Επιστημονικές επικλήσεις Δρακούλης

Επιστημονικές επικλήσεις στην υπηρεσία του κράτους και του ταξικού συμβιβασμού | Η περίπτωση του Δρακούλη και του περιοδικού Έρευνα, του Νίκου Πελεκούδα

από | 30 Αυγ, 2020

Από τις Μελέτες Χειραφέτησης/Ελλάδα 1830 – 1918 του Νίκου Πελεκούδα

Δε μπορεί να υπάρχει καμιά αμφιβολία πως καθοριστικό ζήτημα στην κοινωνική και πολιτική σκέψη για τη διαμόρφωση των βασικών πολιτικών «οικογενειών» είναι η στάση απέναντι στο κράτος. Σε απόλυτο βαθμό και οι διαφοροποιήσεις που παρατηρούνται στον ελληνικό χώρο στο τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα αφορούν σε πολύ μεγάλο βαθμό ακριβώς αυτό το ζήτημα. Έχουμε τονίσει και στα σημειώματα που προσεγγίζαμε τις προϋποθέσεις πρόσληψης των χειραφετητικών ιδεών στην Ελλάδα πως εδώ δεν πρόκειται για μια κλασσική αντιπαράθεση μεταξύ μαρξιστών και μπακουνινικών. Είναι εντελώς αποπροσανατολιστική μια τέτοια αντιμετώπιση. Η πολιτική προσπάθεια της εσωτερικής μεταρρύθμισης του κράτους ως εργαλείου καλυτέρευσης της ζωής και εξομάλυνσης των κοινωνικών αντιθέσεων τέμνει οριζόντια τους πρωταγωνιστές της κοινωνικής και πολιτικής πάλης. Θα ασχοληθούμε σε αρκετά σημειώματα με την αναλυτική εκτίμηση όλων των σοσιαλιστικών και αναρχικών εγχειρημάτων από την άποψη της στάσης τους, και όπου υπάρχει και μεγαλύτερης ανάλυσης τους για το κράτος.

Ένα παράδειγμα λοιπόν ακραίας ιδεολογικής μετάλλαξης και αποδοχής του αστικού κράτους θα έχουμε στις αρχές του 20ου αιώνα (1906) θα συναντήσουμε σε μια από τις πλέον εμβληματικές μορφές της χειραφετητικής σκέψης στην Ελλάδα, τον Πλάτωνα Δρακούλη. Ο Δρακούλης ήταν από τους πλέον «διαβασμένους» που θα λέγαμε σήμερα, αναγνωρισμένος ανάμεσα σε όλους τους κοινωνικά δρώντες για την θεωρητική κατάρτισή του. Παρόλα αυτά σε όλη τη ζωή του θα χαρακτηρίζεται από ιδεολογικό εκλεκτικισμό, που σε μεγάλο βαθμό θα επισφραγίζεται από μια εναγώνια αναζήτηση πρωταγωνιστικού ρόλου σε ό,τι υπάρχει και δρα στην κατεύθυνση της χειραφέτησης στην Ελλάδα. Το 1906 βρίσκεται ήδη στην Αγγλία, σε μεγάλο βαθμό υποστηρικτής των Εργατικών και επιχειρεί να μεταδώσει και στους συνδρομητές του περιοδικού του στην Ελλάδα, την «Έρευνα» τις νέες επιστημονικές συζητήσεις και βεβαίως να προωθήσει πολιτικά προγράμματα στο πνεύμα της ταξικής συνεργασίας και της αποδοχής του προγράμματος των Εργατικών.

Όσο και αν φανεί ενδεχομένως παράξενο, υπάρχει πάντα μια επιστημονική θεωρία στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών που βοηθά στην αποδοχή της κοινωνίας ως έχει, που ερμηνεύει τις κοινωνικές ανισότητες πάντα από τη σκοπιά της αναζήτησης της σταθερότητας, της ισορροπίας και της συνοχής. Αυτή η θεωρία είναι ο λειτουργισμός. Ο λειτουργισμός στην κλασσική του εκδοχή σαφώς και δεν υπάρχει ακόμα όταν ο Δρακούλης γράφει για το κράτος, όμως τα πρώτα βασικά στοιχεία βρίσκονται στα έργα του Εμίλ Ντυρκέμ, το έργο του οποίου είναι βέβαιο πως ο Δρακούλης γνώριζε αλλά βεβαίως δεν έγραφε ποτέ τις πηγές του! Το ίδιο άλλωστε έχει κάνει και κάποια χρόνια νωρίτερα με το Κεφάλαιο του Μαρξ, στοιχεία του οποίου όποια και όσο κατάλαβε τα παρουσίαζε για δικά του!

Ο Δρακούλης λοιπόν θα σταθεί έντονα στην κλασσική πρωτολειτουργιστική (αλλά διατυπωμένη και από τον κλασσικό λειτουργισμό) παρομοίωση της κοινωνίας με το ανθρώπινο σώμα. Όλοι οι λειτουργιστές παραδέχονται πως η κοινωνία έχει ανάγκες που πρέπει να εκπληρώσει μέσα από την απρόσκοπτη και αρμονική συνεργασία όλων των μερών της κοινωνίας. Αν κάποια κοινωνικά μέρη απειθαρχούν, δεν επιτελούν τη λειτουργία τους, τότε αυτό συνιστά παθογένεια που θα πρέπει να αντιμετωπιστεί. Παθογένεια κατά συνέπεια μπορεί να είναι και μια απεργία. Αυτό συμβαίνει και με το κράτος. Η αποδοχή του αποβαίνει κοινωνικά χρήσιμη.

Βέβαια η παρομοίωση είναι επιστημονικά αβάσιμη και πολιτικά ύποπτη. Οι στόχοι και ο τρόπος που θα καλύψει τις ανάγκες της μια κοινωνία κρίνεται κοινωνικά, δηλαδή με βάση τις αξίες που έχει μια κοινωνία και κυρίως τις σχέσεις παραγωγής που σε σχέση με αυτές διαμορφώνεται και η κοινωνική συνείδηση. Αντίστοιχα και με το ανθρώπινο σώμα, αν κάποια μέρη του δε λειτουργούν όπως επιθυμεί το άτομο, και πάλι υπάρχουν κοινωνικοί όροι που διαμορφώνουν και διαφορετικούς τρόπους αποδοχής της όποιας σωματικής διαφοροποίησης. Κατά συνέπεια και το κράτος δεν είναι μια υπεριστορική κατασκευή που η κοινωνία πρέπει να υπηρετεί.

Σε μια άλλη επιστήμη μάλιστα, τη Βιολογία αυτή τη φορά επιχειρεί ο Δρακούλης να τεκμηριώσει την μη αναγκαιότητα των επαναστάσεων και των συγκρούσεων. Στο ίδιο άρθρο του στην Έρευνα με τίτλο «Η θετική αρμοδιότης του Κράτους» θα μας υπενθυμίσει πως «η Βιολογία μας έδίδαξεν ήδη να προσδοκώμεν βαθμιαίαν αναγένεσιν και μεταμόρφωσιν», μεταφράζοντας τις νέες επιτυχίες της Βιολογίας της εποχής του φυσικά με πολιτικό κριτήριο.

Η στάση απέναντι στο κράτος λοιπόν είναι ευνόητο πως δίνει «ταυτότητα» στις όποιες πολιτικές διατυπώσεις. Όμως κάθε τέτοια προσέγγιση έχει πάντα ένα ολόκληρο σύνολο από επιστημονικές και ψευδοεπιστημονικές παραδοχές που διαμορφώνουν συνειδήσεις μέσα στην κοινωνία, και που διευκολύνουν ή εμποδίζουν την προσέγγιση χειραφετητικών ιδεών.

Το alerta.gr αποτελεί μια πολιτική προσπάθεια διαρκούς παρουσίας και παρέμβασης, επιδιώκει να γίνει κόμβος στο πολύμορφο δικτυακό τοπίο για την διασπορά ριζοσπαστικών αντιλήψεων, δράσεων και σχεδίων στην κατεύθυνση της κοινωνικής απελευθέρωσης… Η συνεισφορά είναι ξεκάθαρα ένα δείγμα της κατανόησης της φύσης του μέσου και της ανάγκης που υπάρχει για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μεγαλώνει. Για όποιον/α θέλει να συνδράμει ας κάνει κλικ εδώ

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά “Αυτό το πράγμα που αποκαλούμε Ντονμπάς στην πραγματικότητα δεν υπάρχει... δεν είναι παρά ένας ορισμός που μας επιβλήθηκε από την Ρωσική Ομοσπονδία”. Oleksyi Danilov, 24/03/2021i “Ο στόχος των Συμφωνιών του Μινσκ είναι να...

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο]

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο] Με παλαιστινιακές σημαίες στα χέρια έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου στα Προπύλαια, κατά τη διάρκεια της παρέλασης της 25ης Μαρτίου στην...

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας Κανένας δεν επαναστατεί επειδή έτσι του κάπνισε, επειδή δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει, επειδή βαριόταν αφόρητα μια κάποια μέρα της ζωής του. Κανένας δεν εξεγείρεται επειδή το διάβασε σε κάποια βιβλίο, επειδή πέρασε χρόνια να...

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ Στις 25 Μαρτίου του 1873 γεννήθηκε στο Μάϊντς της Δυτικής Γερμανίας, ο αναρχικός θεωρητικός και ιστορικός Ρούντολφ Ρόκερ από μια οικογένεια Kαθολικών ειδικευμένων εργατών. Ο Ρόκερ ήταν γνωστός για την ενεργό δράση του...

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) | Γνωστός – Άγνωστος

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) Το νέο βίντεο από το κανάλι Γνωστός - Άγνωστος που περιλαμβάνει animated βίντεο ιστορίας (ελληνικής και παγκόσμιας), ψυχολογίας και κοινωνικών θεμάτων. https://www.youtube.com/watch?v=JLN5UWxPdIk Oι έλληνες τσιφλικάδες που...

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού. Αναδημοσίευση από την Αέναη Κίνηση. Σφαγή Capaci, ξεκινά η «στρατηγική της έντασης» με δυναμίτη, δεύτερο επεισόδιο, από τα χέρια του οργανωμένου εγκλήματος με άρωμα μαφίας. Στις 19 ιουλίου, πάντα...

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων – Καματερού

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων - Καματερού Tην Παρασκευή 1η Μαρτίου παρευρεθήκαμε ως καλεσμένοι ομιλητές, μαζί και με την συλλογικότητα Πέλοτο από την Ξάνθη, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η...

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη Ανακοίνωση ειδικευόμενων ψυχιάτρων του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων για την κατάσταση που επικρατεί στην Ψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν διαχρονικά όπως φαίνεται από τις...

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα;

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα; Από την Πρωτοβουλία ενάντια στα ΕΛΠΕ. Ανακοινώθηκε η διεξαγωγή 2 νέων ερευνών (1) σχετικά με τη δυσοσμία στην περιοχή με τη συνεργασία, μεταξύ άλλων φορέων, του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου  και του ΑΠΘ. Χρηματοδότης της μια...

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς»)

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς») «Ο Χέγκελ κάνει κάπου την παρατήρηση ότι όλα τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα παρουσιάζονται σαν να λέμε, δυο φορές. Ξέχασε όμως να προσθέσει: τη μια φορά σαν τραγωδία, την άλλη σαν φάρσα» Κ. Μαρξ, Η 18η...