Νέο νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας: εκσυγχρονισμός στα λόγια, εργασιακός μεσαίωνας και κανιβαλισμός στην πράξη
Λίγες μέρες πριν η κυβέρνηση κατέθεσε προς δημόσια διαβούλευση το νέο νομοσχέδιο για την παιδεία, το οποίο θα τεθεί προς ψήφιση κατά το προσεχές διάστημα, δηλαδή καταμεσής του καλοκαιριού. Αν, μάλιστα, συνυπολογίσει κανείς και τις δια των ψηφισμένων νόμων επιθέσεις στον συνδικαλισμό των εργαζομένων, τότε αντιλαμβανόμαστε πως οι συνθήκες είναι μελετημένα διαμορφωμένες, προκειμένου να βρεθούν οι εκπαιδευτικοί με παροπλισμένες αντιστάσεις μπροστά σε μια βαθιά αντιδραστική τομή που θα καθορίσει με δυσμενείς όρους την εργασιακή τους πραγματικότητα.
Το νέο νομοσχέδιο έχει παρουσιαστεί επικοινωνιακά από την κυβέρνηση και τους πληρωμένους παπαγάλους της ως μια ριζική εκσυγχρονιστική αλλαγή για το δημόσιο σχολείο, ως μια νέα σελίδα που θα διευρύνει τις δυνατότητες και τις δεξιότητες των εκπαιδευτικών και των μαθητών. Εξάλλου κάθε αντιδραστική μεταρρύθμιση, για να γίνει αποδεκτή από τους υποτελείς, οφείλει να τους πείσει ότι ψηφίζεται για το συμφέρον τους, προκειμένου να αποσπάσει τη συναίνεση όσο το δυνατόν περισσότερων εξ αυτών.
Το νέο νομοσχέδιο για την παιδεία ενδυναμώνει την «αυτονομία» των σχολικών μονάδων. Έτσι ονομάζουν τη σταδιακή απαγκίστρωση των σχολείων από τον κρατικό προϋπολογισμό. Με αυτόν τον τρόπο τα σχολεία θα είναι διαθέσιμα προς αξιοποίηση από επιχειρηματικούς ομίλους που θα λειτουργούν ως χορηγοί του και θα εκμισθώνουν χώρους των σχολείων για δικές τους δραστηριότητες που θα τους αποφέρουν κέρδη.
Όσον αφορά τις κατευθυντήριες γραμμές του Υπουργείου Παιδείας για τη διδασκαλία, βάσει του νέου νομοσχεδίου προβλέπεται ο θεσμός του πολλαπλού βιβλίου και της ποικιλίας των εξεταστικών μορφών, που πρόκειται να επηρεάσουν τα προγράμματα σπουδών, να διασπάσουν τον ενιαίο χαρακτήρα τους και να οξύνουν τις ανισότητες και τους φραγμούς. Έτσι θα διαμορφωθούν σχολεία πολλαπλών ταχυτήτων, όπου η μόρφωση των μαθητών και οι επιδόσεις τους θα συναρτώνται άμεσα με την οικονομική τους δυνατότητα. Επιπλέον, οι μαθητές θα καλούνται στα πλαίσια της εκπαιδευτικής διαδικασίας να αναπτύξουν επισταμένα ορισμένες δεξιότητες, οι οποίες θα υπαγορεύονται φυσικά από τις απαιτήσεις και τις ανάγκες της αγοράς και θα απηχούν πλήρως την αστική ιδεολογία και τις επιταγές της (βλ. επιχειρηματικότητα, εθελοντισμός κλπ).
Σαν να μην έφταναν όλα αυτά, στα πλαίσια του προγράμματος «Ελλάδα 2.0», που ανοιχτά προκρίνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του εκπαιδευτικού συστήματος, η Υπουργός Παιδείας έκανε πρόσφατα δηλώσεις για τη λεγόμενη ανεστραμμένη τάξη. Πρόκειται για ένα υβριδικό εκπαιδευτικό μοντέλο, ιδιαίτερα διαδεδομένο στην Ευρώπη, σύμφωνα με το οποίο η κύρια εκπαιδευτική δραστηριότητα γίνεται στο σπίτι, εξ αποστάσεως μέσω ψηφιακών μέσων (βίντεο, ψηφιακές προβολές, πλατφόρμες κλπ), ενώ στη σχολική αίθουσα γίνεται η εμπέδωση και η πρακτική εφαρμογή του διδακτικού υλικού και των ηλεκτρονικών παραδόσεων. Κατ’ αυτόν τον τρόπο υπονομεύεται η αξία του μαθήματος, υποβαθμίζεται ο ρόλος του εκπαιδευτικού και διαρρηγνύονται οι επικοινωνιακοί δεσμοί μεταξύ δασκάλου και μαθητή, αλλά και μεταξύ των ίδιων των μαθητών.
Το ταξικό κίνημα των εκπαιδευτικών κατόρθωσε όλα αυτά τα χρόνια να αποτρέψει στην πράξη με τους αγώνες του την αξιολόγηση του εκπαιδευτικού δυναμικού που ήθελαν να εφαρμόσουν κατ’ επιταγή του κεφαλαίου όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις. Η Νέα Δημοκρατία επαναφέρει πάλι την αξιολόγηση των σχολικών μονάδων και του εκπαιδευτικού προσωπικού μέσα από το νέο νομοσχέδιο. Για να ξεγελάσει τους εκπαιδευτικούς αναφέρει πως η αξιολόγηση, η οποία θα γίνεται ανά δύο ή τέσσερα χρόνια από σχολικούς συμβούλους και διευθυντές και θα περιλαμβάνει ποιοτικές διαβαθμίσεις, δε θα έχει εκδικητικό χαρακτήρα, αλλά θα προάγει τη βελτίωση και την εξέλιξη των δασκάλων και των καθηγητών… Η αξιολόγηση είναι ο μοχλός για την πειθάρχηση του εκπαιδευτικού προσωπικού, για την εντατικοποίηση και ελαστικοποίηση της εργασίας τους και την αύξηση του μεταξύ τους ανταγωνισμού. Συν τοις άλλοις, με την αξιολόγηση αναμένεται να ανοίξει ο δρόμος για τις απολύσεις των δασκάλων και εκπαιδευτικών του δημοσίου και για τις συγχωνεύσεις ή το κλείσιμο σχολικών μονάδων. Εξάλλου με βάση την έκθεση «Going for Growth 2021” ο ΟΟΣΑ προτείνει για την ανάκαμψη της οικονομίας «τη σταδιακή μετατροπή της μονιμότητας των συμβάσεων των εκπαιδευτικών σε μακροχρόνιες συμβάσεις που θα ενισχύουν την αποδοτικότητά τους». Ήδη το Υπουργείο Παιδείας σπεύδει να στελεχώσει τις υπηρεσιακές δομές των Περιφερειών και των Διευθύνσεων Εκπαίδευσης. Στην κατεύθυνση αυτή συστήνει μια αυστηρά ιεραρχική δομή που περιλαμβάνει 13 περιφερειακούς επόπτες, έναν ανά ΠΔΕ, και 116 αντίστοιχα στις Διευθύνσεις Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης, με στόχο οι τελευταίοι να φτάσουν τους 800. Τέλος, η θητεία των διευθυντών των σχολείων αναμένεται να αυξηθεί στα 4 έτη, ενώ παράλληλα προωθείται ήδη η σύσταση ενός σώματος-συμβουλίου για την επιλογή των στελεχών της εκπαίδευσης, απελευθερώνοντας το όριο θητειών στις διευθυντικές θέσεις.
Το τελικό, όμως, χαρτί που πρόκειται να αποτελειώσει τους εκπαιδευτικούς είναι η λειτουργία εκπαιδευτικών ομίλων μετά τη λήξη των ημερήσιων ωρολογίων προγραμμάτων διδασκαλίας. Οι όμιλοι αυτοί θα έχουν έναν εκπαιδευτικό ως υπεύθυνο του προγράμματος κατόπιν σχετικής απόφασης είτε του διευθυντή είτε κάποιου προϊστάμενου. Η επιλογή αυτών των υπευθύνων θα γίνεται από το σώμα των εκπαιδευτικών που θα εκδηλώνουν ενδιαφέρον για τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα. Ο χρόνος απασχόλησης, όμως, των εκπαιδευτικών κατά την απογευματινή τους εργασία στους εκπαιδευτικούς ομίλους δε θα προσμετρείται στο εργασιακό τους ωράριο, αλλά θα συνεκτιμάται κατά την ατομική τους αξιολόγηση. Ή για να το πούμε πιο απλά, οι εκπαιδευτικοί που θα εργάζονται επιπλέον ώρες το απόγευμα στους εκπαιδευτικούς ομίλους θα αμείβονται όχι με χρήματα, αλλά με μόρια. Αυτή η ρύθμιση πρόκειται να εγκαινιάσει έναν ατέρμονο κύκλο κανιβαλισμού, ανταγωνισμού και εσωστρέφειας στον κλάδο των εκπαιδευτικών, υπονομεύοντας φυσικά την εργασία τους. Ο ένας θα καλείται να «φάει» τον άλλον, με τη θέλησή του θεωρητικά, προκειμένου να μαζέψει μόρια και να ενισχύσει τη θέση του στους πίνακες.
Για να «κουκουλώσει» τις αντιδράσεις για το νέο αντιδραστικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας, η κυβέρνηση δήλωσε πως θα προχωρήσει μέσα στο καλοκαίρι σε 11.700 μόνιμους διορισμούς εκπαιδευτικών στη γενική εκπαίδευση. Καμώνεται πως θα κάνει για πρώτη φορά διορισμούς εκπαιδευτικών μετά από 12 ολόκληρα χρόνια, υπερδιπλάσιους, μάλιστα, από τον αριθμό που δεσμεύτηκε (5.250). Οι εξαγγελλόμενοι διορισμοί είναι μια νίκη του ταξικού εκπαιδευτικού κινήματος, των σωματείων και των εργατικών ενώσεων των εκπαιδευτικών και των φοιτητικών συλλόγων και σχημάτων που στάθηκαν στο πλευρό τους. Είναι μια σημαντική νίκη που κερδήθηκε με διαρκείς αγώνες. Η «φάβα» της κυβέρνησης έχει, όμως, «λάκκο». Η νέα σχολική χρονιά (2021-2022) θα είχε τα περισσότερα κενά στις θέσεις εκπαιδευτικών από κάθε άλλη χρονιά από τη μεταπολίτευση και έπειτα. Με βάση τα περσινά δεδομένα προσλήψεων αναπληρωτών και τις φετινές συνταξιοδοτήσεις θα απαιτούνταν 50.000 προσλήψεις, για να καλυφθούν στοιχειωδώς οι ανάγκες σε επίπεδο προσωπικού. Ήδη οι αναπληρωτές αποτελούν το 27% του υπηρετούντος εκπαιδευτικού δυναμικού. Τα επίσημα κενά οργανικών θέσεων για τη γενική αγωγή που εξέδωσε το Υπουργείο Παιδείας με τους αυστηρούς τους αλγορίθμους υπερβαίνουν τα 15.000 αθροιστικά για όλες τις εκπαιδευτικές βαθμίδες. Σε ορισμένους νομούς της χώρας, μάλιστα, οι κενές θέσεις ξεπερνούν τις 1.000 σύμφωνα με σχετική έρευνα του εκπαιδευτικού Πάνου Ντούλα! Κατ’ ελάχιστον, δηλαδή, θα απαιτούταν ανάλογος αριθμός διορισμών εκπαιδευτικών σε οργανικές θέσεις για τη νέα σχολική χρονιά. Αυτά τα κενά είναι προσαρμοσμένα, βέβαια στους τωρινούς αριθμούς σχολικών τμημάτων (25-27 μαθητές), χωρίς να υπολογίζονται άλλες ειδικότητες εκπαιδευτικών που είναι εξίσου χρήσιμες (π.χ. ειδική αγωγή, ειδικό εκπαιδευτικό προσωπικό (ΕΕΠ) – ειδικό βοηθητικό προσωπικό (ΕΒΠ), ενισχυτική διδασκαλία, μουσικά, καλλιτεχνικά) και κάθε χρόνο απαιτούν χιλιάδες εκπαιδευτικούς. Οι νεοδιόριστοι εκπαιδευτικοί, ως άπειροι, αναμένεται να είναι η πειραματική ομάδα στην οποία θα εφαρμοστούν πρώτα οι νέες αντιδραστικές διατάξεις του νέου νομοσχεδίου για την παιδεία. Ο στρατηγικός άξονας της κυβέρνησης είναι οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις των νέων διορισμένων εκπαιδευτικών να επεκταθούν και στις εργασιακές σχέσεις όλων των υπηρετούντων εκπαιδευτικών.
Η νέα αυτή επίθεση που δρομολογεί η κυβέρνηση πρέπει να βρει συσπειρωμένο το ταξικό πανεκπαιδευτικό κίνημα. Μαθητές, φοιτητές και εκπαιδευτικοί πρέπει να ενδυναμώσουν τα ταξικά και συνδικαλιστικά τους σχήματα και να συμπορευτούν ενάντια στις επιταγές του κεφαλαίου και της κυβέρνησης που υπονομεύουν την παιδεία, την εργασία και το μέλλον τους.
Ο κλάδος των εκπαιδευτικών μπορεί να πέτυχε μια πρόσκαιρη νίκη με τους διορισμούς που ανήγγειλε η κυβέρνηση, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε πως έχει υποστεί και αυτός σημαντικά χτυπήματα τα τελευταία χρόνια. Είναι γεγονός ότι οι περισσότεροι απόφοιτοι καθηγητικών σχολών καταλήγουν μετά τις σπουδές τους στα αζήτητα, στην ανεργία ή έστω στην επισφαλή και υπο-αμειβόμενη εργασία. Τα πτυχία των καθηγητικών σχολών έχουν πλέον από μόνα τους ισχνό αντίκρισμα στην αγορά εργασίας. Κι ας μην ξεχνάμε ότι τα πτυχία των ΑΕΙ έχουν εξισωθεί με αυτά των ιδιωτικών κολεγίων. Από το ΑΣΕΠ ως το προσοντολόγιο και την αφαίρεση της παιδαγωγικής επάρκειας από αρκετά τμήματα καθηγητικών σχολών, τα επαγγελματικά δικαιώματα σταδιακά αποσχίστηκαν από τα πτυχία των ΑΕΙ, με αποτέλεσμα οι πτυχιούχοι να αναγκάζονται να μαζεύουν συνεχώς χαρτιά για την αναβάθμιση του βιογραφικού τους, πληρώνοντας για σεμινάρια και μεταπτυχιακά.
Το κράτος συντονισμένα με τους ιδεολογικούς και προπαγανδιστικούς του μηχανισμούς έχουν ενσταλάξει σε μεγάλο βαθμό στον κλάδο των εκπαιδευτικών, ως κομμάτι της εργατικής τάξης, τη λογική του ατομισμού, της εσωστρέφειας, του ανταγωνισμού, της ατομικής ανέλιξης και καταξίωσης υπό το όνομα της αξιοκρατίας. Με αυτόν τον τρόπο διασπούν την ταξική ενότητα των εργαζομένων και των απόφοιτων εκπαιδευτικών, θολώνοντας και διαρρηγνύοντας τα κοινά τους συμφέροντα που απορρέουν από την κοινή τους θέση στην παραγωγική διαδικασία. Ο κανιβαλισμός καθίσταται τεχνηέντως φυσική και δίκαιη συνθήκη. Αυτή η αντιδραστική για την κοινωνική βάση αστική ιδεολογία και νοοτροπία έχει γίνει εν πολλοίς αποδεκτή, γι’ αυτό και ο κλάδος μετρά συνεχώς βήματα προς τα πίσω και στέκει αποσυσπειρωμένος και αποδυναμωμένος.
Το ταξικό πανεκπαιδευτικό κίνημα οφείλει να ανασυνταχθεί και να βγει με μαχητικό τρόπο διεκδικητικά μπροστά. Να απαιτήσει ενιαία επαγγελματικά δικαιώματα εξασφαλισμένα αποκλειστικά και μόνο με το πτυχίο. Να αξιώσει δημόσια και δωρεάν παιδεία χωρίς ταξικούς και φυλετικούς αποκλεισμούς. Να αγωνιστεί για μειώσεις των ωρών εργασίας, αυξήσεις στους μισθούς, μείωση των ορίων συνταξιοδότησης, μαζικούς και μόνιμους διορισμούς, προκειμένου να βελτιώσει τους εργασιακές και βιοτικές του συνθήκες και να χτυπήσει την ανεργία που μαστίζει τον κλάδο. Πρέπει να αντιληφθούμε πως σημασία έχει τι είναι αναγκαίο και δίκαιο για τον κλάδο, για την τάξη μας, όχι για το κεφάλαιο και το πολιτικό του προσωπικό. Να μην περιορίζουμε τις διεκδικήσεις μας στα όρια που θέλουν να μας επιβάλλουν το κεφάλαιο και το κράτος, οι υποταγμένοι εργατοπατέρες και οι γραφειοκράτες συνδικαλιστές. Να αναθαρρήσουμε, να ξαναβρούμε τη συλλογική μας δύναμη μέσα από την αυτοοργάνωση και την αλληλεγγύη. Να βάλουμε τα ταξικά συμφέροντα του κλάδου και της τάξης μας μπροστά, γιατί αλλιώς «καήκαμε»…
Οι ενώσεις και τα σωματεία των εκπαιδευτικών έχουν ήδη πραγματοποιήσει ορισμένες κινητοποιήσεις ενάντια στο νέο αντιδραστικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Παιδείας. Ο αγώνας συνεχίζεται. Ραντεβού στους δρόμους.
