο πραγματικός χαρακτήρας του καθεστώτος λόγω της κρισιακής συνθήκης και της αυταρχικοποίησης.
Η συνεχής προσπάθεια της ΝΔ να χρεώσει στον ΣΥΡΙΖΑ οποιαδήποτε κοινωνική αντίσταση ενώ είναι προφανές πως ο ΣΥΡΙΖΑ όχι μόνο δεν έχει επιρροή στα κοινωνικά κινήματα αλλά είναι πλήρως ανεπιθύμητος, έχει διπλό χαρακτήρα. Από τη μια είναι ένα κλασικό σύμπτωμα κοινοβουλευτικού κρετινισμού. Η καθεστωτική πολιτική συχνά αδυνατεί να κατανοήσει πως παραγωγή πολιτικής γίνεται κι έξω από το κοινοβούλιο, έτσι φαντασιώνεται πως οποιαδήποτε πολιτική κίνηση της κοινωνίας έχει αναγκαστικά καθοδήγηση από κοινοβουλευτικό κόμμα. Από την άλλη είναι μια πολύ πετυχημένη τακτική για να στριμώχνει συνεχώς τον ΣΥΡΙΖΑ, να τον μετατοπίζει προς τα δεξιά και να τον αδρανοποιεί. Από όσα έχουμε δει στον ενάμιση χρόνο διακυβέρνησης της ΝΔ δε θα ήταν πολύ παρακινδυνευμένο να πούμε πως ο τελικό στόχος ίσως είναι ένα καθεστώς τύπου Ερντογάν. Μια καθεστωτική πολιτική δύναμη που μονοπωλεί την εξουσία, χωρίς να καταργήσει το κοινοβούλιο αλλά ελέγχοντας πλήρως και τα αντιπολιτευτικά κόμματα έτσι ώστε αν κάποιος εντός κοινοβουλίου ξεφύγει από την αυστηρή κρατική γραμμή να χαρακτηριστεί τρομοκράτης με όλες τις συνέπειες που αυτό φέρει. Ούτε λόγος φυσικά για πολιτικές ελευθερίες, ελεύθερο συνδικαλισμό, κοινωνικούς αγώνες και λοιπές τρομοκρατικές πράξεις. Πρέπει να επισημανθεί ότι αυτή η προοπτική δεν είναι καθόλου ξένα με τα ήθη της ελληνικής πολιτικής. Πέρα από το διάλειμμα της Μεταπολίτευσης, όταν οι κοινωνικοί συσχετισμοί επέβαλαν κάποιες στοιχειώδεις ελευθερίες κι έναν σχετικό εκδημοκρατισμό της ελληνικής κοινωνίας, η πολιτική ιστορία του περασμένου αιώνα ήταν μια ιστορία πολιτικού και κοινωνικού αυταρχισμού, απαγορεύσεων και δικτατορικών εκτροπών.
Πως μπορούν να αντιδράσουν οι καταπιεσμένοι και τα κινήματά τους;
Όλα τα παραπάνω είναι μια εκτίμηση της πραγματικότητας και των στοχεύσεων της εξουσίας. Ακόμη κι αν ισχύουν στο ακέραιο, αυτό δε σημαίνει πως όλοι οι σχεδιασμοί της εξουσίας θα εκπληρωθούν. Η κινητήρια δύναμη της ιστορίας δεν είναι τα σχέδια των από πάνω αλλά η ταξική πάλη. Οι αγώνες των φοιτητών/τριών, το κίνημα metoo, η απεργία πείνας του Κουφοντίνα, οι εργατικές αντιστάσεις, η πάλη ενάντια στην καταστολή και ο αγώνας για την αναβάθμιση της δημόσιας υγείας είναι τμήματα της πάλης των διευθυνόμενων ενάντια στους διευθυντές της κοινωνίας. Μπορεί να είμαστε αδύναμοι, δεν είμαστε όμως ανήμποροι. Κάτι έχει αρχίσει να κινείται μετά από χρόνια. Όχι μόνο οι οργανωμένοι σε συλλογικότητες αλλά ευρύτερα κομμάτια της κοινωνίας. Οι κινηματικές διαδικασίες κι οι πορείες έχουν αρχίσει να μαζικοποιούνται και μάλιστα με έναν έντονα ριζοσπαστικό τρόπο που φαίνεται να προσπερνάει τις αγκυλώσεις της παραδοσιακής αριστεράς. Ωστόσο είναι σημαντικό να προσεχτούν δύο σημεία, τα οποία κατά μια έννοια είναι το ένα συνέχεια του άλλου.
Αρχικά, ένα από τα βασικά σημεία που κρίνουν την επιτυχία κάθε κοινωνικού κινήματος: η διεύρυνση κι η μαζικοποίηση του κοινωνικού υποκειμένου. Θα είναι τραγικό λάθος να υποβαθμίσουμε την σύγκρουση που είναι σε εξέλιξη σε σύγκρουση μεταξύ κράτους και πολιτικού υποκειμένου. Αυτό προϋποθέτει πως δε θα αναλωθούμε μόνο στο συμβολικό αλλά θα ρίξουμε το μεγάλο βάρος των δυνάμεων μας στην ανάπτυξη και μαζικοποίηση του κινήματος και των δομών του. Η κοινωνία είναι έτοιμη μετά από χρόνια να μας ακούσει. Τώρα είναι η ώρα λοιπόν για να φτιάξουμε σωματεία βάσης κι εργατικές ομάδες βάσης, συνελεύσεις γειτονιών, κοινωνικά κέντρα, φεμινιστικές πρωτοβουλίες, δομές αλληλοβοήθειας, εναλλακτικά μέσα ενημέρωσης. Δομές που να απαντάνε σε κοινωνικές ανάγκες και να εμπλέκουν μεγάλους αριθμούς καταπιεσμένων στις διαδικασίες τους. Αυτές οι κινήσεις είναι που θα μας προσφέρουν την κοινωνική βάση της σύγκρουσης με το κράτος.
Έπειτα είναι ζωτικής σημασίας ανάγκη να αποφύγουμε το αυτοπροβοκάρισμα της δράσης μας. Γενικά η αίσθηση της σύγκρουσης είναι πολύ γοητευτική αλλά μπορεί να είναι και πλανεύτρα. Προσοχή, αυτό δε σημαίνει σε καμία περίπτωση πως η τακτική που θα μας βοηθήσει να βγούμε κερδισμένοι είναι η πασιφιστική. Τη σύγκρουση έτσι κι αλλιώς δε μπορούμε να την αποφύγουμε. Καλό είναι όμως να έχουμε στο μυαλό μας πως αυτή τη στιγμή η επιλογή του ανεβάσματος του επιπέδου της σύγκρουσης ανήκει στην κυβέρνηση κι όχι στο κίνημα. Οι στιγμές που συγκρουόμαστε πρέπει να είναι προσεκτικά επιλεγμένες κι οργανωμένες, η σύγκρουση να γίνεται με όρους πραγματικότητας κι όχι συμβολισμού ή παραδείγματος και να εμπλέκει το κοινωνικό υποκείμενο αντί να το υποβιβάζει σε ρόλο θεατή. Αυτό δεν είναι μια απλή γραμμική διαδικασία, είναι διαλεκτική προσπάθεια να υπερβούμε τα πολιτικά μας όρια. Υπάρχει όμως συσσωρευμένη εμπειρία πολλών ετών πλέον στο κίνημα κι οι συνθήκες είναι ώριμες για μια τέτοια υπέρβαση. Κι ας μην ξεχνάμε ποτέ πως η οργάνωση, η συντροφικότητα, η συνεχής δουλειά στη βάση κι η πίστη στην Υπόθεση μπορούν να ανατρέψουν τα σχέδια της κυριαρχίας και να γυρίσουν την ιστορία ανάποδα.
