Άρθρο Ο Ιός της Κόπωσης που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα The Nation. Ο Byung-Chul Han είναι φιλόσοφος και θεωρητικός του πολιτισμού, έχει διδάξει στα πανεπιστήμια της Βασιλείας, του Βερολίνου και της Καρλσρούης. Μετάφραση Φοίβος Θεολογίτης
απο το https://geniusloci2017.wordpress.com/2021/04/21/virus_of_tiredness/
Ο Covid-19 είναι ένας καθρέφτης που αντανακλά πίσω σε εμάς τις κρίσεις που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία μας. Κάνει πιο ορατά τα παθολογικά συμπτώματα που ήδη υπήρχαν από πριν την πανδημία. Ένα από αυτά τα συμπτώματα είναι η κόπωση. Όλοι μας, με κάποιον τρόπο, αισθανόμαστε πολύ κουρασμένοι. Πρόκειται για μία θεμελιώδη κόπωση που μας συνοδεύει παντού και συνεχώς σαν την σκιά μας. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, έχουμε αισθανθεί ακόμα πιο κουρασμένοι. Η αδράνεια που μας επιβλήθηκε στην διάρκεια του lockdown, μάς έχει κουράσει. Μερικοί άνθρωποι ισχυρίζονται ότι μπορεί να ξαναβρούμε την ομορφιά της ραστώνης, ότι η ζωή μπορεί να επιβραδυνθεί. Στην πραγματικότητα, ο χρόνος στην διάρκεια της πανδημίας δεν διέπεται από την ραστώνη και την επιβράδυνση, αλλά από την κόπωση και την κατάθλιψη.
Γιατί νιώθουμε τόσο κουρασμένοι; Σήμερα, η κόπωση φαίνεται να είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Δέκα χρόνια πριν, δημοσίευσα ένα βιβλίο, το Η Κοινωνία της Κόπωσης, στο οποίο περιέγραφα την κόπωση ως μία ασθένεια που πλήττει την νεοφιλελεύθερη κοινωνία της επίτευξης. Το βίωμα της κόπωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας με ώθησε να ξανασκεφθώ αυτό το ζήτημα. Η δουλειά, ανεξάρτητα από το πόσο σκληρή μπορεί να είναι, δεν επιφέρει την θεμελιώδη κόπωση. Μπορεί να είμαστε εξαντλημένοι μετά την δουλειά, αλλά αυτή η εξάντληση δεν είναι το ίδιο με την θεμελιώδη κόπωση. Η δουλειά κάποια στιγμή τελειώνει. Ο καταναγκασμός της επίτευξης, στον οποίον υποβαλλόμαστε, εκτείνεται πέρα από αυτήν την στιγμή. Μας συνοδεύει στον ελεύθερο χρόνο, μάς βασανίζει ακόμα και στον ύπνο μας, και συχνά οδηγεί σε νύχτες αϋπνίας. Δεν είναι δυνατόν να αναρρώσουμε από τον καταναγκασμό της επίτευξης. Είναι ακριβώς αυτή η εσωτερική πίεση που μας κουράζει. Υπάρχει, επομένως, μία διαφορά ανάμεσα στην κόπωση και στην εξάντληση. Το σωστό είδος εξάντλησης μπορεί ακόμα και να μας απελευθερώσει από την κόπωση.
Οι ψυχολογικές διαταραχές, όπως η κατάθλιψη ή το burn-out, είναι συμπτώματα μίας βαθιάς κρίσης της ελευθερίας. Είναι ένα παθολογικό σινιάλο, που υποδεικνύει ότι σήμερα η ελευθερία μετατρέπεται σε καταναγκασμό. Νομίζουμε ότι είμαστε ελεύθεροι. Αλλά, πραγματικά, εκμεταλλευόμαστε με θέρμη τους εαυτούς μας μέχρις ότου να καταρρεύσουμε. Υλοποιούμε τους εαυτούς μας, βελτιώνουμε τους εαυτούς μας έως τον θάνατο. Η ύπουλη λογική της επίτευξης μονίμως μάς αναγκάζει να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας. Την στιγμή που πετυχαίνουμε κάτι, θέλουμε να επιτύχουμε περισσότερα, δηλαδή, θέλουμε να ξεπεράσουμε για ακόμα μία φορά τον εαυτό μας. Εντούτοις, φυσικά, είναι δυνατόν να ξεπεράσει κάποιος τον εαυτό του. Αυτός ο παράλογος συλλογισμός οδηγεί τελικά στην κατάρρευση [breakdown]. Το υποκείμενο της επίτευξης πιστεύει ότι είναι ελεύθερο, αλλά στην πραγματικότητα είναι σκλάβος. Είναι ένας απόλυτος σκλάβος, στο μέτρο που οικειοθελώς εκμεταλλεύεται τον εαυτό του, ακόμα και χωρίς την παρουσία ενός αφέντη.
Η νεοφιλελεύθερη κοινωνία της επίτευξης καθιστά δυνατή την εκμετάλλευση, ακόμα και χωρίς κυριαρχία. Η κοινωνία της πειθαρχίας με τις εντολές και τις απαγορεύσεις, έτσι όπως αναλύθηκε από τον Michel Foucault στο έργο του Επιτήρηση και Τιμωρία, δεν περιγράφει την σημερινή κοινωνία της επίτευξης. Η κοινωνία της επίτευξης εκμεταλλεύεται την ελευθερία καθαυτή. Η αυτοεκμετάλλευση είναι πιο αποτελεσματική από την εκμετάλλευση προερχόμενη από άλλους, διότι πάει χέρι-με-χέρι με ένα συναίσθημα ελευθερίας. Ο Kafka εξέφρασε με εξαιρετική σαφήνεια το παράδοξο της ελευθερίας του σκλάβου που νομίζει ότι είναι ο αφέντης. Σε έναν από τους αφορισμούς του, γράφει: «Το ζώο αποσπά δια της βίας το καμτσίκι από τον αφέντη του και αυτομαστιγώνεται με σκοπό να γίνει εκείνος ο αφέντης, δίχως να γνωρίζει ότι αυτό είναι μόνο μία φαντασίωση δημιουργημένη από έναν νέο κόμπο στο μαστίγωμα του αφέντη». Αυτό το μόνιμο αυτομαστίγωμα, μάς κάνει κουρασμένους και, εν τέλει, καταθλιπτικούς. Aπό μία άποψη, ο νεοφιλελευθερισμός βασίζεται στο αυτομαστίγωμα.
Το περίεργο με τον Covid-19 είναι ότι όσοι αρρωσταίνουν από τον ιό πάσχουν από ακραία κόπωση και εξουθένωση. Η ασθένεια μοιάζει να προσομοιώνει την θεμελιώδη κόπωση. Και υπάρχουν όλο και περισσότερες αναφορές ασθενών, οι οποίοι έχουν αναρρώσει, αλλά συνεχίζουν να πάσχουν από σοβαρά μακροχρόνια συμπτώματα, ένα από τα οποία είναι το «σύνδρομο χρόνιας εξουθένωσης». Η έκφραση «οι μπαταρίες μου έχουν πια αδειάσει» περιγράφει πολύ καλά την κατάσταση. Όσοι αρρωσταίνουν δεν είναι πλέον σε θέση να δουλέψουν και να εκτελέσουν κινήσεις. Πρέπει να καταβάλλουν προσπάθεια απλώς και μόνο για να πιούν ένα ποτήρι νερό. Όταν περπατούν, πρέπει να κάνουν συχνές στάσεις για να πάρουν μία ανάσα. Νιώθουν σαν νεκροζώντανοι. Ένας ασθενής αναφέρει: «Στην πραγματικότητα, έχει την αίσθηση λες και το κινητό σου ήταν μόνο 4% φορτισμένο, και έχεις μονάχα 4% μπαταρία για όλη την ημέρα, και δεν μπορείς να το επαναφορτίσεις».
Ο ιός όμως δεν κάνει κουρασμένους μόνο τους πάσχοντες από Covid-19. Τώρα, κάνει κουρασμένους ακόμα και τους υγιείς. Στο βιβλίο του, Pandemic! Covid-19 Shakes the World, ο Slavoj Žižek αφιερώνει ένα ολόκληρο κεφάλαιο στην ερώτηση «Γιατί όλη την ώρα είμαστε κουρασμένοι;». Ξεκάθαρα, και ο Žižek αισθάνεται ότι η πανδημία μάς έχει κάνει κουρασμένους. Σε αυτό το κεφάλαιο, ο Žižek διαφωνεί έντονα με το βιβλίο μου, Η Κοινωνία της Κόπωσης, επιχειρηματολογώντας ότι η εκμετάλλευση προερχόμενη από άλλους δεν έχει αντικατασταθεί από την αυτοεκμετάλλευση, αλλά έχει μονάχα μετεγκατασταθεί στις χώρες του Τρίτου Κόσμου. Συμφωνώ με τον Žižek στο ότι αυτή η μετεγκατάσταση έχει συμβεί. Η Κοινωνία της Κόπωσης ασχολείται κυρίως με τις δυτικές νεοφιλελεύθερες κοινωνίες, και όχι με την εργατική κατάσταση στο Κινέζικο εργοστάσιο. Αλλά, μέσω των κοινωνικών δικτύων, η νεοφιλελεύθερη μορφή ζωής επεκτείνεται, επίσης, στον Τρίτο Κόσμο. Η άνοδος του εγωτισμού, του ατομοκεντρισμού και του ναρκισσισμού στην κοινωνία, είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο. Τα κοινωνικά δίκτυα μάς μετατρέπουν σε παραγωγούς, σε επιχειρηματίες, ο εαυτός των οποίων είναι οι επιχειρήσεις. Αυτό καθιστά παγκόσμια την κουλτούρα του εγώ, η οποία διαβρώνει την κοινότητα, διαβρώνει κάθε τι κοινωνικό. Παράγουμε τον εαυτό μας και τον θέτουμε συνεχώς σε έκθεση. Αυτή η αυτοπαραγωγή, αυτό το συνεχές «είναι-σε-έκθεση» του εγώ, μάς κάνει κουρασμένους και καταθλιπτικούς. Ο Žižek δεν σχολιάζει την θεμελιώδη κόπωση που είναι χαρακτηριστική του παρόντος καιρού μας και έχει επιδεινωθεί από την πανδημία.
Σε ένα σημείο του βιβλίου του για την πανδημία, ο Žižek φαίνεται να δείχνει ενδιαφέρον για την θέση περί αυτοεκμετάλλευσης, γράφοντας ότι: «Εκείνοι [οι άνθρωποι που εργάζονται από το σπίτι] μπορεί να κερδίζουν ακόμα περισσότερο χρόνο για την »εκμετέλλευση του εαυτού μας» [sic]». Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, το νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο εργασίας έχει αποκτήσει ένα νέο όνομα: το οικιακό γραφείο. Η εργασία στο οικιακό γραφείο είναι πιο κουραστική από την εργασία στο επαγγελματικό γραφείο. Ωστόσο, αυτό το γεγονός δεν μπορεί να εξηγηθεί με όρους αυξανόμενης αυτοεκμετάλλευσης. Το κουραστικό είναι η σχετιζόμενη μοναξιά, το ατελείωτο καθισιό με πιτζάμες μπροστά στην οθόνη του υπολογιστή. Είμαστε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας, καταναγκασμένοι συνεχώς να ανησυχούμε και να κάνουμε εικασίες για τον εαυτό μας. Η θεμελιώδης κόπωση είναι εν τέλει ένα είδος κόπωσης του εγώ. Το οικιακό γραφείο εντείνει αυτήν την κόπωση με την ακόμα πιο έντονη καταβύθιση στον εαυτό μας. Οι άλλοι, οι οποίοι μπορεί να μας αποσπάσουν την προσοχή από το εγώ μας, λείπουν. Κουραζόμαστε εξαιτίας της έλλειψης κοινωνικών επαφών, αγκαλιών, σωματικών αγγιγμάτων. Σε συνθήκες καραντίνας, αρχίζουμε να καταλαβαίνουμε ότι πιθανώς οι άλλοι δεν είναι η «κόλαση», όπως είχε γράψει ο Sartre στο Κεκλεισμένων των Θυρών, αλλά η ίαση. Ο ιός έχει επίσης επιταχύνει την εξαφάνιση του άλλου, την οποία περιέγραψα στο The Expulsion of the Other.
Μία απουσία των τελετουργικών είναι ένας ακόμη λόγος για την κόπωση που προκαλεί το οικιακό γραφείο. Στο όνομα της εργασιακής ελαστικότητας, χάνουμε τις σταθερές χρονικές δομές και αρχιτεκτονικές που σταθεροποιούν και αναζωογονούν την ζωή. Ιδιαίτερα, η απουσία του ρυθμού εντείνει την κατάθλιψη. Τα τελετουργικά δημιουργούν την κοινότητα χωρίς επικοινωνία, ενώ αυτό που κυριαρχεί σήμερα είναι η επικοινωνία χωρίς κοινότητα. Ακόμα και αυτά τα τελετουργικά που εξακολουθούσαμε να έχουμε, όπως τους αγώνες ποδοσφαίρου, τις συναυλίες, και το να πηγαίνουμε σε εστιατόρια, θέατρο ή κινηματογράφο, έχουν ακυρωθεί. Χωρίς τελετουργικά χαιρετισμού εγκλωβιζόμαστε στον εαυτό μας. Η δυνατότητα χαιρετισμού κάποιου με εγκάρδιο τρόπο κάνει τον εαυτό μας λιγότερο βαρύ. Η κοινωνική αποστασιοποίηση αποσαρθρώνει την κοινωνική ζωή. Μας κουράζει. Οι άλλοι υποβαθμίζονται σε δυνητικούς φορείς του ιού, από τους οποίους πρέπει να διατηρηθεί μία σωματική απόσταση. Ο ιός επαυξάνει τις κρίσεις του παρόντος μας. Καταστρέφει την κοινότητα, η οποία βρισκόταν ήδη σε κρίση. Μας αποξενώνει από τους άλλους. Μας κάνει ακόμα πιο μοναχικούς από ό,τι ήμασταν στην εποχή των κοινωνικών δικτύων, τα οποία υποβαθμίζουν το κοινωνικό και μας απομονώνουν.
Η κουλτούρα ήταν το πρώτο πράγμα που εγκαταλείφθηκε κατά τη διάρκεια του lockdown. Τι είναι η κουλτούρα; Δημιουργία κοινότητας! Χωρίς αυτήν, μοιάζουμε με τα ζώα που θέλουν μόνο να επιβιώσουν. Δεν είναι η οικονομία αλλά κυρίως η κουλτούρα, ήτοι η κοινοτική ζωή, που χρειάζεται να αναρρώσει από αυτήν την κρίση το συντομότερο δυνατόν.
Οι συνεχείς συναντήσεις μέσω Zoom, επίσης, μας κουράζουν. Μας μετατρέπουν σε ζόμπι του Zoom. Μας αναγκάζουν μονίμως να κοιτάμε στον καθρέφτη. Το να κοιτάς το πρόσωπό σου στην οθόνη, είναι κουραστικό. Είμαστε συνεχώς αντιμέτωποι με το πρόσωπό μας. Κατά ειρωνικό τρόπο, ο ιός εμφανίστηκε ακριβώς στην εποχή της selfie, μία μόδα που μπορεί να εξηγηθεί ως απότοκο του ναρκισσισμού της κοινωνίας μας. Ο ιός εντείνει αυτόν τον ναρκισσισμό. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είμαστε όλοι συνεχώς αντιμέτωποι με το πρόσωπό μας· παράγουμε μία αέναη selfie μπροστά στις οθόνες μας. Αυτό μας κάνει κουρασμένους.
Ο ναρκισσισμός του Zoom προκαλεί περίεργες παρενέργειες. Έχει οδηγήσει σε μία «έκρηξη» της πλαστικής χειρουργικής. Οι στραβές ή οι θολές εικόνες στην οθόνη οδηγούν τους ανθρώπους σε απελπισία σχετικά με την εμφάνισή τους, ενώ εάν η ευκρίνεια της οθόνης συμβαίνει να είναι καλή, ξαφνικά ανακαλύπτουμε ρυτίδες, καράφλα, κηλίδες γήρατος, σακούλες κάτω από τα μάτια, ή άλλες μη ελκυστικές ατέλειες του δέρματος. Από την αρχή της πανδημίας, οι αναζητήσεις στο Google σχετικά με την πλαστική χειρουργική έχουν εκτιναχθεί. Κατά τη διάρκεια του lockdown, οι πλαστικοί χειρούργοι έχουν μπουχτίσει με ερωτήσεις από πελάτες που αναζητούν να καλυτερεύσουν την κουρασμένη τους εμφάνιση. Γίνεται λόγος, επίσης, για μία «δυσμορφία του Zoom». Ο ψηφιακός καθρέφτης ενθαρρύνει αυτήν την δυσμορφία (μία υπερβολική ανησυχία για υποτιθέμενα ψεγάδια στην σωματική εμφάνιση του ατόμου). Ο ιός ωθεί στο έπακρο την φρενίτιδα της βελτιστοποίησης, της οποίας ήμασταν ήδη υποχείρια πριν την πανδημία. Στο σημείο αυτό, επίσης, ο ιός συνιστά έναν καθρέφτη της κοινωνίας μας. Και, στην περίπτωση της δυσμορφίας του Zoom, ο καθρέφτης αυτός είναι πραγματικός! Η απόλυτη απελπισία σχετικά με την εμφάνισή μας φουντώνει μέσα μας. Η δυσμορφία του Zoom, αυτή η παθολογική ανησυχία για το εγώ μας, μάς κάνει επίσης κουρασμένους.
Η πανδημία έχει, επίσης, αποκαλύψει τις αρνητικές παρενέργειες της ψηφιοποίησης. Η ψηφιακή επικοινωνία είναι μία πολύ μονόπλευρη, περιορισμένη υπόθεση: Δεν υπάρχει κανένα βλέμμα, κανένα σώμα. Υπάρχει εκεί έλλειψη της παρουσίας του άλλου. Η πανδημία εξασφαλίζει ότι αυτή η ουσιαστικά απάνθρωπη μορφή επικοινωνίας θα γίνει ο κανόνας. Η ψηφιακή επικοινωνία μάς κάνει πολύ, πολύ, κουρασμένους. Πρόκειται για μία επικοινωνία χωρίς βαθύτερο νόημα, μία επικοινωνία στερούμενη ευτυχίας. Σε μία συνάντηση μέσω Zoom δεν μπορούμε, εξαιτίας τεχνικών λόγων, να κοιταχτούμε μεταξύ μας στα μάτια. Το μόνο που κάνουμε είναι να έχουμε καρφωμένο το βλέμμα μας στην οθόνη. Η απουσία του βλέμματος του άλλου, μάς κουράζει. Η πανδημία θα μας κάνει, ας ελπίσουμε, να καταλάβουμε ότι η φυσική παρουσία ενός άλλου ανθρώπου είναι κάτι που φέρει ευτυχία, ότι η γλώσσα υποδηλώνει την σωματική εμπειρία, ότι ο επιτυχημένος διάλογος προϋποθέτει τα σώματα, ότι είμαστε σωματικά πλάσματα. Τα τελετουργικά που χάνουμε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, επίσης, υποδηλώνουν την σωματική εμπειρία. Αντιπροσωπεύουν μορφές σωματικής επικοινωνίας που δημιουργούν την κοινότητα και, άρα, φέρουν ευτυχία. Πάνω από όλα, μάς κατευθύνουν μακριά από το εγώ μας. Στην παρούσα κατάσταση, τα τελετουργικά θα ήταν ένα αντίδοτο στην θεμελιώδη κόπωση. Μία σωματική πτυχή είναι, επίσης, εγγενής στην κοινότητα καθαυτή. Η ψηφιοποίηση αποδυναμώνει την συνοχή της κοινότητας, στο μέτρο που η πρώτη έχει ένα αποσωματοποιημένο [disembodying] αποτέλεσμα. Ο ιός μάς αποξενώνει από το σωματικό.
Η μανία της υγείας ήταν ήδη αχαλίνωτη πριν την πανδημία. Τώρα, ασχολούμαστε κυρίως με την επιβίωση, ως εάν να ήμασταν σε μία διαρκή κατάσταση πολέμου. Στην μάχη για επιβίωση, δεν εγείρεται το ερώτημα του ευ ζην. Επικαλούμαστε όλες τις δυνάμεις της ζωής μόνο με σκοπό να επιμηκύνουμε την ζωή με κάθε κόστος. Με την πανδημία, αυτή η λυσσαλέα μάχη για επιβίωση υπόκειται σε μία ιογενής κλιμάκωση. Ο ιός μεταμορφώνει τον κόσμο σε έναν θάλαμο καραντίνας, μέσα στον οποίον όλη η ζωή πήζει και γίνεται επιβίωση.
Σήμερα, η υγεία γίνεται ο απώτατος σκοπός της ανθρωπότητας. Η κοινωνία της επιβίωσης χάνει την αίσθηση του ευ ζην. Ακόμα και η απόλαυση θυσιάζεται στο βωμό της υγείας, η οποία καθίσταται αυτοσκοπός. Ο Nietzsche ήδη την είχε αποκαλέσει ως την νέα θεότητα. Η αυστηρή απαγόρευση του καπνίσματος ήδη εκφράζει την μανία της επιβίωσης. Η απόλαυση πρέπει να παραχωρήσει την θέση της στην επιβίωση. Η επιμήκυνση της ζωής γίνεται η υψηλότερη αξία. Μπροστά στο ενδιαφέρον για την επιβίωση, πρόθυμα θυσιάζουμε όλα όσα κάνουν την ζωή άξια να βιωθεί.
Η λογική επιτάσσει, ακόμα και στην πανδημία, να μην θυσιάζουμε όλες τις πτυχές της ζωής. Είναι η αποστολή του πολιτικού να διασφαλίσει ότι η ζωή δεν υποβαθμίζεται σε γυμνή ζωή, σε μία κατάσταση επιβίωσης. Είμαι χριστιανός Καθολικός. Μου αρέσει να πηγαίνω στην εκκλησία, ιδίως σε αυτούς τους περίεργους καιρούς. Πέρυσι τα Χριστούγεννα, παρευρέθηκα σε μία αγρυπνία που έλαβε χώρα παρά την πανδημία. Με γαλήνεψε. Δυστυχώς, δεν υπήρξε θυμίαμα, το οποίο τόσο πολύ λατρεύω. Διερωτήθηκα: άραγε υπάρχει εξίσου μία αυστηρή απαγόρευση στο θυμίαμα κατά τη διάρκεια της πανδημίας; Γιατί; Φεύγοντας από την εκκλησία, συνήθως απλώνω το χέρι μου στο αγιασματάριο, και τότε ξαφνιάστηκα: ήταν άδειο. Ένα μπουκάλι αντισηπτικού υγρού είχε τοποθετηθεί δίπλα του.
Η «μελαγχολία του κορωνοϊού» είναι η ονομασία που οι Κορεάτες έδωσαν στην κατάθλιψη, η οποία εξαπλώνεται κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Υπό συνθήκες καραντίνας, χωρίς κοινωνική αλληλεπίδραση, η κατάθλιψη εντείνεται. Η κατάθλιψη είναι η πραγματική πανδημία. Το βιβλίο Η Κοινωνία της Κόπωσης, εκκινεί από την ακόλουθη διάγνωση:
Κάθε εποχή έχει τις ιδιάζουσες ασθένειές της. Έτσι, υπήρξε μία βακτηριολογική εποχή, που έλαβε τέλος, το αργότερο, με την ανακάλυψη των αντιβιοτικών. Σήμερα παρά τον κατάδηλο φόβο για την γριπώδη πανδημία, δεν ζούμε σε μία ιογενή εποχή. Η εποχή αυτή, χάρη στις ανοσολογικές τεχνικές, ανήκει ήδη στο παρελθόν. Από παθολογική άποψη, ο εκκολαπτόμενος 21ος αιώνας δεν καθορίζεται ούτε από τα βακτήρια ούτε από τους ιούς, αλλά από τους νευρώνες. Νευρολογικές παθήσεις όπως η κατάθλιψη, η Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), η Οριακή Διαταραχή Προσωπικότητας (ΟΔΠ), και το σύνδρομο burn-out, ορίζουν το τοπίο της παθολογίας στις αρχές του 21ου αιώνα.
Σύντομα, θα πρέπει να έχουμε επαρκή αριθμό εμβολίων για να νικήσουμε τον ιό. Αλλά, δεν θα υπάρξουν εμβόλια για την πανδημία της κατάθλιψης.
Η κατάθλιψη είναι επίσης ένα σύμπτωμα της κοινωνίας του burn-out. Το υποκείμενο της επίτευξης πάσχει από burn-out, την στιγμή που δεν μπορεί πλέον να «να μπορεί». Αποτυγχάνει να επιτύχει τις αυτοεπιβληθείσες απαιτήσεις της επίτευξης. Το να μην μπορεί πλέον να «να μπορεί», οδηγεί σε καταστροφική αυτοεκδίκηση και αυτοεπιθετικότητα. Το υποκείμενο της επίτευξης εξαπολύει πόλεμο ενάντια στον εαυτό του και καταστρέφεται εντός του. Η νικηφόρα έκβαση αυτού του πολέμου ενάντια στον εαυτό, ονομάζεται burn-out.
Χιλιάδες άνθρωποι αυτοκτονούν κάθε χρόνο στην Νότια Κορέα. Η κύρια αιτία είναι η κατάθλιψη. Το 2018, περίπου 700 παιδιά σχολικής ηλικίας έκαναν απόπειρα αυτοκτονίας. Τα μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο ακόμα και για μία «σιωπηρή σφαγή». Αντιθέτως, μέχρι στιγμής, μόνο 1,700 άνθρωποι έχουν πεθάνει από τον Covid-19 στην Νότια Κορέα. O υψηλός δείκτης της αυτοκτονίας γίνεται απλώς αποδεκτός ως παράπλευρη απώλεια της κοινωνίας τής επίτευξης. Κανένα σημαντικό μέτρο δεν έχει ληφθεί για την μείωση του δείκτη αυτού. Η πανδημία έχει εντείνει το πρόβλημα της αυτοκτονίας —ο δείκτης της αυτοκτονίας στην Νότια Κορέα έχει αυξηθεί ταχύτατα από την στιγμή που ξέσπασε η πανδημία. Προφανώς, ο ιός επιδεινώνει επίσης την κατάθλιψη. Αλλά, ανά την υδρόγειο, δεν δίδεται αρκετή προσοχή στις ψυχολογικές επιπτώσεις της πανδημίας. Οι άνθρωποι έχουν υποβαθμιστεί στο επίπεδο της βιολογικής ύπαρξης. Ο καθένας ακούει μόνο τους ιολόγους, οι οποίοι έχουν αναλάβει ρόλο απόλυτης αυθεντίας όσον αφορά την ερμηνεία της κατάστασης. Η πραγματική κρίση που προκλήθηκε από την πανδημία είναι το γεγονός ότι η γυμνή ζωή έχει μεταμορφωθεί σε απόλυτη αξία.
Ο ιός Covid-19 φθείρει την κοινωνία του burn-out με την εκβάθυνση των παθολογικών κοινωνικών ρωγμών. Μας οδηγεί σε μία συλλογική εξουθένωση. Έτσι, ο κορωνοϊός θα μπορούσε επίσης να ονομαστεί ο ιός της κόπωσης. Αλλά, ο ιός είναι εξίσου μία κρίση, με την σημασία της ελληνικής λέξης κρίση, εννοώντας ένα σημείο καμπής. Καθώς, μπορεί επίσης να μας επιτρέψει να αντιστρέψουμε την μοίρα μας και να αποστραφούμε την δυσφορία μας. Μας καλεί άμεσα: πρέπει να αλλάξετε τις ζωές σας! Αυτό όμως μπορούμε να το κάνουμε μόνο εάν αναθεωρήσουμε ριζικά την κοινωνία μας, εάν καταφέρουμε να βρούμε μία νέα μορφή ζωής που έχει ανοσία στον ιό της κόπωσης.
κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης κόπωσης
