Κατάσταση πολιορκίας ή η ονείρωξη της Δεξιάς.
Ενώ βρίσκεται σε τρομερή έξαρση το διαρκές κρατικό-καπιταλιστικό έγκλημα της λεηλασίας του φυσικού περιβάλλοντος, διάφορα περίεργα δημοσιεύματα εφημερίδων που στηρίζονται και στηρίζουν την κυβέρνηση της ΝΔ είδαν το φως της δημοσιότητας σήμερα, Σάββατο 7 Αυγούστου 2021. Η εφημερίδα Εστία αναφέρει στο εξώφυλλό της πως αξιωματούχοι του Μαξίμου εισηγήθηκαν στον πρωθυπουργό την κήρυξη της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας με αναστολή άρθρων του Συντάγματος.
Οι εφημερίδες Νέα και Παραπολιτικά, (κρυφής ή φανερής) ιδιοκτησίας Β. Μαρινάκη, δεν μεταφέρουν την ίδια πληροφορία τόσο ευθέως αλλά τα σημερινά πρωτοσέλιδά τους αναφέρονται επίσης σε “Κατάσταση πολιορκίας”.
Επίσης σήμερα δόθηκε στη δημοσιότητα έγγραφο της 5ης Υγειονομικής Περιφέρειας Θεσσαλίας – Στερεάς Ελλάδας με ημερομηνία 3-8-2021 και σήμανση «Εξαιρετικά Επείγον» που απευθύνεται στα νοσοκομεία και κέντρα υγείας της περιφέρειας ευθύνης της και ζητάει από τις διοικήσεις τους τα ονόματα των υπαλλήλων που θέλουν να εξαιρεθούν “σε περίπτωση επιστράτευσης” καθώς “η παραμονή τους στις δομές υγείας κρίνεται απαραίτητή για τη λειτουργία τους σε περίοδο κρίσης ή πολέμου”.
Η 5η ΥΠΕ εξέδωσε το παρακάτω δελτίο τύπου με την οποία διαψεύδει τις ανησυχίες.
Σύμπτωση; Πολύ πιθανό αν και η σήμανση “Εξαιρετικά επείγον” για μια διαδικασία που δε λήγει άμεσα αλλά στις 31-12-2021 αλλά και η χρήση της φράσης “σε περίοδο κρίσης ή πολέμου” δημιουργούν εύλογες αμφιβολίες.
Όσο για τα πρωτοσέλιδα των 3 καθεστωτικών εφημερίδων αμφιβάλλουμε πολύ για την αξιοπιστία τους εν γένει, καθόλου όμως για τις διασυνδέσεις τους με το κυβερνών κόμμα ή/και με φράξιες εντός αυτού. Τι σημαίνει όμως κήρυξη κατάστασης πολιορκίας;
Η κατάσταση κήρυξη πολιορκίας σύμφωνα με το ελληνικό Σύνταγμα
Η Βασιλική Χρήστου που είναι επίκουρη καθηγήτρια του συνταγματικού δικαίου στο Τμήμα Νομικής του Πανεπιστημίου Αθηνών εξηγεί σε άρθρο της στην ιστοσελίδα Σύνταγμα Watch:
Η κατάσταση πολιορκίας είναι μια κατάσταση ακραίας πολιτικής ανωμαλίας, την οποία το Σύνταγμά μας ρυθμίζει, ώστε να την εντάξει σε μια συνταγματική «κανονικότητα».[…]
Ο θεσμός της κατάστασης πολιορκίας σε μέρος ή στο σύνολο της επικράτειας μπορεί να εφαρμοστεί σε περίπτωση πολέμου και εξωτερικής απειλής της χώρας, εννοώντας μια κατάσταση πραγματικού πολέμου, δηλαδή γενικευμένων εχθροπραξιών με ξένο κράτος και όχι απλώς μεμονωμένων ένοπλων επεισοδίων. Μπορεί επίσης να εφαρμοστεί σε περίπτωση εσωτερικής απειλής, δηλαδή, όπως αναφέρει κατά λέξη το Σύνταγμά μας (άρθρο 48) «αν εκδηλωθεί ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος», όχι δηλαδή σε άλλη περίπτωση γενικευμένης, έστω σοβαρής εσωτερικής αναταραχής ή αμφισβήτησης των οργάνων του κράτους.[…]
[…] η Βουλή με απόφασή της, η οποία λαμβάνεται μετά από πρόταση της Κυβέρνησης και με την αυξημένη πλειοψηφία των 180 βουλευτών, θέτει σε εφαρμογή τον νόμο περί κατάστασης πολιορκίας.[…] τίθεται σε εφαρμογή μόνον εφόσον υπάρξει η παραπάνω σχετική απόφαση της Βουλής που, με τη σειρά της, δεν μπορεί να ισχύσει πέραν των δεκαπέντε ημερών. Ανά δεκαπενθήμερο είναι πάντως δυνατόν να παρατείνεται η διάρκεια της κατάστασης πολιορκίας, μάλιστα με πλειοψηφία 151 βουλευτών αυτή τη φορά.[…]
[…]τα συνταγματικά όργανα, τα οποία συμπράττουν για τη λήψη της απόφασης αυτής, δηλαδή η Κυβέρνηση και η Βουλή, οφείλουν να καταφεύγουν μόνον ως ύστατη λύση σε αυτόν τον θεσμό και εφόσον, βεβαίως, συντρέχουν οι ουσιαστικές προϋποθέσεις που προαναφέρθηκαν.[…]
Η εξαιρετικότητα της καταφυγής στο άρθρο 48 του Συντάγματος προκύπτει και από το γεγονός ότι οι αποκλίσεις, που το Σύνταγμά μας επιτρέπει σε περίπτωση κήρυξης της χώρας σε κατάσταση πολιορκίας, αφορούν σε θεμελιώδη συνταγματικά αγαθά. Το Σύνταγμα προβλέπει, δηλαδή, τη δυνατότητα σύστασης εξαιρετικών δικαστηρίων, άρα στρατοδικείων, ανεξάρτητα από την ιδιότητα των δραστών και την αναστολή σειράς συνταγματικών εγγυήσεων και δικαιωμάτων:
- της εκδίκασης κακουργημάτων και πολιτικών εγκλημάτων από μικτά ορκωτά δικαστήρια ή από εφετεία
- της προσωπικής ελευθερίας, με λίγα λόγια της απαγόρευσης σύλληψης χωρίς δικαστικό ένταλμα και παρατεταμένης κράτησης χωρίς δικαστική απόφαση (habeas corpus)
- του νόμιμου δικαστή
- του ασύλου της κατοικίας
- της ελευθερίας της έκφρασης και του απορρήτου των ανταποκρίσεων
- της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και του συνεταιρίζεσθαι
- της απαγόρευσης αναγκαστικής εργασίας, καθώς και
- της απαγόρευσης ατομικών διοικητικών μέτρων στερητικών της ελευθερίας, όπως ήταν η διοικητική εκτόπιση («εξορία»).
Ο θεσμός της κατάστασης πολιορκίας ουδέποτε εφαρμόστηκε υπό την ισχύ του Συντάγματος του 1975[…]
Ολόκληρο το άρθρο 48 του ελληνικού Συντάγματος μπορεί να βρεθεί ΕΔΩ.
Η ροπή προς τις καταστάσεις εκτροπής και εξαίρεσης
Από τα παραπάνω γίνεται εύκολα αντιληπτό πως αν ισχύει το δημοσίευμα της Εστίας, πρόκειται περί γελοίας πρότασης προς τον πρωθυπουργό καθώς δε συντρέχουν οι λόγοι που ορίζει το Σύνταγμα για την κήρυξη κατάστασης πολιορκίας (γενικευμένος πόλεμος ή ένοπλο κίνημα για την ανατροπή του δημοκρατικού πολιτεύματος). Επίσης δεν συντρέχουν ούτε οι πολιτικές προϋποθέσεις για την ενεργοποίηση του άρθρου 48 καθώς απαιτεί την ψήφιση από 180 βουλευτές, πλειοψηφία που δε διαθέτει η κυβέρνηση της ΝΔ (με 158 βουλευτές), ούτε καν αν θεωρήσουμε ότι η ακροδεξιά Ελληνική Λύση (10 βουλευτές) θα στήριζε την πρόταση για δικτατορικού τύπου κυβέρνηση, έστω και περιορισμένης διάρκειας. Γιατί τότε όχι απλά συζητιέται μεταξύ περιθωριακών ακροδεξιών κύκλων αλλά προτείνεται από αξιωματούχους του Μαξίμου; Εκτός αν μιλάμε για την ακραία κι εξωπραγματική πιθανότητα κήρυξης κατάστασης πολιορκίας ΠΑΡΑ τις συνταγματικές προϋποθέσεις, η απάντηση σε αυτό ερώτημα έχει τουλάχιστον δύο σκέλη.
Θεωρώντας δεδομένο πως τα στελέχη του Μαξίμου δεν είναι τόσο ηλίθια ώστε να διακινδυνεύσουν την όποια πολιτική και πολιτειακή σταθερότητα προσβλέποντας σε εξωσυνταγματικές και ανοιχτά πραξικοπηματικές ενέργειες, δε μπορούμε να παραβλέψουμε τη διαχρονική ροπή της ελληνικής δεξιάς (ή σημαντικού μέρους αυτής) προς τις λύσεις εκτροπής. Η ΝΔ κατά τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης δεν υπήρξε ένα κόμμα το οποίο διακήρυξε ανοιχτά τη συμπάθειά του προς τη Χούντα. Άλλωστε, η ένταση της λαϊκής αντιπάθειας προς τη Χούντα αλλά και ο βαθμός αστάθειας που αυτή επέφερε στο σύστημα θα καθιστούσαν μια τέτοια στάση αυτοκτονική τόσο για την ίδια την παράταξη όσο και συνολικά για τον ελληνικό καπιταλιστικό σχηματισμό. Ωστόσο, σχεδόν το σύνολο των στελεχών της προερχόταν από την προδικτατορική ΕΡΕ και την ευρύτερη δεξιά της πιο καταπιεστικής περιόδου του ελληνικού κράτους σε συνθήκες ειρήνης. Επίσης ένα σημαντικό κομμάτι των στελεχών της ΝΔ διαχρονικά ανήκουν στην ακροδεξιά. Κατά καιρούς κάποιοι μπορεί να φεύγουν προς ανοιχτούς φασιστικούς σχηματισμούς αλλά σχεδόν πάντα επιστρέφουν στην αγκαλιά του μεγάλου κόμματος της δεξιάς παράταξης που τους εξασφαλίζει προνομιακότερη πρόσβαση στους κρατικούς μηχανισμούς και πόρους. Ανάλογα την πολιτική συγκυρία η ακροδεξιά φράξια της ΝΔ αποκτούσε μικρότερη ή μεγαλύτερη επιρροή μέσα στο κόμμα, φτάνοντας στις μέρες όπου μάλλον έχει περισσότερη δύναμη από ποτέ (σαμαρική φράξια, Άδωνης, Βορίδης, alt-right τύπου Μπογδάνου, κλπ αλλά και συνεχής μετατόπιση των μητσοτακικών “φιλελεύθερων” προς τα δεξιά). Ακόμη όσο φθίνει η μνήμη της Χούντας, της αντίστασης σε αυτή και της Μεταπολίτευσης τόσο καταρρίπτονται διάφορα ταμπού στον δημόσιο λόγο των δεξιών στελεχών που σε αλλοτινές εποχές δε θα τολμούσαν να ειπωθούν. Εξάλλου δεν είναι η πρώτη φορά που στο εσωτερικό κυβέρνησης της ΝΔ ακούγονται προτάσεις περί κήρυξης κατάστασης πολιορκίας. Η τελευταία φορά ήταν στην κορύφωση της εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008 όταν πανικόβλητοι πρωτοκλασάτοι υπουργοί είχαν προτείνει το ίδιο στον τότε πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή.
Η συνεχής καπιταλιστική κρίση καταλύτης για αντιδραστικές αλλαγές
Η πολιτική φυσιογνωμία ενός καθεστωτικού πολιτικού κόμματος ή τα ιδεολογικά καπρίτσια δεν μπορούν να αποτελούν όμως τον καθοριστικό παράγοντα τόσο σοβαρών εξελίξεων. Για την ακρίβεια η εξέλιξη του καπιταλιστικού συστήματος είναι που καθορίζει τελικά την πορεία των κομμάτων. Ο καπιταλισμός από την τελευταία μεγάλη ανοιχτή κρίση του το 2008 βρίσκεται διαρκώς σε μια κρισιακή συνθήκη, τόσο παγκοσμίως όσο και στην Ελλάδα. Η κρίση του 2008 όχι μόνο δεν ξεπεράστηκε αλλά οι όποιες προσπάθειες έγιναν την παρέτειναν κι επιτάχυναν την εκδήλωση της επόμενης μεγάλης κρίσης. Σε αυτό το σκηνικό έρχεται με τεράστια φόρα να προστεθεί κι ο ημι-εξωτερικός παράγοντας της κλιματικής κρίσης. Ημι-εξωτερικός γιατί μπορεί μεν να μην σχετίζεται με τον πυρήνα της καπιταλιστικής λειτουργίας, ωστόσο προκαλείται από εγγενείς κοινωνικές και περιβαλλοντικές αντιφάσεις που αυτή προκαλεί.
Στην Ελλάδα η κατάσταση εκτροπής κι εξαίρεσης ισχύει αδιάκοπα και διευρύνεται ήδη από τα πρώτα μνημονιακά χρόνια χωρίς να έχει σταματήσει έστω να ανασχεθεί ποτέ, ακόμη και με την κατ’ ευφημισμό “κυβέρνηση της αριστεράς”. Το πετσόκομμα βασικών εργασιακών, συνταξιοδοτικών, κοινωνικών και πολιτικών δικαιωμάτων που συντελέστηκε στη μνημονιακή δεκαετία εντάθηκε την τελευταία διετία με πρόσχημα την πανδημία του κορονοϊού. Η περιβαλλοντική κρίση που κάνει δυναμικά την είσοδό της στο προσκήνιο με τις τεράστιες καταστροφές από τις πυρκαγιές μπορεί να αποτελέσει το νέο πρόσχημα για την περαιτέρω διεύρυνση της κατάστασης εξαίρεσης και την σκλήρυνση του πολιτικού, ταξικού και κοινωνικού αυταρχισμού. Μετά τους πρόσφυγες, τις μετανάστριες, τους κοινωνικά περιθωριοποιημένους και τους πολιτικούς κρατούμενους η κρατική-καπιταλιστική μπότα χτυπάει στο κεφάλι ολοένα και μεγαλύτερα κομμάτια της κοινωνικής βάσης.
Θα μπορούσε να αναρωτηθεί κάποιος τι σχέση έχουν τα στρατοδικεία, η αναστολή βασικών δικαιωμάτων όπως του συνέρχεσθαι, του συνεταιρίζεσθαι, της μη αναγκαστικής εργασίας και του ασύλου της κατοικίας με την καταπολέμηση των πυρκαγιών. Μα, το πρόβλημα της εξουσίας δεν είναι η καταπολέμηση των πυρκαγιών. Είναι η καταπολέμηση των κοινωνικών αποτελεσμάτων της περιβαλλοντικής κρίσης κι ιδιαίτερα της πιθανότητας δυναμικής εμφάνισης της αυτενέργειας της κοινωνικής βάσης. Πάντα στο πλαίσιο της αντιεξεγερτικής στρατηγικής που ακολουθεί μετά τον Δεκέμβρη του 2008. Γιατί τα μέτρα που παίρνονται σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης αντανακλούν πάντα τις προθέσεις της εξουσίας και για το μετά την κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έχουν πάντα μόνιμο χαρακτήρα κι όχι προσωρινό. Επειδή σε τελική ανάλυση οι νόμοι και το Σύνταγμα δεν είναι παρά αποτύπωση των συσχετισμών δύναμης μέσα στην κοινωνία σε μια δεδομένη ιστορική συγκυρία αλλά και το πλαίσιο εφαρμογής των νόμων διαμορφώνει τους αυριανούς συσχετισμούς δύναμης.
Ξεκαθαρίζοντας ότι μόνιμη διολίσθηση σε φαινόμενα που προσιδιάζουν σε κατάσταση πολιορκίας είναι πλέον η μόνιμη ανάγκη του καπιταλισμού οφείλουμε να προτάξουμε τις ανάγκες της κοινωνικής βάσης που έρχονται σε πλήρη κι ολική ρήξη με αυτόν. Έχοντας την πρόσφατη εμπειρία της παρωδίας της “αριστερής κυβέρνησης” αλλά και κάθε συστημικής αριστερής δύναμης διεθνώς θα ήμασταν αφελείς αν επενδύαμε στις εκλογικές διαδικασίες κι όχι στη ριζοσπαστική αυτοοργάνωση. Η ενεργοποίηση από πλευράς κυβέρνησης του άρθρου 48 δεν πρόκειται να συμβεί αλλά η κατάσταση έκτακτης ανάγκης είναι μια μόνιμη πραγματικότητα. Ας γίνουν μόνιμη πραγματικότητα κι οι αυτοργανωμένοι κοινωνικοί αγώνες, η οργάνωση στη βάση για την υπέρασπιση του φυσικού περιβάλλοντος αλλά και των αναγκών μας. Βρισκόμαστε ακόμη αρκετά μακριά από αυτό αλλά δεν είμαστε στο μηδέν.
