Τenet μια ταινία του Κρίστοφερ Νόλαν. Μπορεί το Μέλλον να επιτεθεί ενάντια στο Παρελθόν;
Πώς θα σας φαινόταν εάν η γενιά μας αντί για το στοίχημα του Covid-19 και τις συνεπακόλουθες ρυθμίσεις, των θυμάτων μιάς πολύ πραγματικής πανδημίας, νεοφιλελεύθερων που αδυνατούν να τηρήσουν οποιαδήποτε υπόσχεση περί φροντίδας του πληθυσμού πέραν της φροντίδας μιάς ουσιοποιημένης Αγοράς και σκληρών πολιτικών αυταρχικοποίησης των μηχανισμών επιτήρησης με αντανακλάσεις στις φοβερότερες επιτεύξεις επιτέυξεων της επιστήμης, είχαμε να αντιμεωπίσουμε πλανητικά κάτι πολύ φοβερότερο; Σκέφτεστε την οικολογική καταστροφή ή την αλλοίωση του ανθρώπινου γωνιδιώματος από τεχνολογίες του μέλλοντος; Σκέφτεστε την πτώση ενός μετεωρίτη ή μήπως… μια εισβολή αρπακτικών εξωγήινων, όπως στις ταινίες του παλιού καλού Χόλλυγουντ; Έχετε άδικο φίλοι και φίλες!
Η ταινία ενός από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες της εποχής μας, με δημιουργίες όπως τα “Perception”, “Memento”, “Insomnia” και φυσικά την “Δουνκέρκη”, έχει ως κεντρική ιδέα , μιά απείρως φοβερότερη καταστροφή που έρχεται να πέσει πάνω στα κεφάλια μας! Μία καταστροφή η οποία θίγει όχι απλώς ένα κομμάτι του βίου ή της ύπαρξης μας σε μιά χρονική πολιτισμική περίοδο, αλλά μιά απόλυτη καταστροφή! Ο Νόλλαν μέσα από τα χειλη του Πρωταγωνιστή, του κεντρικού του χαρακτήρα, σε ένα από τα τελευταία δυτικά blockbuster που πρόλαβαν να προβληθούν στα σινεμά- έστω και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα- πριν την έναρξη των νέων επαναλαμβανόμενων απαγορευτικών, μας φέρνει εμπρός σε ένα πολύ πιο απειλητικό ερωτημα: τι θα συνέβαινε εάν το Μέλλον αποφάσιζε να επιτεθεί στο παρελθόν και αυτό το παρελθόν δεν ήταν άλλο από το δικό μας παρόν;
Ο Κρίστοφερ Νόλλαν , φημίζεται για τις περίπλοκες σεναριακές , συλλήψεις του. Για την μοναδική περιγραφή και ενσωματωση των προσώπων στην πλοκή και τον χώρο-με μιά μαεστρία μάλιστα που σε μιά από τις εκδοχές της, αυτή του άδειου χώρου, είχαμε συναντήσει μονάχα στιν Αντονιόνι! Στο πολυναμενόμενο Τένετ (η Αρχή, το Δόγμα η απόλυτη θέση-βάση), ο σκηνοθέτης, χρησιμοποιεί για άλλη μιά φορά ένα από τα αγαπημένα του είδη, την ταινία επιστημονικής φαντασίας-μυστηρίου, με στόχο να σκιαγραφήσει μιά βαθιά φιλοσοφική ματιά, πάνω στον Χρόνο, την Απαρχή, την Καταστροφή και την Νέα Απαρχή.
Όπως οι ορατοί αλλά σπανίως εκφραζόμενοι με τα ονόματα τους κεντρικοί χαρακτήρες της ταινίας, ο Πρωταγωνιστής, βρίσκεται σε ένα διττό χώρο ανάμσα στις διαστάσειςτου παρόντος και σε ένα επίφοβο μέλλον που το μέγεθος της καταστροφής που ο Πολιτισμός μας έχει επιφέρει σε αυτό, έχει εξεγερθεί εναντίον μας, αυτονομήθεί, και επιδιώκει να μας καταστρέψει! Σε έναν απόλυτο εξαγνισμό του Πραγματικού από οποιαδήποτε συνδήλωση επαφών με τις τρομακτικές περιγραφές αυτού που παράγεται κάτω από την πλαστική επιφάνεια των δραστηριοτήτων μας, ως εκμετάλλευση της φύσης, εξαφάνιση των άλλων μορφών ζωής και διάβρωση – οντολογική αλλοτρίωση του ίδιου του είναι και της ανθρωπινότητας μας, οι μελλοντικοί μας απόγονοι χρησιμοποιούν μιά νέα τεχνολογία και την ανάλογη επιστημονική θεωρία, ώστε εκμεταλευόμμενοι τις αδυναμίες και τα πάθη κάποιων εκπροσώπων μας, να μας εξαφανίσουν όλους απόλυτα και ολοκληρωτικά!
Σαν να μην υπήρξαμε ποτέ!
Κάπως έτσι δεν είναι και η συντριβή όλων των παράλληλων Πολιτισμών και των εκδοχών του Χρόνου, που έως τώρα έχει επιδιώξει, ο καπιταλιστικός , αυτοκρατορικός και ιμπεριαλιστικός Πολιτισμός μας; Μέσα από την ίδια την απολυτοποίηση των θέσφατων και των αναγνώσεων της καλπάζουσας , αλλοτριωτικής Τεχνοεπιστήμης και της άγαστης δίψας των Ελίτ για Κυριάρχηση, δεν έχουμε βρεθεί ήδη να έχουμε μετατρέψει ένα μεγαλο μέρος του φυσικού Κόσμου μας σε σκουπιδότοπο και την βιόσφαιρα των πόλεων και των ζωών μας σε παιχνίδια επίδοξων αυτονομημένων τέχνο-μάγων;
Στο “Tenet”, βρίσκουμε τον δάσκαλο μας. Οι απογονοί μας, πραγματικά πάρα πολύ εξοργισμένοι από τις πράξεις μας, ξεκινούν έναν χρονικό πόλεμο με στόχο την πλήρη καταστροφή μας και την αλλαγή της ιστορίας –της δικής τους ιστορίας-μέσα από την πλήρη εξάλειψη μας. Η ταινία , χρησιμοποιεί ένα εξαιρετικό κάστ ηθοποιών (ανάμεσα τους σε κεντρικούς ρόλους οι Ρόμπερτ Πάτινσον και Κένεθ Μπράνα ο οποίος είχε παίξει και στην προηγούμενη φιλμική εξόρμηση του Νόλαν, στην “Δουνκέρκη”) αναμειγνύοντας στο σενάριο της την επιστημονική φαντασία , το νουάρ και το φουτουριστικό δράμα, για να μιλήσει για πολύ σημαντικότερα και φιλόδοξα πράγματα. To αισθητικό κομμάτι είναι τουλάχιστον γοητευτικό: μεγάλα πλάνα, ταχύτατες λήψεις, επιτάχυνση και επιβράδυνση των σκηνών στην αισθητική επιζήτηση της περιγραφής του ταξιδιού στον Χρόνο, σκηνές δράσης που κόβουν την ανάσα και κινηματογραφικές συνθεσεις που συμπλέκουν τις διαφορετικές εκδοχές των εαυτών, εντός άλλων χρονικοτήτων σε μια πολυεπίπεδη-πολυπρισματική αφήγηση αλληλοσυμπλεκόμενων συμβάντων.
Ο Χώρος υποχωρεί και αναδύεται ο Χρόνος ως τελικός ρυθμιστής και μορφοποιός του. Θύτης και θύμα. Θεός και Θεός-Θάνατος. Όλες αυτές τις περίτεχνες παράλληλες αφηγηματικές γραμμές αλλά και τις εικονακλαστικές εικόνες των εκρηγνυόμενων ως λάμψεις της ύλης της φαντασίας , εικόνων, ο σκηνοθέτης τις χρησιμοποιεί για να μας φέρει όσο πιο ισχυρά και ολοκληρωτικά γίνεται, μπροστά στο πραγματικό ερώτημα και επίδικο της σύγκρουσης των χρονογραμμών και των συμπάντων της ταινίας.
Επί της ουσίας ο Νόλαν ρωτάει: “ Μήπως σε αυτή την συνολική κατάρρευση των αξιών και των νοημάτων, που ο Νίτσε είχε προφητικά σχολιάσει ενάμιση αιώνα πριν, έχουμε ήδη αργήσει; Μήπως άλλοι αυτή την στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ή γυρίζεται μία ταινία, έχουν ήδη πάρει τι αποφάσεις τους , για το ποιοί θα ζήσουν και ποιοί θα πεθάνουν, στον επαγγελόμενο Γενναίο Νέο Κόσμο των υψηλών τεχνολογιών και της επιτηρούμενης γυμνής ‘Υπαρξης; Μήπως πρέπει τώρα να δράσουμε και να αναγνωρίσουμε τους εαυτούς μας όχι ως κομπάρσους στην διάνοιξη ενός ιστορικού γίγνεσθαι, αλλά ως πρωταγωνιστές;” Συμπληρώνουμε και εμείς , προσυπογράφοντας: να αναλάβουμε την τύχη στα χέρια μας και να τολμήσουμε εμείς, εδώ και τώρα, μία Επανέναρξη, βασισμένη σε μια άλλη Αρχή ή ακόμη καλύτερα σε καμιά ουσιοκρατικα “Αλλη Αρχή” αλλά σε μιά Αρχή Ελευθερίας και Αυτονομίας;
Στην ταινία , οι καταραμένοι- αλλά πιστοί στον ρομαντισμό μιάς ανθρωπότητας που πέρα από τα λάθη της είναι ικανή να κάνει το κρίσμο βήμα και να σπάσει το κέλυφος που μας απορροφά στις πλαισιώσεις του με διαρκώς επιταχυνόμενες ταχύτητες-ήρωες, αποφασίζουν όταν τους αποκαλύπτεται το μέγεθος του διακυβεύματος, να δώσουν αυτη την μάχη. Μάλιστα αποφασίζουν όχι απλώς να την δώσουν αλλά να αφιερώσουν όλους τους εαυτούς που θα αποκτήσουν στον χρόνο όλων των χρόνων, για να φέρουν αυτό τον αγωνα σε αίσιο τέλος!
Το Tenet είναι μία ταινία για το Μέλλον και το Παρόν. Μια ταινία για τις επιλογές και μιά δημιουργία που θέλει να μας υποβάλει μέσα από τη φόρμα της , τη διερώτηση μίας νέας Απαρχής; Όπως και ο Πρωταγωνιστής, στην ταινία έτσι και εμείς πρέπει να αποφασίσουμε να δώσουμε την μάχη. Όχι απλώς για ένα άλλο Μέλλον, αλλά ενάντια στο ίδιο το Μέλλον! Απέναντι σε αυτό το Μέλλον που δεν κατασκευάζεται και δεν προβάλλεται ως δυνατότητα μέσα από την συγκατάθεση μας, εμείς πρέπει να αποτολμήσουμε να απαντήσουμε .
Στην αισθηση που μας αφήνει το κλείσιμο της ταινίας και η ελλειπτική φιδίσια πλοκή της, ας απαντήσουμε σε εκείνο που εμφανίζεται ως ερώτηση αλλά είναι η πρόκληση των γενεών μας: είμαστε έτοιμοι να πάρουμε στα χέρια της ταινίες των ζωών μας, να γίνουμε σκηνοθέτες, μοντέρ και πρωταγωνιστές τους; Τουλάχιστον μπορούμε μέσα από τις ενοράσεις που η μεγάλη τέχνη, και δη η κινηματογραφική, επιτρέπει να στοχαστούμε ευθέως και ισχυρά, ο καθένας απέναντι στον κριτή του αυτού του, για το εαν θα πάρουμε επιτέλους αυτή την απόφαση Ελευθερίας;
Κανείς άλλος δεν μπορεί να αποφασίσει αντι για εμάς σε αυτό το τελικό ερώτημα της… Απαρχής.
