Προλετάριοι της Ελλάδας και της Τουρκίας ενωθείτε. Έχετε τα πάντα να χάσετε και πρώτα απ’ όλα τις ζωές σας.

“Ο σκοπός του πολέμου, το ‘τέλος’ του, με τη διπλή σημασία του όρου, είναι η νίκη ή η ειρήνη. Αλλά στην ερώτηση, και ποιός είναι ο σκοπός της ειρήνης, δεν υπάρχει απάντηση”.

Χάνα Άρεντ, Περί Βίας

Ο ακροδεξιός λογοτέχνης Στρατής Μυριβήλης είχε γράψει κάποτε σε μια έξαρση εθνικιστικού παραληρήματος, ότι “όταν ένας μεγάλος κίνδυνος σταθεί πάνω από το εθνικό σύνολο […] Το κάθε άτομο υπακούει σε μια μυστική, κεντρομόλο δύναμη, που το σπρώχνει να συσπειρωθεί γύρω στην κοινή, την παλιά και αγαπημένη εθνική εστία”.ⁱ Ωστόσο, τις τελευταίες εβδομάδες είχαμε την ευκαιρεία να διαπιστώσουμε από πρώτο χέρι πώς κατασκευάζεται αυτός ο υποτιθέμενος “μυστικός” δεσμός. Τον μεθοδικό τρόπο με τον οποίο η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πόρων της Μεσογείου από τους εγχώριους μεγαλοκεφαλαιούχους και τους πολυεθνικούς κολοσσούς του ενεργειακού τομέα , μετατρέπεται σε ζήτημα “εθνικής αλληλεγγύης” από τους πολιτισμικούς μηχανισμούς του ηγεμονικού κοινωνικού παραδείγματος της ετερονομίας. Τα συστημικά μίντια φλυαρούν ασταμάτητα για τα αδιαμφισβήτητα“κυριαρχικά δικαιώματα” που έχει το ελλαδικό κράτος πάνω στα κοιτάσματα φυσικού αερίου της ευρύτερης θαλάσσιας περιοχής και προσπαθούν να εμφυσήσουν στους προλετάριους ένα αίσθημα “πατριωτικού εγωισμού”, λες και η ιδιοκτησία του φυσικού αερίου είναι ένα θέμα που τους αφορά άμεσα. Στην Κρήτη οργανώθηκε ολόκληρη κιτς προπαγανδιστική ημερίδα, υποστηριζόμενη βέβαια από την αθρόα χρηματοδότηση της πετρελαϊκής βιομηχανίας, προκειμένου να πεισθούν τα επιφυλακτικά λαϊκά στρώματα για τα πλουσιοπάροχα “οφέλη” που προκειται να αποκομίσουν από την εξόρυξη και την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων. Ένας μάλιστα ανεκδιήγητος δημαγωγός ονόματι Μανιάτης, πρώην υπουργός περιβάλλοντος και γνήσιο τέκνο του διεφθαρμένου πολιτικού συστήματος που υπηρετεί με συνεπεια εδω και χρόνια τα συμφέροντα των καπιταλιστικής ολιγαρχίας, έφτασε στο σημείο να υποσχεθεί αύξηση 1.000 ευρώ τον χρόνο για τον κάθε συνταξιούχο αν τα κοιτάσματα φυσικού αερίου περιέλθουν στην κυριότητα του ελλαδικού καπιταλιστικού σχηματισμού.ⁱⁱ Το διεθνές κι εγχώριο κεφάλαιο χρειάζεται στρατιώτες πρόθυμους να πολεμήσουν για να επιβάλλει με τη βία την κυριαρχία του. Έχει ανάγκη τους κρατικούς στρατούς εφόσον ο πόλεμος δεν είναι ακόμα πλήρως ιδιωτικοποιημένος και γι’ αυτό χρειάζεται να προσεταιριστεί το ένα ή το άλλο εθνικό φαντασιακό για να διεκπεραιώσει τις υποθέσεις του και να αποκτήσει τα μέσα για την υλική έκφραση της κυριαρχίας του.

Στην πραγματικότητα, κανένα όφελος δεν έχουν να περιμένουν οι προλετάριοι σε αμφότερες τις πλευρές των συνόρων από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο. Τα έσοδα από την εκμετάλλευση των ενεργειακών πόρων διαμοιράζονται πάντοτε με τις πολυεθνικές του πετρελαίου που κατέχουν το μονοπώλιο της τεχνογνωσίας για την εξόρυξη και την επεξεργασία του. Σαν γενικό κανόνα, μπορούμε να πούμε ότι όσο πιο χαμηλά βρίσκεται ένα κράτος στον διεθνοποιημένο καταμερισμό της εργασίας του συστήματος της οικονομίας της αγοράς, τόσο λιγότερο συμφέρουσες είναι οι συμβάσεις που μπορεί να προσδοκά ότι θα συνάψει με την πετρελαϊκή βιομηχανία και τόσο μεγαλύτερο είναι το ποσοστό των εσόδων που περιέρχεται στις πολυεθνικές από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων. Η Νιγηρία που βρίσκεται στην ενδέκατη θέση της κατάταξης των χωρών με αποδεδειγμένα αποθέματα αργού, εισπράττει μόλις το 20% της προσόδου από τις εξαγωγές του πετρελαίου που πραγματοποιεί στις διεθνείς αγορές, ενώ η Βενεζουέλα πριν από την άνοδο του Τσάβεζ στην εξουσία, βρισκόταν σε παρόμοια δυσμενή θέση, όντας μια φτωχή χώρα με πλούσιους φυσικούς πόρους. Ούτε βέβαια το νεοφιλελεύθερο μπλοκ εξουσίας που κυβερνά σήμερα την Ελλάδα πρόκειται ξαφνικά να φορολογήσει προοδευτικά τους μονοπωλιακούς ομίλους που θα εκμεταλλεύονται το πετρέλαιο στο εσωτερικό για να μοιράσουν λεφτά στον κοσμάκη. Τα όποια έσοδα μπορεί να προκύψουν θα γεμίσουν τις τσέπες των μεγαλοκαπιταλιστών και τα σεντούκια των διεθνών πιστωτών του ελλαδικού κράτους που θα τα χρησιμοποιήσουν για την αποπληρωμή των δόσεων του τεράστιου εξωτερικού χρέους.

Ακόμα χειρότερη ήταν η οικολογική καταστροφή που προξένησαν οι δραστηριότητες των ενεργειακών κολοσσών στις χώρες του τρίτου κόσμου, όπου το θεσμικό πλαίσιο προστασίας του περιβάλλοντος είτε δεν εφαρμόζεται με υπαιτιότητα της εκάστοτε υποτελούς κρατικής εξουσίας, είτε είναι σκόπιμα υποτυπώδες σε μια προσπάθεια μείωσης του επενδυτικού κόστους και προσέλκυσης κεφαλαίων από την διεθνή αγορά.ⁱⁱⁱ Γίνεται αντιληπτό ότι στην περίπτωση του μεταμνημονιακού ελλαδικού κράτους, όπου η εξάρτηση της πολιτικής ελίτ από την καπιταλιστική άρχουσα τάξη είναι απόλυτη, η νεοφιλελεύθερη λογική της ελαχιστοποίησης του κόστους για τους “επενδυτές” που θα αναλάβουν την εξόρυξη και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων θα συμπαρασύρει και τους κανόνες προστασίας του περιβάλλοντος, δημιουργώντας έτσι το πολύ πραγματικό ενδεχόμενο για μια άνευ προηγουμένου καταστροφή του θαλάσσιου οικοσυστήματος της περιοχής. Οι παραθαλάσσιες ή νησιωτικές κοινότητες θα μετατραπούν έτσι σε ερημικές περιοχές, σε αποικίες πρόθυμων σκλάβων που θα έχουν στερηθεί τα υλικά μέσα για τη συντήρηση τους κι έτσι θα βρίσκονται σε σχέση απόλυτης εξάρτησης από τις επιθυμίες και τα συμφέροντα των πετρελαιάδων.

Η εξάρτηση της Ελλάδας είναι άλλωστε προφανής και στην εξωτερική πολιτική που ακολουθούν οι ελληνικές κυβερνήσεις στο ζήτημα των κοιτασμάτων έναντι των διεκδικήσεων της Τουρκίας. Παρά το γεγονός ότι ο τότε υπουργός εξωτερικών του ελλαδικού κράτους Κατρούγκαλος είχε παραδεχτεί ανοικτά οτι και η Τουρκία έχει κάποια εύλογα δικαιώματα στο Αιγαίο, οι ελληνικές κυβερνήσεις ουδέποτε ενήργησαν στη βάση αυτής της ουσιώδους παραδοχής και προχώρησαν στην υλοποίηση μιας πολιτικής διπλωματικής περικύκλωσης και απομόνωσης της Τουρκίας, συνάπτοντας συμφωνίες για την οριοθέτηση ζωνών αποκλειστικής οικονομικής εκμετάλλευσης με το Ισραήλ, την Ιταλία, την Κύπρο, την Αίγυπτο, ακόμα και την Αλβανία.^iv Άλλωστε, προκειμένου να γίνει δυνατή η υπογραφή συμφωνίας με την “φίλη και σύμμαχο”Αίγυπτο, χρειάστηκε η ελληνική ελίτ να προβεί σε μεγαλύτερες παραχωρήσεις από αυτές που ενδεχομένως να χρειαζόταν να κάνει προκειμένου να επιτευχθεί μια μόνιμη διευθέτηση με την Τουρκία για τα ζητήματα που τώρα βρίσκονται στον πυρήνα της σύγκρουσης στην ανατολική Μεσόγειο. Χαρακτηριστικά αναφέρω εδώ ότι η διαφιλονικούμενη περιοχή αποδόθηκε στην Αίγυπτο σε ποσοστό 55%, ενώ εξαιρέθηκαν από τη συμφωνία νησιά που βρίσκονται στην επικράτεια του ελλαδικού κράτους και διαθέτουν “αυτοτελή οικονομική ζώνη”.^v Ήταν επόμενο λοιπόν η Τουρκία να καταφύγει σε μονομερείς ενέργειες σε μια προσπάθεια να σπάσει την διπλωματική απομόνωση που της έχει επιβληθεί. Κατόπιν τούτου, αναρωτιέται κανείς γιατί η Ελλάδα προτιμάει να παίζει με την φωτιά και τα νεύρα του ευερέθιστου γείτονα της και δεν επιχείρησε μια προκαταρκτική έστω διαπραγμάτευση με την τουρκικη ελίτ γύρω από το θέμα του πετρελαίου.

Αν είναι αλήθεια αυτό που έλεγε ο Πάλμερστον για τις διεθνείς σχέσεις, ότι ανάμεσα στα κράτη δεν υπάρχουν μόνιμοι φίλοι ή εχθροι, παρά μόνο μόνιμα συμφέροντα, τότε η διένεξη για τους υδρογονάνθρακες της Μεσογείου δεν είναι παρά μια μεγάλη χαμένη ευκαιρία να δημιουργηθούν τα θεμέλια, για μια μακροπρόθεσμη ειρηνική συνύπαρξη ανάμεσα στα δύο κράτη μέσω μιας συνεκμετάλλευσης των πλουτοπραγωγικών πόρων με τη σύναψη κοινοπραξιών, τη συνεργασία στον τομέα της μεταφοράς του φυσικού αερίου, κλπ. Αυτό το γράφουμε βέβαια όχι από τη σκοπιά της ευημερίας των λαϊκών τάξεων, αλλά έχοντας υπόψη τον ελάχιστο κοινό παρονομαστή για την μακροημέρευση τους, την αποφυγή μιας πολεμικής σύρραξης. Ο βαθμός κατά τον οποίο η πολιτική του ελλαδικού κράτους δεν είναι ανεξάρτητη κι έχει υπαχθεί ολοκληρωτικά στους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς της υπερεθνικής ελίτ για την περιοχή φαίνεται κι από το γεγονός ότι ακόμα και τώρα που η Τουρκία ζητάει την προσφυγη στα διεθνή όργανα διαιτησίας η Ελλάδα αρνείται να προσέλθει σε διάλογο επικαλούμενη το άδειο σόφισμα ότι δεν μπορεί να γίνει διαπραγμάτευση “με αυτούς τους όρους” και “κάτω από καθεστώς πίεσης”.^vi Ωστόσο, αυτό ακριβώς είναι το νόημα της διαιτησίας. Οι ενδιαφερόμενες πλευρές προσέρχονται με αφετηρία τις από-τα-πριν διαμορφωμένες θέσεις τους, χωρίς να είναι προαπαιτούμενο η υπαναχώρηση της μίας ή της άλλης από τις δηλωμένες διεκδικήσεις τους. Διαφορετικά, αντιλαμβάνεται κανείς ότι η διαπραγμάτευση δεν θα είχε λόγο ύπαρξης, ούτε θα εξυπηρετούσε κάποιον συγκεκριμένο σκοπό. Αφού λοιπόν η Ελλάδα προχώρησε σε αλλεπάλληλες σπαρακτικές καταγγελίες ενάντια στην τουρκική επιθετικότητα και τις “μονομερείς” στρατιωτικές ενέργειες του τουρκικού κράτους σε όλους τους υπερεθνικούς θεσμούς και τα διεθνή φόρα στα οποία συμμετέχει, τώρα αρνείται την συζήτηση κι επίλυση του ζητήματος σε διμερή βάση, προστρέχοντας για εντολές και υποδείξεις γύρω από τη διαγωγή που πρέπει να επιδείξει μία στο Τελ Αβίβ, και την άλλη σε Βερολίνο και Βρυξέλλες.

Κάποιος πατριδόπληκτος θα μπορούσε να αντιτείνει ότι ουσιώδες γνώρισμα της νομικής υπόστασης ενός λαού στο διεθνές στερέωμα είναι η δυνατότητα του να εκμεταλλεύεται και να χρησιμοποιεί ανεμπόδιστα όπως εκείνος θεωρεί καλύτερο τους φυσικούς και κοινωνικούς πόρους που έχει στη διάθεση του. Η διαπίστωση αυτή φυσικά είναι απόρροια της απατηλής θεωρητικής αναλογίας ανάμεσα στο ανεξάρτητο άτομο -ιδιοκτήτη που συνιστά το υποκείμενο στο συμβατικό αστικό δίκαιο και το κράτος-ιδιοκτήτη που αποτελεί την κεντρική μονάδα του συμβατικού διεθνούς δικαίου που διέπει τις σχέσεις στη διεθνή σφαίρα. Στην πραγματικότητα, η νομική αναγνώριση ενός λαού ως υπαρκτού έθνους, ταυτόχρονα συνεπάγεται την κατάλυση στην πράξη της αυτονομίας των ετεροκαθοριζόμενων στρωμάτων της ετερόνομης κοινωνικής ολότητας. Αυτό συμβαίνει διότι οι υποτελείς προλετάριοι, που αποτελούν πάντοτε την ευρεία κοινωνική πλειοψηφία, ενσωματώνονται τυπικά σε ιεραρχικές ταξικές σχέσεις και δομές που αποκρυσταλλώνονται και αντικειμενοποιούνται μέσω της νέας κρατικής μορφής. Έτσι, η προαναφερόμενη αναλογία είναι λαθεμένη από δύο θεμελιακές απόψεις. Κατά πρώτο, το έθνος επουδενί δεν μπορεί να εκληφθεί ως συμπαγής μονάδα με ενιαίες επιθυμίες, ανάγκες και συμφέροντα, κατά τα πρότυπα της αστικής θεωρητικής σύλληψης του ορθολογικού ατόμου. Είναι κατακερματισμένο στο εσωτερικό του και διασπασμένο σε ανταγωνιστικές κοινωνικές τάξεις που έχουν διαμετρικά αντίθετα συμφέροντα μεταξύ τους. Πρώτο καθήκον λοιπόν αν τα ετεροκαθοριζόμενα στρώματα επιθυμούν να αποκτήσουν πρόσβαση στον πραγόμενο κοινωνικό πλούτο είναι πρωτίστως η κατάργηση της ανισοκατανομής της δύναμης στο εσωτερικό της κοινωνικής ολότητας και η ανατροπή των ετερόνομων θεσμών που αναπαράγουν τη θεσμοποημένη ταξική ετερονομία τους.

Δεύτερο, δεν μπορεί κατά κανέναν τρόπο να δειχτεί ότι τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός κράτους, δηλαδή τα δικαιώματα ατομικής ιδιοκτησίας μιας κρατικής μορφής, είναι ανώτερα από τα κυριαρχικά δικαιώματα ενός άλλου, εφόσον η άσκηση του δικαιώματος αξιοποίησης ενός φυσικού πόρου συνιστά ζήτημα επιβίωσης για τον λαό που στερείται το δικαίωμα του αυτό. Για παράδειγμα, ούτε ο πιο φανατισμένος σιωναζιστής δεν θα μπορούσε να ισχυριστεί στα σοβαρά ότι το Ισραήλ έχει κάποιο “ηθικό” δικαίωμα να ελέγχει και να εκμεταλλεύεται το 90% των σπάνιων υδάτινων πόρων της Παλαιστίνης για να υδροδοτεί τις πισίνες των πολυτελών εποικισμών του, αφήνοντας τους εξαθλιωμένους Παλαιστίνιους να τα βγάζουν πέρα με μόλις 10% ενός ήδη περιορισμένου φυσικού αγαθού που είναι όμως βασικό για την ανθρώπινη ζωή. Έπεται απο τα παραπάνω ότι η βάση για μια δίκαιη κατανομή των σπάνιων πόρων δεν μπορεί να προέλθει από την κατοχύρωση ενός αναπαλλοτρίωτου “εθνικού” δικαιώματος στην ιδιοκτησία, αλλά από τη θέσμιση ενός συλλογικού δικαιώματος ίσης πρόσβασης στους ζωτικούς διεθνείς ενεργειακους και φυσκούς πλουτοπαραγωγικούς πόρους. Έχω την αίσθηση ότι κάτι παρόμοιο είχε κατά νου ο αναρχικός ακτιβιστής και διανοούμενος Ρ. Ρόκερ όταν υποστήριξε πως η διεθνοποίηση της ιδιοκτησίας των σπάνιων πλουτοπαραγωγικών πόρων ήταν τόσο η αναγκαία συνθήκη προκειμένου να πάρει σάρκα και οστά το όνειρο μιας διεθνούς συνομοσπονδίας παραγωγών, όσο και ο πολιτικός στόχος προς την εκπλήρωση του οποίου μια τέτοια συνομοσπονδία θα πρέπει διαρκώς να αποβλέπει και να αγωνίζεται.^vii

(Στην εικόνα απεικονίζονται οι μάσκες που κατασκεύασε στο εργαστήριο του ο άγγλος γλύπτης Francis Derwent Wood για τους στρατιώτες που είχαν υποστεί μόνιμες παραμορφώσεις στο πρόσωπο κατά τη διάρκεια της θητείας τους στα χαρακώματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου).