Ο Quino άπλωσε τα φτερά του και πέταξε, αφήνοντας πίσω του ένα ίχνος φωτεινών διδασκαλιών. Για εννέα χρόνια, στη σειρά της Μαφάλντα και τους φίλους της, απεικόνιζε αριστοκρατικά την καθημερινή ζωή και τα στερεότυπα της Αργεντινής κοινωνίας στη δεκαετία του ’60 και του ’70, αμφισβητούμενη από το επαναστατικό, κριτικό κορίτσι με έγκαιρα και αποφασιστικά σχόλια. Αργότερα, όταν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας η Μαφάλντα έπρεπε να τοποθετηθεί σε ένα ασφαλές μέρος, ώστε να μην εξαφανιστεί όπως πολλές άλλες γυναίκες της Αργεντινής, ο δημιουργός της επέκτεινε το επίκεντρο της κοινωνικής του ανάλυσης και ξεφόρτωσε όλη την ειρωνεία του για να αποκαλύψει και να καταγγείλει τις αδικίες αυτού του κόσμου.
Η ανάμνηση που άφησε αποτυπωμένη ανάμεσα σε αυτούς από εμάς αρκετά τυχερούς που απολαμβάνουν το πολιτικό του χιούμορ, είναι ανεξίτηλη και, τολμώ να πω, σχεδόν καθολική. Λέω “σχεδόν” γιατί δεν ξέρω αν τα κινούμενα σχέδια του είναι γνωστά στην Ασία και την Αφρική, αν και νομίζω ότι είναι στην Ιαπωνία. Αυτό που μένει πέρα από κάθε αμφιβολία είναι ότι ο Quino, με το μολύβι και τη μύτη του, συνέβαλε στη δημιουργία μιας κριτικής συνειδητοποίησης με περισσότερη αποτελεσματικότητα και εμβέλεια από εκατοντάδες πολιτικά γραπτά. Ήταν ένας ακούραστος σπορέας “λανθασμένων” ιδεών, δηλαδή επαναστατικών. Δεν ήταν ικανοποιημένος με αυτό, ήταν επίσης ένας επίμονος καλλιτέχνης της ουτοπίας. Η λεπτή κοροϊδία των δικτατοριών, των κακοποιών και των ευνοούμενών τους, και η κριτική του για την αλαζονεία των πλουσίων και ισχυρών, μέσα στη χώρα και στη διεθνή σκηνή, διείσδυσε τη συνείδηση εκατομμυρίων ανθρώπων και άλλαξε, προς το καλύτερο, τον τρόπο τους να βλέπουν τον κόσμο. Η δουλειά του, κατέδειξε για πολλοστή φορά την αποτελεσματικότητα του χιούμορ ως μέσο κοινωνικής κριτικής στο οποίο οι άρχουσες τάξεις μένουν χωρίς απαντήσεις. Καταφέρνουν μόνο να καταφύγουν σε προφάσεις “ψυχαγωγίας” και προσπαθούν να ξεγελάσουν τις μάζες, να ξεθωριάσουν τον εγκέφαλό τους, να αποσυνδέσουν τους νευρώνες τους, να προωθήσουν την άγνοια και την παθητικότητα τους. Όλο το αντίθετο από αυτό που έκανε ο περίφημος Μεντόζα, ο οποίος στη συντριπτική πλειοψηφία των χρόνων αμφισβήτησε τις συνειδήσεις μας χωρίς να πούμε ούτε λέξη και μιλώντας με χαμηλή φωνή, σαν να ψιθύριζε τα σχέδιά του που για αυτόν ακριβώς είχαν τον λόγο βρυχηθμού και μια βροντή φωνή. Τα παραδείγματα που επιλέχθηκαν για να συνοδεύσουν αυτό το αποχαιρετισμό είναι εύγλωττα.
Quino, έχει φύγει, αλλά η τεράστια κληρονομιά του παραμένει μαζί μας ως τροφή για τις μελλοντικές γενιές και ως κίνητρο για το ημιτελές καθήκον να κατανοήσουμε τον κόσμο … και να τον αλλάξουμε, για πάντα. Πριν είναι πολύ αργά.