Το αντίο της “μεσαίας τάξης”

από | 14 Απρ, 2021

Το αντίο της “μεσαίας τάξης”

του Göran Therborn απο το https://www.lahaine.org

Η άνοδος της ανισότητας από το 1980 προήλθε από και προς τα ψηλά, Εν μέρει από το πλουσιότερο 10% της κοινωνίας, και σε μεγαλύτερο βαθμό από το πλουσιότερο 1% και μερικά ακόμη μικρότερα κλάσματα που συσσωρεύουν πλούτο φαραονικών διαστάσεων. Η φτώχεια δεν επηρέασε το υπόλοιπο 90% στο ίδιο μέτρο, αλλά όλοι οι τομείς που το αποτελούν αφέθηκαν στις δικές τους τύχες. Αυτή η διαδικασία ήταν  αρχή μιας πικρής ακαδημαϊκής και δημοσιογραφικής έρευνας τυπικής του παγκόσμιου Βορρά, η οποία έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα όνειρα μιας «ανερχόμενης μεσαίας τάξης» που διαδίδεται από αναπτυξιακές τράπεζες και συμβουλευτικές εταιρείες.

Για να ενισχύσει την αστική αποφασιστικότητα σε μια εποχή κρίσης και χαμηλής αυτοεκτίμησης, το βιβλίο του Torben Iversen και του David Soskice, «Δημοκρατία και Ευημερία» (2019), αποτίει φόρο τιμής στις «προηγμένες καπιταλιστικές δημοκρατίες» (αν και οι συγγραφείς δείχνουν μεγαλύτερη σεβασμό στον καπιταλισμό παρά στο δημοκρατία, την οποία κατηγορούν για ανισότητα). «Η ουσία της δημοκρατίας», ισχυρίζονται, είναι «η προώθηση των συμφερόντων της μεσαίας τάξης».

Ο Iversen και ο Soskice, και οι δύο εξέχοντες θεσμικοί οικονομολόγοι, υποστηρίζουν ότι η μεσαία τάξη ευθυγραμμίζεται με το κεφάλαιο μέσω δύο θεμελιωδών μηχανισμών. Ο ένας είναι η «ένταξη στη ροή του πλούτου» που παράγεται από τη συσσώρευση κεφαλαίου. Ο άλλος είναι το κράτος πρόνοιας: το σύστημα φόρων και μεταφορών που διασφαλίζει ότι οι μεσαίες τάξεις “συμμετέχουν” στην οικονομία της γνώσης. Ωστόσο, η πρόσφατη έρευνα για την ανισότητα δείχνει ότι αυτό που τελειώνει είναι ακριβώς αυτή η «ένταξη» και αυτή η «συμμετοχή».

Στην αρχή, η νεοφιλελεύθερη διανομή πλούτου ευνόησε αποτελεσματικά τα συμφέροντα της μεσαίας τάξης. Η ιδιωτικοποίηση ορισμένων δημόσιων υπηρεσιών έφερε κάποια κέρδη σε ορισμένα τυχερά τμήματα της μεσαίας τάξης. Η δημόσια χρηματοδότηση ορισμένων ιδιωτικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μέσω ενός συστήματος επιχορηγήσεων, όπως κάνει σήμερα η Σουηδία, έδωσε στους γονείς της μεσαίας τάξης μια καλή ευκαιρία να στείλουν τα παιδιά τους σε “καλά σχολεία” με λίγα παιδιά μεταναστών και αυτών της εργατικής τάξης. Η ιδιωτικοποίηση της υγειονομικής περίθαλψης ήταν λιγότερο δημοφιλής και πιο επιρρεπής σε δημόσια σκάνδαλα, αλλά εξακολουθεί να γίνεται αποδεκτή από πολλούς ως το φυσικό ζεύγος της λιτότητας και των κακών δημόσιων υπηρεσιών. .

Από την άλλη πλευρά, ο αποκλεισμός της μεσαίας τάξης από την αστική κατοικία πρώτης κατηγορίας εξελίσσεται με επιταχυνόμενο ρυθμό καθώς τα κενά εισοδήματος και πλούτου διευρύνονται.

 Μείνε πίσω

Λόγω της πόλωσης του εισοδήματος, το συνολικό μέγεθος της κατηγορίας μεσαίου εισοδήματος – δηλαδή, εκείνων των οποίων το εισόδημα κυμαίνεται μεταξύ 75 και 200% του μέσου όρου – βυθίστηκε στην περιοχή του ΟΟΣΑ και η πιθανότητα να ανήκει κάποιος σε αυτή την κατηγορία μειώθηκε σημαντικά. Η ανοδική κινητικότητα προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση σταμάτησε το 1975, ενώ ο κίνδυνος πτωτικής κινητικότητας αυξήθηκε σημαντικά το 2010, ειδικά στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το COVID-19 συνέχισε, και σε ορισμένες χώρες ακόμη και επιτάχυνε, τη ρήξη μεταξύ της μεσαίας και της ανώτερης τάξης. Στις ΗΠΑ, ο πλούτος των δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε κατά 44% από τα μέσα Μαρτίου 2020 έως τα τέλη Φεβρουαρίου 2021, σε μια εποχή που το 50% των ατόμων με πτυχία κολλεγίων ή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης ανέφεραν ότι αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην πληρωμή των ημερήσιων εξόδων σας. Μέχρι το τέλος Ιουλίου 2020, ο πλούτος των Βρετανών δισεκατομμυριούχων είχε αυξηθεί κατά 35% περισσότερο από ό, τι τον προηγούμενο χρόνο, ενώ ένας στους πέντε εργαζόμενους μεσαίου εισοδήματος δήλωσε ότι η καταναλωτική ικανότητά τους είχε μειωθεί και οι μισοί δήλωσαν ότι παρέμενε σταθερή..

Τα παιδιά της μεσαίας τάξης παρακάμπτονται από ένα πανάκριβο ελιτιστικό εκπαιδευτικό σύστημα που είναι όλο και πιο αποκλειστικό, που περιλαμβάνει από νηπιαγωγεία έως κορυφαία πανεπιστήμια. Εν τω μεταξύ, οι ανώτερα εύποροι γονείς κάνουν απαράμιλλες επενδύσεις για να προετοιμάσουν τα παιδιά τους για τις καλύτερες θέσεις που προσφέρει η αγορά εργασίας.

Ο David Markovits, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο Yale, υπολόγισε ότι αυτή η επένδυση σε μια ελίτ κατάρτιση που υπερβαίνει τις μέσες δαπάνες για την εκπαίδευση ισοδυναμεί με μια επαγγελματική οικονομική προσμονή 16,8 εκατομμυρίων δολαρίων. Το αποτέλεσμα είναι ότι “τα πλούσια παιδιά ξεπερνούν τώρα τα παιδιά μεσαίας τάξης στην ανώτερη εκπαίδευση με ρυθμό διπλάσιο από ότι τα παιδιά μεσαίας τάξης τα παιδιά που μεγαλώνουν σε συνθήκες φτώχειας.”

. Το πλουσιότερο 1% των Ηνωμένων Πολιτειών έχασε επαφή, όχι μόνο με την εθνική μεσαία τάξη, αλλά και με όλες τις ανώτερες τάξεις της Δύσης, και αποσύρθηκε για να αποτελέσει μια μοναδική κάστα.

Πλεόνασμα εργασίας

Σε όλη την περιοχή του ΟΟΣΑ, τα παιδιά που επιδιώκουν την κοινωνική άνοδο αντιμετωπίζουν μειωμένες ευκαιρίες κινητικότητας. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο πυρήνας της εργασίας μεσαίας τάξης εξασθενεί. Η εργασία μεσαίας τάξης είχε πάντα τρεις βασικές μορφές: αυτοαπασχόληση, τεχνική εργασία για κάποια εξουσιοδοτημένη αρχή και “ελεύθερα” επαγγέλματα. Μακροπρόθεσμα, η αυτόνομη μικροαστική τάξη, που αποτελείται συνήθως από εμπόρους και έναν αγροτικό κλάδο γεωργικών και κτηνοτροφικών παραγωγών, μειώθηκε σε αριθμό και σημασία.

Είναι αλήθεια ότι το Ηνωμένο Βασίλειο σημείωσε αύξηση του αριθμού των αστικών αυτοαπασχολούμενων που κατέχουν τις δικές τους επιχειρήσεις τον τελευταίο αιώνα. Ωστόσο, αυτή η αύξηση καθορίζεται εξ ολοκλήρου από τους αυτοαπασχολούμενους, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι πιο κοντά στους επισφαλείς εργαζόμενους παρά στην ιστορική μικροαστική τάξη των οποίων οι επιχειρήσεις συρρικνώνονται δραματικά. Το μέσο ετήσιο εισόδημά τους το 2015-2016 ήταν 21.000 £ ή το ένα τρίτο του μέσου εισοδήματος ενός ειδικευμένου εργαζομένου.

Πριν από την πλήρη απομάκρυνσή τους, όπως γίνεται με τις μεγάλες τράπεζες και τους ταχυδρομικούς υπαλλήλους, οι υπάλληλοι γραφείου και οι διευθυντές χαμηλού επιπέδου θα υπόκεινται όλο και περισσότερο σε αυτό που ο David Boyle αποκαλεί εύστοχα «ψηφιακό τεϋλορισμό». Οι δουλειές γραφείου για τους λευκούς γιακάδες έπαψαν να είναι ασφαλείς θέσεις εργασίας και σχετικά άνετοι τρόποι να ξεφύγουν από την εργατική τάξη και έγιναν ο κύριος στόχος του αυτοματισμού

Ο τρίτος κλασικός τομέας των θέσεων εργασίας μεσαίας τάξης ήταν εκείνος των «ελεύθερων» επαγγελμάτων, δηλαδή των θέσεων εργασίας που προσπελάστηκαν μετά από μια μακρά κατάρτιση σε ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης που επιτρέπουν την απόκτηση γνώσεων απρόσιτων στον γενικό πληθυσμό. Περιλαμβάνουν επαγγέλματα όπως η διδασκαλία, η ιατρική, το δίκαιο, σε πολλές χώρες σταδιοδρομία στην δημόσια διοίκηση και υπηρεσίες, από τον 20ο αιώνα και μετά, μερικά «παρα-επαγγέλματα» όπως η νοσηλευτική και η κοινωνική εργασία, για να αναφέρουμε μόνο δύο.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, αυτά τα επαγγέλματα γίνονται σεβαστά και θεωρούνται ότι δεν ενδιαφέρονται για τις επιχειρήσεις και το κεφάλαιο. Στη γερμανική παράδοση του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα, αυτοί οι τομείς ονομάστηκαν Bildungsbürgertum (μορφωμένη αστική τάξη) και συνδέονταν λίγο πολύ με το Wirtschaftsbürgertum (οικονομική αστική τάξη). Σε αντίθεση με τον κόσμο των επιχειρήσεων, του οποίου ο στόχος είναι το κέρδος, η κοινωνιολογία ορίζει τα επαγγέλματα αυτά ως δραστηριότητες προσανατολισμένες στην καλλιέργεια της γνώσης και της δημόσιας υπηρεσίας.

Υπονομεύονται τα επαγγέλματα

Αυτήν τη στιγμή τα επαγγέλματα της μεσαίας τάξης δέχονται επίθεση – με τη γενική εξαίρεση των δικηγόρων – και βρίσκονται στη διαδικασία καταστροφής. Η επίθεση προέρχεται από διαφορετικές οπτικές γωνίες, οι οποίες μπορούν να συνοψιστούν ως εισβολή του «διαχειριστισμού». Αυτό συνεπάγεται σχετική υποτίμηση της γνώσης των ειδικών που, με τη σειρά τους, χάνουν σεβασμό. Στην πράξη, αυτό σημαίνει καταρχήν την υπαγωγή δασκάλων, ερευνητών, ιατρών, νοσοκόμων, μηχανικών και άλλων, σε διευθυντές και διαχειριστές σχολείων, πανεπιστημίων, νοσοκομείων και εταιρειών.

Η πρακτική της επαγγελματικής γνώσης υπόκειται στον έλεγχο, την αξιολόγηση και την κύρωση των διευθυντών, που απορρέει από τη θεσμοθετημένη δυσπιστία της επαγγελματικής αυτονομίας και της ηθικής. Η επαγγελματική πρακτική και η ηθική υπόκεινται σε γενικούς υπολογισμούς κόστους-οφέλους, που συχνά επινοήθηκαν ειδικά για αυτές τις οιονεί εσωτερικές αγορές,. Αυτές οι επινοήσεις κόστους-οφέλους αποτελούν επίσης μέρος μιας ιδιαίτερα έντονης αντιεπαγγελματικής επίθεσης κάτω από το έμβλημα της αγοράς.

Η επιβολή ενός ιδανικού κανόνα εμπορευματοποίησης – το εργαλειακό  αντίθετο στην επαγγελματική νοοτροπία των εγγενών αξιών, όπως η γνώση, η ικανοποίηση των αναγκών και η δικαιοσύνη του νόμου και των κανόνων – προάγεται τόσο από την ιδιωτικοποίηση (σχολείων, νοσοκομείων, φυλακών, κ.λπ.) όσο και από την αποκαλούμενη «Νέα Δημόσια Διοίκηση» οργανισμών που χρηματοδοτούνται από δημόσιους φόρους. Οι τελευταίοι (οι οργανισμοί)εργάζονται εσωτερικά ως εταιρείες στο πλαίσιο μιας οιονεί αγοράς, αγοράς και πώλησης υπηρεσιών μεταξύ τους, ενώ εξωτερικά απαιτείται να συνάπτουν συμβάσεις με ιδιωτικές εταιρείες για την παροχή δημόσιων υπηρεσιών.

Με αυτόν τον τρόπο, η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη και οι κοινωνικές υπηρεσίες έγιναν κερδοφόρες περιοχές για τη συσσώρευση κεφαλαίου, η οποία προσέλκυσε σε μεγάλο βαθμό το ενδιαφέρον της «οικονομικής αστικής τάξης» που κατέστρεψε τη «πολιτιστική αστική τάξη» από μόνη της.

Τα επαγγέλματα της μεσαίας τάξης δεν πρέπει να εξιδανικεύονται, καθώς οι επαναλαμβανόμενες ρουτίνες τους μπορούν σίγουρα να κάνουν εκείνους που τα ασκούν κλειστούς, συντηρητικούς, εφησυχαστικούς και αναποτελεσματικούς.

Αλλά αυτό δεν είναι εγγενές χαρακτηριστικό του επαγγελματισμού και το να είσαι δάσκαλος, γιατρός ή δημόσιος αξιωματούχος ήταν κάποτε πηγή υπερηφάνειας και ασφάλειας για τη μεσαία τάξη. Αυτή η υπερηφάνεια και η αυτοπεποίθηση καταπατούνται και το διοικητικό μαστίγιο υπερισχύει της συλλογικότητας. Πολύ λίγοι είναι επιτυχείς στην προσπάθειά τους να ξεφύγουν προς την ανώτερη μεσαία τάξη των διευθυντών και των «επιτυχημένων» επαγγελματιών, αλλά για τους υπόλοιπους, το παρόν – και πιθανώς και το μέλλον – είναι η αστάθεια και μια πτωτική πορεία.

Η σταθερά  αυξάνουσα πορεία εκμηδένιση της μεσαίας τάξης, και η προλεταριοποίησή της μέσο μιας διαδικασίας απαξίωσης, εξάρτησης, επισφαλούς υπαλληλοποίησης και γενικότερης φτωχοποίησης θα χαρακτηρίζει από εδώ και εμπρός την εικόνα του άμεσου μέλλοντος της και θα συνοδεύει  το κύκνειο  της άσμα.

Το alerta.gr αποτελεί μια πολιτική προσπάθεια διαρκούς παρουσίας και παρέμβασης, επιδιώκει να γίνει κόμβος στο πολύμορφο δικτυακό τοπίο για την διασπορά ριζοσπαστικών αντιλήψεων, δράσεων και σχεδίων στην κατεύθυνση της κοινωνικής απελευθέρωσης… Η συνεισφορά είναι ξεκάθαρα ένα δείγμα της κατανόησης της φύσης του μέσου και της ανάγκης που υπάρχει για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μεγαλώνει. Για όποιον/α θέλει να συνδράμει ας κάνει κλικ εδώ

«Οι Πειρασμοί της Αγροτικής Δημαγωγίας»

«Οι Πειρασμοί της Αγροτικής Δημαγωγίας» Ⅰ Πριν από πολλά χρόνια και, πιο συγκεκριμένα, το 1931 είχε κυκλοφορήσει η πρωτοποριακή, για την εποχή της, μελέτη του Κ(ωνσταντίνου) (Δημητρίου). Καραβίδα με τίτλο «Αγροτικά» και υπότιτλο «Μελέτη Συγκριτική». Το «επίμετρον Δ΄»...

Ενημέρωση από τα Δικαστήρια Θεσσαλονίκης για τα 49 συλληφθέντα άτομα (+ βίντεο/φωτορεπορτάζ)

Ενημέρωση από τα Δικαστήρια Θεσσαλονίκης για τα 49 συλληφθέντα άτομα (+ βίντεο/φωτορεπορτάζ) Αναβλήθηκε η αυτόφωρη δίκη των 49 ατόμων για τις 29 Μαρτίου. Εκατοντάδες άτομα συγκεντρώθηκαν έξω από το Δικαστικό Μέγαρο Θεσσαλονίκης σε ένδειξη αλληλεγγύης στις...

Ενημέρωση από τα 49 συλληφθέντα άτομα της 16ης Μαρτίου

Ενημέρωση από τα 49 συλληφθέντα άτομα της 16ης Μαρτίου Ενημέρωση από τα 49 συλληφθέντα για την σημερινή πρόταση της εισαγγελίας και την παράταση της κράτησης τους. "Μετά από πρόταση της εισαγγελίας, η κράτησή μας παρατάθηκε και τη σημερινή μέρα, καθώς μάλιστα μας...

Καταστροφές από την αστυνομία στη ΣΘΕ ΑΠΘ – Συγκέντρωση αλληλεγγύης στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης

Καταστροφές από την αστυνομία στη ΣΘΕ ΑΠΘ - Συγκέντρωση αλληλεγγύης στα δικαστήρια Θεσσαλονίκης Οι συντονιστικές επιτροπές των φοιτητικών συλλόγων Φυσικού και Γεωλογικού καταγγέλλουν πως μετά την επιχείρηση εκκένωσης της φοιτητικής κατάληψης του κτιρίου, οι...

[Βίντεο] Εισβολή της ΕΛ.ΑΣ. στις Φοιτητικές Εστίες του Πανεπιστημίου Αθηνών και 3 συλλήψεις (ΦΕΠΑ) | Αθήνα, 16-3-24

[Βίντεο] Εισβολή της ΕΛ.ΑΣ. στις Φοιτητικές Εστίες του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΦΕΠΑ) | Αθήνα, 16-3-24 https://youtu.be/bPcPsKvRs8M Το Σάββατο ήταν μια καλή μέρα για την καταπολέμηση του εγκλήματος στη νοικοκυρεμένη Ελλάδα 2.0. Πέρα από την εισβολή της ΕΛ.ΑΣ. στη Σχολή...

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΒΕΟΔ EFOOD – Συλλογική σύμβαση εργασίας

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΣΒΕΟΔ EFOOD – Συλλογική σύμβαση εργασίας Γιατί η efood με κέρδη 55,1 εκ. ευρώ δίνει τον κατώτατο βασικό μισθό στους διανομείς και δεν υπογράφει Συλλογική Σύμβαση Εργασίας; Διεκδικούμε: Αυξήσεις στους μισθούς Επίδομα επικινδυνότητας / γάμου / πολυετίας Η...

Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για δημόσια και δωρεάν παιδεία λένε τα 49 συλληφθέντα άτομα από τη ΣΘΕ ΑΠΘ

Θα συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για δημόσια και δωρεάν παιδεία λένε τα 49 συλληφθέντα άτομα από τη ΣΘΕ ΑΠΘ Ανακοίνωση εξέδωσαν μέσα από τα κρατητήρια της ΓΑΔΘ τα 49 συλληφθέντα άτομα από την κατασταλτική επιχείρηση και την εισβολή της αστυνομίας στη Σχολή Θετικών...

Κατασταλτική επιχείρηση με 49 συλλήψεις στη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ

Κατασταλτική επιχείρηση με 49 συλλήψεις στη Σχολή Θετικών Επιστημών του ΑΠΘ Με διμοιρίες ΜΑΤ και τη συνδρομή ΕΚΑΜ πραγματοποιήθηκε σήμερα το μεσημέρι επιχείρηση στη Σχολή Θετικών Επιστημών (ΣΘΕ) στο ΑΠΘ. 49 άτομα συνελήφθησαν και κρατούνται στη ΓΑΔΘ. Για μια ακόμα...

Συγκέντρωση – Πορεία ενάντια στην εισβολή της αστυνομίας στο άσυλο

Συγκέντρωση - Πορεία ενάντια στην εισβολή της αστυνομίας στο άσυλο Σήμερα στις 16/3, στα πλαίσια ημέρας επανοικειοποίησης του Πλατάνου που πραγματοποιούνταν από τον σύλλογο φυσικού ,στο βιολογικό του ΑΠΘ και ενώ το τμήμα φυσικού, όπως και άλλα τμήματα της ΣΘΕ τελούσε...

Συγκέντρωση στον Άρειο Πάγο για τους 11 αγωνιστές από την Τουρκία

Συγκέντρωση στον Άρειο Πάγο για τους 11 αγωνιστές από την Τουρκία Το ελληνικό κράτος θέλει να ξανά καταδικάσει τους 11 αγωνιστές από την Τουρκία, ως αποτέλεσμα της συνεργασίας του με τον ιμπεριαλισμό ΗΠΑ-ΕΕ και το τούρκικο κράτος. ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ ΣΤΟΝ ΑΡΕΙΟ ΠΑΓΟ: ΤΡΙΤΗ 19...