Ο Lonko Alberto Curamil, ηγέτης των Mapuche και νικητής του βραβείου Goldman για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, απελευθερώθηκε από τη φυλακή τον περασμένο Δεκέμβριο. Τώρα, από τον Lof Radalko, μιλά για τον αγώνα του λαού του και πώς αυτό διατυπώνεται μέσα απο τις διαμαρτυρίες που αντιμετωπίζει η Χιλή από τον περασμένο Οκτώβριο.
Ο Alberto Curamil (Ercilla, 1977) αθωώθηκε τον Δεκέμβριο του 2019, μαζί με τον Álvaro Millalén, για διάφορα εγκλήματα που σχετίζονται με ληστεία, για τα οποία η Εισαγγελία της Χιλής ζήτησε φυλάκιση σχεδόν πενήντα ετών. Ο Κουραμίλ, ο οποίος πάντα δήλωνε ότι ήταν θύμα σκευωρίας, πέρασε δεκαπέντε μήνες στη φυλακή περιμένοντας τη δίκη.
Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όταν ο ηγέτης των Mapuche έλαβε το βραβείο Goldman, ανάλογο του βραβείου Νόμπελ για την υπεράσπιση του περιβάλλοντος, με το οποίο αναγνωρίστηκε ο αγώνας πολλών ακτιβιστών, όπως η Berta Cáceres ή η Francia Márquez. Σύμφωνα με το Ίδρυμα Goldman, είναι «ήρωες σε επίπεδο βάσης, οι οποίοι πραγματοποιούν εξαιρετικές ενέργειες για την προστασία της φύσης, και αντιμετωπίζουν συχνά σοβαρούς προσωπικούς κινδύνους».
Η μεγαλύτερη κόρη του, η Belén, ταξίδεψε για να παραλάβει το βραβείο εκ μέρους του πατέρα της, ο οποίος βρισκόταν φυλακισμένος στο Temuco. Με αυτήν τη διάκριση, αναγνωρίστηκε ο αγώνας που είχε πραγματοποιήσει ο Curamil, ως μέλος της οργάνωσης Mapuche Territorial Alliance, την τελευταία δεκαετία για την υπεράσπιση του ποταμού Cautín, απέναντι σε διάφορα υδροηλεκτρικά έργα.
Μιλήσαμε με τον Λόνκο – παραδοσιακό ηγέτη – Alberto Curamil, ο οποίος βρίσκεται στην επικράτεια του Mapuche Lof Radalko (Κουρακουτέν Κομμούνα), για την εμπειρία του στη φυλακή, την τρέχουσα κατάσταση των πολιτικών κρατουμένων του Mapuche, τον αγώνα για την υπεράσπιση του λαού και της επικράτειάς του , καθώς και τη θέση του πριν από την εξέγερση που ξεκίνησε στη Χιλή τον Οκτώβριο του 2019.
Πώς λάβατε τα νέα για την αθώωσή σας; Το περιμένατε;
Η φυλακή και η διαδικασία που υποφέραμε ήταν μια πολιτική δίωξη ως απάντηση στις κινητοποιήσεις υπεράσπισης της επικράτειάς μας. Είχαμε πλήρη δβεβαιώτητα για την αθωότητά μας, αλλά πολλές αμφιβολίες σχετικά με την απόφαση του δικαστηρίου. Ο αντίκτυπος που ένιωσα όταν έλαβα τα νέα για την απαλλαγή ήταν πολύ δυνατός, το στήθος μου κάηκε. Ωστόσο, παρόλο που εγώ και ο allvaro Millalén αθωωθήκαμε, υπήρχαν δύο άλλοι σύντροφοι που καταδικάστηκαν (José Cáceres και Víctor Llanquileo) και αυτό δημιούργησε ανάμεικτα συναισθήματα σε μένα. Όταν ένας από αυτούς, που ανήκε στη δική μου κοινότητα, ήρθε να με συγχαρεί, ένιωσα ότι όλα ήταν καλά. Ο αγώνας για την επικράτειά μας έπρεπε να συνεχιστεί.
Πώς ζήσατε την εμπειρία σας στη φυλακή;
Είμαι ξεκάθαρος για τις πεποιθήσεις μου και τους λόγους για τους οποίους παλεύουμε. Όταν έπρεπε να βρεθώ στη φυλακή για αυτόν τον λόγο, το αντιμετώπισα με ηθικό πάντα υψηλό. Σε καμία στιγμή δεν ήμουν σε κατάθλιψη. Μαζί με άλλους συντρόφους του Mapuche, οι οποίοι επίσης φυλακίστηκαν στην ίδια φυλακή, βοηθούσαμε πάντα και υποστηρίζαμε ο ένας τον άλλον. Παρά το γεγονός ότι ήμασταν όλοι εκεί για διαφορετικούς λόγους, ενωθήκαμε με το αίτημα του έθνους Mapuche. Η συντροφικότητα και η δέσμευση μεταξύ μας ήταν αυτό που με κράτησε δυνατό σε ολόκληρο τον εγκλεισμό μου.
Λάβατε την αναγνώριση του βραβείου Goldman ενώ ήταν στη φυλακή, τι σήμαινε για εσάς εκείνη την εποχή;
Σε εκείνες τις στιγμές σκέφτηκα μόνο την ελευθερία μου, τον κύριο στόχο οποιουδήποτε πολιτικού κρατουμένου του Mapuche. Παρ ‘όλα αυτά, η λήψη αυτής της αναγνώρισης ενώ ήμουν στη φυλακή, καθώς και όλα αυτά που σήμαινε, ήταν πολύ συναισθηματικά δυνατή. Το γεγονός ότι η μεγαλύτερη κόρη μου, η Belén, έπρεπε να το πάρει, καθώς και όλη η δουλειά και η οργάνωση που πραγματοποίησε η κοινότητά μου, δημιούργησε πολύ συναίσθημα και αδυναμία για το να μην μπορέσω να είμαι εκεί.
“Αν βλάψουν τη φύση, οι άνθρωποι του Mapuche αισθάνονται τον πόνο γιατί η πνευματικότητα μας εμπλέκεται σε αυτό”
Το βραβείο Goldman απονέμεται σε υπερασπιστές του περιβάλλοντος, στην περίπτωσή σας ήταν για την καταπολέμηση δύο υδροηλεκτρικών έργων και την προστασία του ιερού ποταμού Cautín. Ποια είναι η σχέση μεταξύ των ανθρώπων του Mapuche και της φύσης;
Το Mapuches είναι μέρος της φύσης. Οι ηλικιωμένοι άντρες και οι γυναίκες μας, που αποτελούν θεμελιώδη πυλώνα του έθνους Mapuche και της ζωής του, λένε ngenkülelaiñ, iñchiñ may ta mapu ngeiñ , δηλαδή, είμαστε άνθρωποι της γης, είμαστε μέρος αυτής. Εάν βλάπτουν τη φύση, αισθανόμαστε επίσης αυτόν τον πόνο, επειδή η πνευματικότητα μας εμπλέκεται σε αυτήν.
Επί του παρόντος, υπάρχουν αρκετοί από τους πολιτικούς κρατουμένους του Μαπούτσε στις φυλακές της Χιλής που διαδηλώνουν για την κατάστασή τους. Τι μπορείτε να μας πείτε για αυτό;
Υπάρχουν επί του παρόντος αρκετοί πολιτικοί κρατούμενοι που πραγματοποιούν απεργίες πείνας σε φυλακές που βρίσκονται στο Wallmapu. Ανάμεσά τους είναι ο Machi Celestino Córdoba, με τον οποίο βρεθήκαμε μαζι στη φυλακή του Temuco. Η υπόθεσή του είναι ιδιαίτερα ανησυχητική επειδή είναι σε κακή υγεία λόγω μιας άλλης απεργίας που είχε προηγουμένως πράξει.
Το κράτος της Χιλής και η κυβέρνησή του τιμωρούν σοβαρά τον αγώνα μας επιβάλλοντας πολύ υψηλές κυρώσεις. Ένα από τα αιτήματα των κρατουμένων μας είναι να μεταφερθούν σε ανοιχτά κέντρα κράτησης, όπου έχουν επαφή με τη φύση, με τον ήλιο και μπορούν να ασκήσουν την πνευματικότητά τους. Για το Mapuche, η φυλακή σημαίνει διπλή τιμωρία, σωματική και πνευματική.
Από την απελευθέρωσή σας από τη φυλακή, συνεχίστηκε η δίωξη σας;
Η δίωξη συνεχίζεται σχεδόν είκοσι τέσσερις ώρες την ημέρα, όχι μόνο εναντίον μου, αλλά και εναντίον όλων των αδελφών που κινητοποιούνται. Πρόσφατα κρατήθηκα στο πλαίσιο διαμαρτυρίας που διεξήγαγε ο λαός του Pewenche, προκειμένου να μπορέσουν να αναλάβουν τον έλεγχο της επικράτειάς τους και να εφαρμόσουν τα απαραίτητα μέτρα ενόψει της πανδημίας που υφίστανται παγκοσμίως. Οι Carabineros με κράτησαν με σκοπό να μην μπορώ να συνοδεύσω αυτήν την κινητοποίηση. Η τρέχουσα στρατιωτικοποίηση των εδαφών δεν ανταποκρίνεται στα κριτήρια υγείας, όπως διαβεβαιώνει ο Πρόεδρος Piñera, αλλά μάλλον στην προστασία των συμφερόντων ορισμένων επιχειρηματιών.
Πώς ξεκίνησε η συνειδητοποίηση και ο αγώνας σας για τα δικαιώματα του έθνους Mapuche;
Από την παιδική μου ηλικία η ζωή μου χαρακτηρίζεται από τον αγώνα των λαών μου. Οι γονείς και οι παππούδες μου έπαιζαν πάντοτε σημαντικό ρόλο στην κοινότητα, συμμετέχοντας στον πολιτισμό και υπερασπίζοντας την περιοχή. Παρόλο που δεν έχουμε όλες τις προγονικές γνώσεις τους, διατηρούμε τη δύναμη να συνεχίσουμε το κίνημα και τον αγώνα για τη ζωή. Είναι αυτό που πρέπει σήμερα να υποθέσω προσωπικά ως Lonko, δηλαδή ως το ορατό πρόσωπο μιας οικογένειας και μιας περιοχής.
Ποια είναι η κατάσταση στα εδάφη του Mapuche μετά το θάνατο του μέλους της κοινότητας Camilo Catrillanca από πυροβολισμό από την αστυνομία της Χιλής το 2018;
Το έθνος Mapuche ζει σε μόνιμη σύγκρουση με το κράτος της Χιλής για ένα σφετερισμένο έδαφος που μας ανήκει. Το κράτος παραβιάζει το δικαίωμά μας στη ζωή και στην ύπαρξη. Υπάρχουν εταιρείες που καταλαμβάνουν δάση και νερό, που ιδιωτικοποιήθηκαν τότε από μια στρατιωτική κυβέρνηση. Αυτό έχει τις συνέπειές του, όπως ο θάνατος του Camilo Catrillanca ή η ύπαρξη πολιτικών κρατουμένων και διώξεις. Οι αστυνομικές δυνάμεις που αναπτύσσονται στις περιοχές μας ασκούν βία κατά των κοινοτήτων. Όταν πραγματοποιούν εξώσεις δεν υπάρχει διάκριση, χτυπούν τον κανέναν, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών και των παιδιών.
“Η γλώσσα μας, το Mapudungun, είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το έθνος Mapuche”
Η διατήρηση της γλώσσας σας, το mapudungun, είναι μέρος αυτού του αγώνα; Τι ρόλο παίζει το σχολείο σε αυτό;
Σε ένα αποικιστικό σύστημα, το σχολείο δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα όργανο που λειτουργεί. Το mapudungun κινδυνεύει να εξαφανιστεί και η πρόκληση μας είναι να το ανακτήσουμε. Στο Wallmapu υπάρχει ένα σημαντικό μέρος του κινήματος που εργάζεται πάνω στο ζήτημα. Η γλώσσα είναι ένα πολύ σημαντικό στοιχείο για να συνεχίσουμε να διεκδικούμε το έθνος μας Mapuche.
Προσωπικά, ευτυχώς με τη γυναίκα μου έχουμε καλή γνώση της γλώσσας μας και την χρησιμοποιούμε τακτικά μεταξύ μας. Η διατήρηση είναι μια δουλειά που κάνουμε συνεχώς, επίσης στο σπίτι, το διδάσκουμε στα παιδιά μας, ώστε να μην χαθεί.
Γιατί πιστεύετε ότι το κράτος της Χιλής φοβάται τόσο πολύ τους ανθρώπους του Μαπούτσε;
Ήμασταν πάντα το τείχος κατά του οποίου η Κυβέρνηση και οι επιχειρηματίες αντιμετώπισαν κατά την εκμετάλλευση των φυσικών πόρων στο Wallmapu. Η υπεράσπιση της γης και των ποταμών είναι μέρος της ταυτότητάς μας και της κοσμοθεωρίας μας. Η υγεία μας εξαρτάται από αυτήν. Αν μας φοβούνται, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι απειλούμε τα συμφέροντα των διεθνικών εταιρειών και των εξορυκτικών βιομηχανιών.
Αν μας φοβούνται, αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι απειλούμε τα συμφέροντα των διεθνικών εταιρειών και των εξορυκτικών βιομηχανιών.
Ποιο είναι το όραμα των ανθρώπων της Mapuche σχετικά με το κράτος; Πιστεύετε ότι το δικό σας κράτος θα μπορούσε να είναι μια λύση στη σύγκρουση;
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές και νόμιμες θέσεις σε αυτό το θέμα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι όταν ο Mapuche μιλά για ένα κράτος, δεν αναφέρεται στο μοντέλο που επικρατεί στο μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, με το σύνταγμά του και τους υπόλοιπους θεσμούς που ήδη γνωρίζουμε. Έχουμε τη δική μας αντίληψη και τον τρόπο κατανόησης της περιοχής. Ο Βορράς μας δεν είναι ο κοινός βορράς που χρησιμοποιείται από τον δυτικό κόσμο, για εμάς ο Βορράς είναι η ανατολή του ηλίου, όπου ξεκινά η μέρα, η δύναμη και η ενέργεια.
Ποια είναι η θέση σας σχετικά με την εξέγερση που συμβαίνει στη Χιλή από τον Οκτώβριο του 2019, της οποίας η σημαία του Mapuche έχει γίνει ένα από τα σύμβολα της;
Η σημαία Wenufoye είναι ένα σύμβολο αγώνα και αντίστασης μέσα στην εξέγερση. Οι Mapuches συμφωνούν να καταγγείλουν πολλές από τις αδικίες κατά των οποίων συμβαίνει αυτή η λαϊκή εξέγερση και έχουμε επίσης έναν κοινό εχθρό: την καπιταλιστική κυβέρνηση στην υπηρεσία των επιχειρηματιών και των συμφερόντων τους. Τώρα, οι άνθρωποι μας έχουν τον δικό τους τρόπο οργάνωσης στις περιοχές που αυτοί σφετερίζονται. Πιστεύω ότι δεν πρέπει να συμμετέχουμε στη διαδικασία της συνταγματικής αλλαγής, καθώς το κράτος της Χιλής είναι ξένο για εμάς. Θέλουμε να αναγνωριστούμε ως έθνος με τη δική του επικράτεια και για την επικύρωση της Συνθήκης του Tapihue, μέσω της οποίας αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία του λαού Mapuche το 1825.