“Ελάτε μαζί μας! Αντί για την φρίκη του πολέμου, ελάτε στην ειρήνη της δική μας αγκαλιάς. Υπάρχει ακόμα χρόνος. Κρατείστε το μαχαίρι σας στη θήκη
Σύντροφοι θα γίνουμε κι αδέρφια για τη δική σας την φυλή
Αν πείτε όχι, για εμάς θα είναι το ίδιο.
Κι εμείς μπορούμε να δώσουμε υποσχέσεις κι έπειτα να τις αθετήσουμε.
Αιώνες, αιώνες ατελείωτους θα έχετε κατάρα
Άρρωστες γενιές να γεννάτε!
Εμείς μέσα στα ατελείωτα άλση και τις λόχμες μας
Μπρος στην πανέμορφη Ευρώπη
Σκορπάμε! Και γυρνάμε σε σας
Την άσχημη ασιατική μας όψη”.
Αλεξάντερ Μπλοκ, Οι Σκύθες
Εθνικισμός και Ντονμπασοφοβία
Το 2014 συνέβηκαν στο Κίεβο τα γνωστά γεγονότα του Μαϊντάν. Έπειτα από σκληρή μάχη που διήρκεσε τρεις μήνες, οι νεοφιλελεύθεροι οπαδοί της ενσωμάτωσης με την ΕΕ, σε συνεργασία με τα τάγματα εφόδου των ουκρανών νεοναζί, ανέτρεψαν την κυβέρνηση του Γιανουκόβιτς και διακήρυξαν το ξεκίνημα μιας νέας εποχής για την “ελεύθερη” Ουκρανία. Μόλις εδραίωσε την εξουσία του στις δυτικές επαρχίες της χώρας, το νέο καθεστώς σήκωσε το λάβαρο της φιλοευρωπαϊκής σταυροφορίας στα ανατολικά, όπου πολλές διοικητικές δομές του κράτους είχαν πέσει στα χέρια ακτιβιστών που ήταν αντίθετοι με όλα όσα πρέσβευε το ευρωμαϊντάν. Σαν άλλοι Τεύτονες ιππότες που εκστρατεύουν στην Ανατολή για να φέρουν τον χριστιανισμό στους βάρβαρους παγανιστές, οι ακροδεξιές ομάδες αυτοάμυνας του Μαϊντάν, φορτώθηκαν στα πούλμαν και στάλθηκαν στο Χάρκοβο, στην Οδησσό και στο Ντονιέτσκ για να “εκπολιτίσουν” τους οπισθοδρομικούς ρωσόφιλους. Να τους προσηλυτίσουν ακόμη και με την βία στην θρησκεία ενός μισαλλόδοξου “ουκρανισμού” και της ένταξης στην ΕΕ. Όταν οι οδομαχίες απέτυχαν να κάμψουν το ηθικό του εγχώριου πληθυσμού, η κυβέρνηση του Κιέβου έβαλε σε εφαρμογή την “αντιτρομοκραατική” της εκστρατεία, αναπτύσσοντας στρατεύματα στο Ντονμπάς και στέλνοντας τους ναζί παραστρατιωτικούς για να τρομοκρατήσουν τους ρωσόφωνους.
Για μια μεγάλη μερίδα των κατοίκων της ανατολικής Ουκρανίας, αυτοί οι πολιτοφύλακες που κράδαιναν το λάβαρο της “ανεξάρτητης” Ουκρανίας, ενώ την ίδια στιγμή ετοιμάζονταν να προσφέρουν γη και ύδωρ στους υπερεθνικούς θεσμούς της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, ήταν κάτι το ακατανόητο και απόλυτα ξένο, για να μην πούμε εχθρικό. Οι φανατισμένοι νεοναζί πολεμιστές που εξαπολύθηκαν από τις αρχές του Μαϊντάν εναντίον του Ντονμπάς, δεν ήταν οι “ήρωες” που μάχονται για τα δίκαια του έθνους (“είναι αυτό που είναι, αλλά πολεμούν για την πατρίδα”, δήλωσε πρόσφατα ο Ζελένσκι), αλλά η οπλισμένη εμπροσθοφυλακή ενός μισανθρωπικού εθνικισμού που διψούσε για αίμα ρωσόφωνων. Η εκκαθάριση της Ανατολής από την ρωσόφωνη πλειοψηφία είναι ο ακρογωνιαίος λίθος του “εθνικού οράματος” τους, η επίτευξη της εθνικής ομοιογένειας σε ολόκληρη την κλίμακα των εδαφών που ανήκουν στην Ουκρανία. Στο Χάρκοβο και την Οδησσό, αυτοί οι ξυρισμένοι σωτήρες του έθνους έγιναν δεκτοί το 2014-2015 σαν μια δύναμη εχθρική που ήρθε για να καταπατήσει τα εδάφη και τις ελεύθεριες της μειονότητας. Όποιος έμαθε για τα γεγονότα στην Ουκρανία μόνο από το Netflix, όποιος δεν είδε το μίσος να ξεχειλίζει στις τεράστιες αντιμαϊντάν διαδηλώσεις του 2014 στο Χάρκοβο και το Ντονιέτσκ, τους έξαλλους διαδηλωτές να ξυλοκοπούν άγρια τους ακροδεξιούς που είχαν καταλάβει κυβερνητικά κτήρια στην περιοχή προσπαθώντας μάταια να επαναλάβουν το σενάριο του Μαϊντάν , δεν μπορεί να κατανοήσει το χάσμα που χωρίζει το ανατολικό από το δυτικό τμήμα της Ουκρανίας.i
“Μα όλα αυτά επειδή κάποιοι μιλούν ρωσικά;”, θα αναρωτηθεί ο ανυποψίαστος παρατηρητής. Ωστόσο, η θεσμική κατοχύρωση της υπεροχής της ουκρανικής γλώσσας, ή μάλλον η άρνηση της ύπαρξης της ρωσικής, πάει χέρι, χέρι με την άρνηση της ύπαρξης της ρωσικής μειονότητας, την επιβολή ενός καθεστώτος απαρτχάιντ σε βάρος των ρωσόφωνων. Το θέμα εδώ δεν είναι να δείξουμε ότι το ουκρανικό έθνος είναι κάτι το λιγότερο ή περισσότερο “πραγματικό” σε σύγκριση με το ρωσικό, το γερμανικό, ή το ελληνικό, αλλά να αναδείξουμε ότι πρόκειται για μια πολιτική δημιουργία (όπως έλεγε ο Καστοριάδης) και να κατανοήουμε τις ιστορικές και κοινωνικές διεργασίες πίσω απ’ αυτή τη δημιουργία. Σε αντίθεση με αυτά που υποστηρίζουν οι όψιμοι ελευθεριακοί υπέρμαχοι του ουκρανικού εθνικισμού, ο ουκρανισμός δεν συμβολίζει απλώς την επιθυμία του “ουκρανικού λαού” να ζήσει ελεύθερος από την ρωσική επιρροή.ii Το έθνος είναι το ίδιο μια ετερόνομη και ιεραρχική πολιτική οντότητα που εντός του προϋποθέτει την επιβολή ταξικών αποκλεισμών και την καταστολή της διαφορετικότητας των κοινωνικών ομάδων που δεν συμβαδίζουν με το κυρίαρχο ταξικό φαντασιακό. Έτσι, ο ουκρανισμός είναι ένα πρόταγμα ανασυγκρότησης της πολιτικής και οικονομικής εξουσίας σε μια νέα βάση, μια ιδεολογία που ενσαρκώνει την επιθυμία μιας διακριτής μερίδας της κοινωνικής ολότητας με συγκεκριμένα εθνοτικά, γλωσσικά και ταξικά χαρακτηριστικά να ζήσουν σαν αφέντες σε μια χώρα που δεν τους ανήκει ολοκληρωτικά. Συνακόλουθα, μόνο τυχαία δεν μπορεί να θεωρηθεί η πρόσφατη δήλωση του Ζελένσκι , ο οποίος περιγράφοντας το μέλλον που οραματίζεται για την Ουκρανία, δήλωσε οτι την φαντάζεται σαν ένα καινούριο, μεγάλο Ισραήλ, με ένοπλους φρουρούς σε κάθε εστιατόριο, σούπερ-μάρκετ και κινηματογράφο. Η κοινή συνισταμένη ανάμεσα στις δύο χώρες αναμφίβολα έγκειται στο γεγονός ότι βρίσκονται μόνιμα σε πόλεμο με τους γειτονικούς λαούς, αλλά και το πιο καταπιεσμένο κομμάτι του πληθυσμού τους.iii
Από αυτη την άποψη, το γλωσσικό δεν είναι παρά η αφορμή για ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών μέσα στους κόλπους της παλιάς φρουράς της ουκρανικής νεοαστικής τάξης. Δισεκατομμυριούχοι ολιγάρχες όπως ο Ιχόρ Κολομόισκυ, ή ο Ποροσένκο, εκμεταλλεύονται τις θέσεις στην παραγωγική διαδικασία που έμειναν κενές λόγω της άτακτης φυγής των ρωσόφωνων νεομπουρζουάδων και τις ανακαταλαμβάνουν στο όνομα του “απελευθερωμένου ουκρανικού λαού”. Τα ρωσικά απαγορεύτηκαν διότι μέσα σε μια νύχτα η ρωσική μειονότητα υποβιβάστηκε σύσσωμη στο λούμπεν προλεταριάτο της χώρας. Οι ρωσόφωνοι δεν χωρούν στην νέα Ουκρανία παρά μόνο ως μια υποδεέστερη κοινωνική ομάδα που προορίζεται να μαζεύει τα σκουπίδια, να κουρεύει το χορτάρι και να χτίζει τις πολυκατοικίες των εσκυγχρονισμένων περιοχών που θέλουν να ανήκουν “εις την Δύση”. Πίσω στο μακρινό 2015, ο Αντρέυ Μάντσιουκ είχε γράψει για τούτη την αναδιάταξη των ταξικών ρόλων που επέφερε η άνοδος της “Ντονμπασοφοβίας”, ενός ιδιότυπου ρατσισμού που στρέφεται ενάντια στους κατοίκους αυτής της “οπισθοδρομικής” επαρχίας και διαπερνάει πέρα ως πέρα το κοινωνικό φαντασιακό της νέας, φιλο-ΕΕ, ουκρανικής ελίτ.
Εδώ βρίσκουμε όλα τα στερεότυπα του ταξικού ρατσισμού που αποτελεί την κατεξοχήν ιδεολογία του συστήματος της διεθνοποιημένης οικονομίας της αγοράς. Σύφμωνα με τον Μάντσιουκ, “Το επονείδιστο κόμπλεξ της ‘ντονμπασοφοβίας’ για πρώτη φορά εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια των πορτοκαλόχρωμων γεγονότων στα τέλη του 2004… ‘Μην κατουράς στην είσοδο της πολυκατοικίας σου – δεν είσαι από το Ντονιέτσκ!’. Ας μην κρυβόμαστε, τα λόγια αυτά είχαν μαζική απήχηση εκείνες τις αξέχαστες ψευτοεπαναστατικές ημέρες… Εκείνες τις ημέρες άκουγα πολύ συχνά το αστειάκι για τις ‘πολυκατοικίες’. Το επαναλάμβαναν με ευχαρίστηση και οι γνωστοί μου. Εκείνοι ειλικρινέστατα θεωρούσαν τους κατοίκους του Ντονέτσκ ως παθητικούς υποτακτικούς λούμπεν, ως τους ημιάγριους ‘Ορκ’ της υπόγειας ουκρανικής Μόρντορ – αντιπαραβάλλοντας τους προς τους ‘πολιτικά συνειδητοποιημένους’ και ‘φιλελεύθερους’ κατοίκους άλλων περιοχών”. iv Όχι, το μίσος δεν έχει να κάνει μονάχα με την γλώσσα. Το γλωσσικό είναι απλώς ο καθρέφτης των βαθύτερων ταξικών μεταβολών που έχουν συντελεστεί στον καπιταλιστικό σχηματισμό της Ουκρανίας.
Το Ντονμπάς σηκώνει κεφάλι
Θα πρέπει κανείς να αποφύγει τις υπεραπλουστευτικές ερμηνείες που ταυτίζουν ολόκληρη τη ρωσόφωνη κοινότητα της Ουκρανίας με τους γεωπολιτικούς σχεδιασμούς του ρωσικού κράτους. Το κίνημα για την αυτονομία του Ντονμπάς δεν ήταν το προσχεδιασμένο προϊόν μιας κάθετης δομής ετεροκαθορισμού του ασθενέστερου μέρους από το ισχυρότερο, αλλά προέκυψε μέσα από μια ευμετάβλητη σχέση που ξεδιπλώθηκε διαλεκτικά , γεμάτη από εντάσεις, συγκρούσεις και ανταγωνισμούς. Το αντιμαϊντάν ήταν ένα μαζικό εξεγερσιακό κίνημα με βαθύ ρίζωμα στις λαϊκές τάξεις των ανατολικών περιοχών , καθώς και σε ένα μέρος των εγχώριων μεσοαστικών στρωμάτων. Τα πρώτα κυβερνητικά κτήρια καταλήφθηκαν στο Ντονιέτσκ, στο Λουχάνσκ και στο Χάρκοβο με έφοδο από ένα ανεξέλεγκτο πλήθος που έβραζε από θυμό για όσα είχαν συμβεί στο Κίεβο και την Οδησσό και είχε διαβλέψει σωστά ότι το Κόμμα των Περιφεριών, ενώ ήλεγχε στις τοπικές αρχές ήταν ανίκανο να προβάλλει κάποιου είδους αντίσταση. Έγιναν πολύωρες οδομαχίες και μαζικές συγκρούσεις ανάμεσα στα αντίπαλα στρατόπεδα. Το ρωσικό κράτος έσπευσε να βοηθήσει τους εξεγερμένους μονάχα αργότερα, όταν μερικοί παράτολμοι φιλορώσοι πολιτοφύλακες έτρεψαν σε φυγή τον ουκρανικό στρατό και η ρωσική ελίτ πείστηκε ότι η εξέγερση είχε πιθανότητες επιτυχίας. Η καθιερωμένη αντίληψη που θέλει τους ρωσόφωνους απλά υποχείρια σε μια ιμπεριαλιστική συνομωσία του Κρεμλίνου είναι βαθύτατα ρατσιστική και ξεχειλίζει από την αυταρέσκεια της Δύσης που είναι τόσο χαρακτηριστική στα ευρωκεντρικά σχήματα σκέψης. Μοιάζει να υποθέτει ότι μόνο οι “καλοί” Ουκρανοί που παρακαλούν να μπούνε στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι ικανοί να σκεφτούν για τον εαυτό τους κι έχουν δικαίωμα να ενεργούν αυτόνομα ως υποκείμενα στην κοινωνική πάλη. Αντίθετα, η επιθυμία να κρατήσει κανείς αποστάσεις απ’ το ΝΑΤΟ και την ΕΕ και να προτιμήσει τις καλές σχέσεις με την Ρωσία δεν μπορεί να είναι “πραγματική”. Μπορεί μόνο να είναι το προϊόν ενός ωμού καταναγκασμού που εκπορεύεται απο το κυνικό καθεστώς της Μόσχας.
Από τις ένοπλες οργανώσεις που ξεπήδησαν μέσα από τους κόλπους του αντι-Μαϊντάν κινήματος, μόνο η Ταξιαρχία “Πρίζρακ” (φάντασμα) του Λουχάνσκ αυτοπροσδιοριζόταν ρητά ως ένας πολιτικοστρατιωτικός οργανισμός με σοσιαλιστικές αρχές, πρόγραμμα και ιδεολογία. Παρ’ όλα αυτά, η κοινωνική αναταραχή που προκάλεσε το αντι-Μαϊντάν έφερε στο προσκήνιο μια ομάδα από λαϊκούς ηγέτες με λούμπεν-προλεταριακές καταβολές , όπως ο Μοτορόλα, ο Γκίβυ και ο Μοζγκοβόυ, τους οποίους η ρωσική πολιτική ελίτ έβλεπε με καχυποψία. Ο Μοτορόλα, πριν πάρει μέρος στην εξέγερση του Ντονμπάς , δούλευε σε συνεργείο αυτοκινήτων, ο Μοζγκοβόυ ήταν μάγειρας που δούλευε ως μετανάστης σε ξενοδοχεία στην Ρωσία, ενώ ο Γκίβυ είχε δουλέψει σε εργοστάσιο κι ύστερα έκανε τον σεκιουριτά σε σούπερ-μάρκετ. Παράλληλα, οι νέες, “επαναστατικές” αρχές επιδόθηκαν σε έναν καταιγισμό απαλλοτριώσεων και βαριάς φορολόγησης των επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα στις περιοχές που είχαν κάτω απ’ τον έλεγχο τους. Για παράδειγμα, εθνικοποιήθηκαν χωρίς αποζημίωση τα 153 παραρτήματα που διατηρούσε στο Ντονμπάς η μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ-μάρκετ της Ουκρανίας ΑΤΒ, προξενώντας μια συνολική ζημιά ύψους 273 εκατομμυρίων δολαρίων στην μητρική εταιρεία. Τα καταστήματα εξακολουθούν να λειτουργούν αλλά με την ονομασία “Πρώτο Ρεπουμπλικανικό Σούπερ-Μάρκετ” στο Ντονιέτσκ, και “Καταστήματα του Λαού” στο Λουχάνσκ.v Από τις βίαιες κρατικοποιήσεις δεν γλίτωσαν ούτε εταιρικοί κολοσσοί όπως ο πολυεθνικός όμιλος λιανικής Auchan, η γερμανική Metro AG, ή ο όμιλος Victoria’s Secret.
Μέχρι την επιβολή του οικονομικού αποκλεισμού του 2017 και την δολοφονία του Ζαχάρτσενκο, ο δηλωμένος προγραμματικός στόχος των “λαϊκών δημοκρατιών” παρέμενε η πλήρης εθνικοποίηση των 53 ορυχείων και της βαριάς βιομηχανίας, γύρω απ’ την οποία περιστρεφόταν σε μεγάλο βαθμό η προπολεμική οικονομία του Ντονμπάς. Ωστόσο, όλα αυτά συνέθεταν μια “ανώμαλη” κοινωνική συνθήκη, μιαν επισφαλή κατάσταση που παραβίαζε τα ιερά και τα όσια της ατομικής ιδιοκτησίας των καπιταλιστών και των νεομπουρζουάδων. Ας μου επιτραπεί εδώ να αναφερθώ σε ένα επεισόδιο που αναδεικνύει εύγλωτα την κατάσταση που επικράτησε στο Ντονμπάς τα τελευταία χρόνια , αφότου οι πολιτοφυλακές έχτισαν τις υποτυπώδεις πολιτικές δομές τους στην περιοχή. Πριν από μερικά χρόνια, ο πλουσιότερος άνθρωπος της Ουκρανίας Ρινάτ Αχμέτοφ, πήρε την απόφαση να επιστρέψει στο Ντονιέτσκ για να εγκαινιάσει έναν νέο ιδιωτικό τηλεοπτικό σταθμό, με τη συγκατάθεση του Κιέβου. Το σκεπτικό ήταν ότι αφού ο στρατός και οι νεοναζί δεν κατόρθωσαν να κάμψουν την αντίσταση των μαχητών της Ανατολής, αυτό θα μπορούσε να το πετύχει ο άλλοτε “Νονός του Ντονμπάς” με την ύπουλη προπαγάνδα της απολιτίκ τηλεοπτικής γκλαμουριάς του. Οι αρχές των ανταρτών αρχικά έδωσαν το πράσινο φως και ο Αχμέτοφ αγόρασε τα ακριβότερα και πιο σύγχρονα μηχανήματα για να εξοπλίσει τον σταθμό του. Μόλις ο σταθμός στήθηκε και ήταν έτοιμος να ξεκινήσει τις εκπομπές του, εμφανίστηκαν ξαφνικά οι μαχητές της οργάνωσης “Προμαχώνας του Ντονμπάς” του Ζαχάρτσενκο και ανακοίνωσαν στον εμβρόντητο διευθυντή ότι τα μηχανήματα κατάσχονται “στο όνομα του λαού του Ντονιέτσκ”. “Η λαϊκή δημοκρατία σας ευχαριστεί για τη συνεισφορά σας στην επανάσταση”, συμπλήρωσαν περιπαικτικά καθώς έφευγαν.vi
Επεισόδια σαν το παραπάνω εξόργισαν την ρωσική πολιτική ελίτ, που στο κάτω, κάτω έχει δηλώσει διά στόματος του πιο επίσημου εκπροσώπου της, του ίδιου του Πούτιν, ότι πιστεύει στις αρετές ενός “φωτισμένου συντηρητισμού”.vii Ο Αχμέτοφ ανήκε σε εκείνη την κοινωνική τάξη των ανθρώπων που μπορούσε να αποτελέσει έναν χρήσιμο συνομιλητή για την “ειρήνη”, μιας κι επιθυμούσε διακαώς να επιστρέψει η καπιταλιστική ομαλότητα στο Ντονμπάς. Από το σύνολο των επιχειρήσεων που απαλλοτρίωσαν οι πολιτοφύλακες , υπολογίζεται ότι το 50% ανήκαν με κάποιον τρόπο στον Αχμέτοφ, ενώ ο δισεκατομμυριούχος έχει και μετοχές στις μεγάλες ουκρανικές τράπεζες Privatbank και Oschadbank, οι οποίες κηρύχτηκαν ανεπιθύμητες στο Ντονμπάς και αντικαταστάθηκαν από μια κεντρική “κρατική” τράπεζα, την Ρεπουμπλικανική Τράπεζα του Ντονιέτσκ.viii Το πράγμα είχε παραγίνει. Η Μόσχα έπρεπε να πάρει μέτρα για να ανακτήσει τον έλεγχο της κατάστασης και να επιβάλει τις γεωπολιτικές της σκοπιμότητες σε αυτούς τους τυχάρπαστους. Για να παραφράσουμε την γνωστή φράση που είχε πει ο Ένγκελς για τους αναρχικούς, η ρωσική ελίτ είχε αποφασίσει ότι οι πολτοφύλακες ήταν πολύτιμοι την ημέρα της επανάστασης, την επόμενη όμως μέρα αποτελούσαν ένα πρόβλημα.
Στους μεσοαστικούς κύκλους του Ντονιέτσκ και του Λουχάνσκ άρχισε να διακινείται η άποψη ότι οι θερμοκέφαλοι οπλαρχηγοί που είχαν διακριθεί στον πόλεμο με την Ουκρανία, ήταν το μεγαλύτερο εμπόδιο για την επικράτηση της ειρήνης στην Ανατολή. Η Μόσχα καταλόγιζε σε αυτούς τους κοντοτιέρους με την ταπεινή καταγωγή πως δεν επιθυμούσαν μιαν ειρηνική διεύθετηση στο Ντονμπάς. Ότι έβλεπαν τη συνέχιση των εχθροπραξιών σαν μια ευκαιρία για κοινωνική ανέλιξη, για ν’ ανέβουν κι άλλο στη στρατιωτική ιεραρχία. Ότι ήθελαν την με κάθε τρόπο απόσχιση από την Ουκρανία και τη δημιουργία ανεξάρτητου κράτους στο Ντονιέτσκ και το Λουχάνσκ. Είναι βέβαια δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι αυτή ήταν η πραγματική αιτία για την ένταση που επικρατούσε στις σχέσεις των ανταρτών με το Κρεμλίνο, τη στιγμή που μετά από μερικά χρόνια η ίδια η Μόσχα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το ζήτημα του Ντονμπάς μπορεί να επιλυθεί μόνο με στρατιωτικά μέσα. Από αυτή την άποψη, πιο πιθανή αιτία για την ρήξη θεωρώ ότι είναι ο ριζοσπαστισμός των “ανεξέλεγκτων” μαχητών, η δημοφιλία τους και η ασέβεια που επιδείκνυαν απέναντι στους ρώσους επικυρίαρχους.
Όπως και να ‘χει, τους επόμενους μήνες οι περισσότεροι από την παλαιά φρουρά της ηγεσίας των πολιτοφυλακών δολοφονήθηκαν άγρια, ενόσω βρίσκονταν στα μετόπισθεν και κάτω από συνθήκες που παραμένουν αδιευκρίνιστες. Η επίσημη γραμμή της ρωσικής κυβέρνησης είναι ότι υπεύθυνοι για τις δολοφονίες είναι ουκρανοί σαμποτέρ που μπόρεσαν να διεισδύσουν στα εδάφη των λαϊκών δημοκρατιών. Όμως αυτή η εκδοχή δεν εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι περισσότεροι από τους εναπομείναντες οπλαρχηγούς κάποια στιγμή αποφάσισαν να εγκαταλείψουν μαζικά το Ντονμπάς, προφανώς κάτω από πίεση, και μέχρι σήμερα τους έχει απαγορευτεί διακριτικά να επιστρέψουν. Ο τωρινός αρχηγός της DPR Πουσίλιν, στην πραγματικότητα είναι ένας χαρτογιακάς που στο παρελθόν είχε μπλεξίματα με τον νόμο για την ανάμειξη του σε απάτες στο χρηματιστήριο. Ούτε είναι τυχαίο ότι μετά το θάνατο του Ζαχάρτσενκο, ο Πουσίλιν ήταν αυτός που ανέθεσε την διαχείριση των εργοστασίων του Ντονιέτσκ σε μια ιδιωτική εταιρεία απο την Νότια Οσσετία, την Vneshtorgservis, αντιστρέφοντας την πολιτική των κρατικοποιήσεων που ίσχυε μέχρι τότε. Όπως γράφει η Γιούλια Άμπιμποκ, “Παλιότερα, ακόμα και τις πιο σκοτεινές μέρες, οι ντόπιοι μπορούσαν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον με την μορφή του σχεδόν μυθικού ‘Ρωσικού Κόσμου’, στον οποίο θα τους οδηγούσαν οι νέοι κυβερνήτες – με τον ίδιο τρόπο που παλιότερα, κάποιοι άλλοι κυβερνήτες τους είχαν οδηγήσει στον θρίαμβο του κομμουνισμού. Τώρα ο καθένας καταλαβαίνει ότι ο ‘Ρωσικός Κόσμος’ έχει καταφτάσει στην περιοχή και το δημόσιο πρόσωπο του είναι ο Πουσίλιν. Ούτε καν το Κίεβο δεν θα μπορούσε να έχει σκεφτεί ένα πιο αντι-ρωσικό πρόταγμα από αυτό”.ix Κατά την προσφιλή συνήθεια κάθε κρατικού μηχανισμού, η Ρωσία υποσχέθηκε ασφάλεια και προστασία στους κατοίκους της ανατολικής Ουκρανίας, με αντάλλαγμα την συντριβή των ελπίδων και των επιθυμιών τους για εθνοτική και κοινωνική χειραφέτηση.
Αρχική φωτογραφία: Διαδήλωση του αντι-Μαϊντάν κινήματος στην Οδησσό, 30-03-2014.
i Εδώ τα σχετικά βίντεο από τις μαζικές αντιμαϊντάν διαδηλώσεις της 01-03-14 στο Χάρκοβο, https://www.youtube.com/watch?v=KznK3TMRiJE, και στο Ντονιέτσκ, https://www.youtube.com/watch?v=-iGd7m-jf0w.
ii Αποαποικιοποίηση και εισβολή στην Ουκρανία, https://www.aftoleksi.gr/2022/04/05/apoapoikiopoiisi-eisvoli-stin-oykrania/.
iii Ο Ζελένσκι λέει ότι η μεταπολεμική Ουκρανία θα μιμηθεί το Ισραήλ, https://thepressproject.gr/o-zelenski-leei-oti-i-metapolemiki-oukrania-tha-mimithei-to-israil/.
iv Z. Prilepin, Γράμματα από το Ντονμπάς (Εκδόσεις ACT), σελ. 28-29, https://drive.google.com/file/d/1bczcunHWk6WdwdLF9UZgdr5U5fThwUED/view.
v The great looting of Donbass, https://euobserver.com/investigations/131428.
vi Z. Prilepin, στο ίδιο, σελ. 75.
vii T. J. Colton, What Does Putin’s Conservatism Seek to Conserve?, https://eng.globalaffairs.ru/articles/putins-conservatism/.
viii H. Konstanyan & Ar. Rezimov, The Donbas Blockade: Another blow to the Minsk process, https://www.ceps.eu/wp-content/uploads/2017/06/WD2017-08%20The%20Donbas%20blockade.pdf.
ix Y. Abibok, The republic lives on and is managed by rumors, https://www.opendemocracy.net/en/odr/the-republics-east-ukraine-donetsk-luhansk/.
