Απάντηση στην ανακήρυξη της Τουρκίας από την Ελλάδα ως «ασφαλή τρίτη χώρα» | Πολιτιστικό Κέντρο Κουρδιστάν
Στις 2 Ιουνίου 2021, εκδόθηκε Κοινή Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου[1] η οποία χαρακτηρίζει πλέον την Τουρκία ασφαλή τρίτη χώρα για αιτούντες άσυλο από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, βάσει του ισχυρισμού ότι «δεν κινδυνεύουν [στην Τουρκία] λόγω φυλής, θρησκείας, ιθαγένειας, πολιτικών πεποιθήσεων». Εμείς, οι Κούρδοι και οι Κούρδισσες πολιτικοί/ές εξόριστοι/ες από την Τουρκία / το Κουρδιστάν, εμείς που έπρεπε να εγκαταλείψουμε τη χώρα μας λόγω των διώξεων, λόγω της έλλειψης πολιτικής ελευθερίας και της συστηματικής παραβίασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία, θεωρούμε αυτή την αξιολόγηση εκ μέρους του ελληνικού κράτους και της ΕΕ, και την πολιτική προώθησης των αιτούντων άσυλο στην Τουρκία, απόλυτα εσφαλμένη. Την ίδια στιγμή που το σύστημα ασύλου της Τουρκίας δεν προσφέρει κατάλληλο νομικό καθεστώς σε πρόσφυγες από τις προαναφερθείσες χώρες που θα τους επέτρεπε να βρουν ασφάλεια, η Τουρκία είναι επίσης ένας τόπος όπου εθνογλωσσικές, θρησκευτικές, πολιτικές και έμφυλες/σεξουαλικές μειονότητες έχουν συστηματικά στερηθεί τα δικαιώματά τους και έχουν υποστεί πολιτική βία, οικονομικό αποκλεισμό και κοινωνικές διακρίσεις σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της. Αυτή η βία επιδεινώθηκε κάτω από το σημερινό αυταρχικό καθεστώς του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), το οποίο, σε συμμαχία με το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Κίνησης (MHP), έφερε τη χώρα σε κατάσταση πολιτικής αστάθειας και ταχείας οικονομικής παρακμής. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είναι παράνομα φυλακισμένοι ή εξαναγκάστηκαν σε εξορία, και άλλοι έχουν γίνει άποροι και αγωνίζονται για να επιζήσουν. Έτσι, η αναγνώριση της Τουρκίας ως «ασφαλούς χώρας» σε μια από τις πιο ακραίες περιόδους οικονομικής και πολιτικής αποσταθεροποίησης αποτελεί πολιτική σκοπιμότητα και κυνισμό, και έχει καταστροφικές συνέπειες για τη ζωή των ανθρώπων. Η Τουρκία δεν είναι μια χώρα όπου γυναίκες και παιδιά, εργαζόμενοι, πρόσφυγες ή άλλες μειονοτικές ομάδες μπορούν να βρουν ασφάλεια.
Η απόφαση της Ελλάδας να χαρακτηρίσει την Τουρκία ως «ασφαλή τρίτη χώρα» αποσκοπεί στη δικαιολόγηση των επαναπροωθήσεων των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα πίσω στην Τουρκία. Αυτή η απόφαση είναι συνέχεια των υφιστάμενων νόμιμων και παράνομων προσπαθειών της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ να παραμείνουν οι ανεπιθύμητοι πρόσφυγες και μετανάστες έξω από τα σύνορά της. Αρχικά, ο Έλληνας Υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Νότης Μηταράκης δήλωσε, ότι είναι «ένα ακόμα βήμα» της Κοινής Διακήρυξης ΕΕ-Τουρκίας (της λεγόμενης «Συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας») του 2016[2], σύμφωνα με την οποία η Τουρκία έλαβε 3 δισεκατομμύρια ευρώ για να αποδεχτεί τους (βίαια) επαναπροωθούμενους πρόσφυγες από ελληνικά νησιά και να κρατήσει τους ανεπιθύμητους πρόσφυγες / μετανάστες εντός των συνόρων της[3]. Δεδομένης της έλλειψης διαφάνειας της κυβέρνησης του AKP όσον αφορά τις δημόσιες δαπάνες, την έντονη διαφθορά και την προθυμία να διεξάγουν πόλεμο στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, υπάρχουν πολλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι τα χρήματα της ΕΕ, που προορίζονται να διατηρήσουν τις δομές που έχουν δημιουργηθεί για τους πρόσφυγες, δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για τον αρχικό τους σκοπό. Δηλαδή, τα τελευταία χρόνια, η Τουρκία έχει ξοδέψει τεράστια χρηματικά ποσά για την αγορά όπλων –επίσης από χώρες της ΕΕ– και έχει (εκτός από τους δικούς της στρατιώτες) στρατολογήσει μισθοφόρους (μαχητές τζιχάντ που ηττήθηκαν στη Συρία) σε στρατιωτικές αποστολές σε διάφορες πολεμικές ζώνες, όπως η Συρία, η Λιβύη, ο Νότιος Καύκασος, η Σομαλία και το Αφγανιστάν[4]. Κατά κύριο λόγο, ωστόσο, οι δαπάνες έχουν επικεντρωθεί στον πόλεμο της Τουρκίας εναντίον των Κούρδων. Με την πιο σύγχρονη στρατιωτική τεχνολογία, η Τουρκία έχει εντείνει τον πόλεμο εναντία στο Κουρδικό Κίνημα Ελευθερίας στο Βόρειο Κουρδιστάν (κατεχόμενο από την Τουρκία), κατέλαβε βίαια το καντόνι Αφρίν της Ροζάβα / Δυτικό Κουρδιστάν (της Αυτόνομης Διοίκησης της Βόρειας και Ανατολικής Συρίας), και συνεχίζει να βομβαρδίζει και να εισβάλλει σε ορισμένες περιοχές στο Νότιο Κουρδιστάν (το Κουρδιστάν του Ιράκ). Αυτές οι επιθέσεις έχουν προκαλέσει περιβαλλοντική καταστροφή και εκτοπισμό πληθυσμών από το Κουρδιστάν προς την Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο. Κατά συνέπεια, μέσω συμφωνιών με την Τουρκία που καταλήγουν σε οικονομικές αποζημιώσεις, οι πολιτικές ασύλου της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι μέρος ενός μεγαλύτερου συστήματος διαφθοράς, βίας και εξαγωγής των πολιτικών ασύλου της ΕΕ, μέσα στο οποίο ανθρώπινες ζωές εμπαίζονται, αφαιρούνται και καταστρέφονται. Οι συμφωνίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία για τους πρόσφυγες κάνουν τα στραβά μάτια απέναντι στη στρατιωτική βία της Τουρκίας στο εσωτερικό της και στο εξωτερικό, κάτι που καθιστά την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ελλάδα συνένοχους στην αποσιώπηση των εγκλημάτων της Τουρκίας[5].
Και δεύτερον, οι προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να στείλει πρόσφυγες/μετανάστες από την Ελλάδα στην Τουρκία έχουν συμπεριλάβει και παράνομες επαναπροωθήσεις – άτυπες διασυνοριακές απελάσεις ατόμων ή ομάδων ανθρώπων από την Ελλάδα στην Τουρκία πέρα από τα χερσαία και θαλάσσια σύνορα χωρίς τις νόμιμες διαδικασίες, κάτι που συνήθως περιλαμβάνει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων[6]. Αυτές οι συστηματικές παράνομες πρακτικές των Ελληνικών Αρχών, στην υπηρεσία του ευρωπαϊκού καθεστώτος μετανάστευσης, παραβαίνουν το Διεθνές Δίκαιο παραβιάζοντας σωρεία συνθηκών, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη-επαναπροώθησης και του δικαιώματος υποβολής αίτησης διεθνούς προστασίας.
Το σχέδιο της συστηματικής και ακούσιας επιστροφής των αιτούντων στην Ελλάδα άσυλο στην Τουρκία μετά την ανακήρυξη της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας», αποτελεί μια προσπάθεια να νομιμοποιηθεί η πρακτική των επαναπροωθήσεων. Όπως συμπεραίνει το Γραφείο της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OHCHR) σε έκθεση του 2016, η κατάταξη μιας χώρας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» είναι στην ουσία του μία άρνηση του δικαιώματος στο άσυλο. Επιπλέον, όπως επισήμανε το Γραφείο του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, ενώ η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξετάζεται αναλυθεί επαρκώς στις αξιολογημένες χώρες, η «εσπευσμένη» διαδικασία της αποστολής ανθρώπων συγκεκριμένης καταγωγής σε μια «τρίτη χώρα» αποτελεί διάκριση και δεν λαμβάνει επαρκώς υπόψη τις ατομικές περιπτώσεις των μελών συγκεκριμένων μειονοτικών ομάδων που ενδέχεται να κινδυνεύουν. Επιπλέον, ο χαρακτηρισμός μιας χώρας (στην προκειμένη περίπτωση της Τουρκίας) ως γενικά «ασφαλούς» δημιουργεί επίσης κίνδυνο να θεωρηθεί ότι οι αιτούντες άσυλο που προέρχονται από τη χώρα αυτή δεν δικαιούνται άσυλο[7]. Συνεπώς, η αντιμετώπιση της Τουρκίας ως «ασφαλούς τρίτης χώρας» είναι μια προσπάθεια να νομιμοποιηθούν οι πρακτικές που παρεμποδίζουν τους ανθρώπους να ζητούν προστασία στην Ευρώπη, ενώ παράλληλα τους εξαναγκάζουν να μεταβούν σε μια χώρα στην οποία δεν υπάρχουν εγγυήσεις για ασφάλεια και προστασία.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους η Τουρκία δεν θα έπρεπε να θεωρείται «ασφαλής τρίτη χώρα» για πρόσφυγες (ή/και τους πολίτες της). Η Τουρκία δεν προσφέρει ένα ασφαλές νομικό καθεστώς σε πρόσφυγες από τη Συρία, το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Μπαγκλαντές και τη Σομαλία, ούτε είναι ένα ασφαλές μέρος για πρόσφυγες. Ειδικότερα, η Τουρκία συνειδητά διατηρεί έναν γεωγραφικό περιορισμό αναφορικά με τη Σύμβαση της Γενεύης για το Καθεστώς των Προσφύγων (1951), σύμφωνα με τον οποίο αναγνωρίζει ότι μόνο άνθρωποι εκτοπισμένοι από την Ευρώπη δικαιούνται να ενταχθούν στο καθεστώς προσφύγων[8]. Επομένως, όπως επισημαίνει η Josoor, μία ΜΚΟ που ασχολείται με πρόσφυγες στην Τουρκία, «σε κανέναν από τους περίπου 4 εκατομύρια πρόφυγες [από μη-ευρωπαϊκές χώρες] που ζουν στην Τουρκία σήμερα δεν έχει χορηγηθεί καθεστώς πρόσφυγα και δεν μπορεί να διεκδικήσει κανένα από τα δικαιώματα που έχουν αποδοθεί σε αυτούς σύμφωνα με τις Συμβάσεις της Γενεύης»[9]. Ο ευρωπαϊκής έμπνευσης Νόμος για τους Αλλοδαπούς και τη Διεθνή Προστασία, που εισάχθηκε το 2013 και προσφέρει υπό όρους καθεστώς πρόσφυγα σε άτομα από «μη-ευρωπαϊκές» χώρες, παγιδεύει ανθρώπους εγκλωβίζει τους ανθρώπους σε ένα διφορούμενο νομικό κενό, χωρίς καμία εγγύηση για προστασία, με κίνδυνο απέλασης, χωρίς προοπτική εγκατάστασης ή ενσωμάτωσης και με δύσκολη πρόσβαση σε δικαιώματα και υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη, η εκπαίδευση και η νόμιμη απασχόληση[10].
Χωρίς πρόσβαση στην επίσημη αγορά εργασίας –εξαιτίας νομικών ρυθμίσεων, γλώσσας και διακρίσεων– οι πρόσφυγες στην Τουρκία αναγκάζονται να αναζητήσουν απασχόληση στη μαύρη αγορά εργασίας προκειμένου να επιβιώσουν. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα χαμηλούς μισθούς, απλήρωτες υπερωρίες, έλλειψη προστασίας των εργαζομένων και εκμετάλλευση[11]. Ως μέλη μιας εθνογλωσσικής μειονότητας, πολίτες δεύτερης κατηγορίας, εσωτερικά εκτοπισμένα άτομα και στόχοι εθνικιστικού μίσους και διακρίσεων, οι Κούρδοι/Κούρδισσες εργαζόμενοι/ες σε μητροπόλεις με τουρκική πλειοψηφία βιώνουν αυτές τις συνθήκες εδώ και δεκαετίες. Μέσα στο καθιερωμένο σύστημα εκμετάλλευσης της εργασίας των περιθωριοποιημένων πληθυσμών, η κατάσταση των προσφύγων χωρίς αναγνωρισμένο νομικό καθεστώς στην Τουρκία είναι τρομακτική. Κατά τη διάρκεια της σημερινής οικονομικής κρίσης στην Τουρκία, οι συνθήκες εργασίας επιδεινώθηκαν ακόμα περισσότερο και η φτώχεια αυξάνεται, επηρεάζοντας έντονα τους πρόσφυγες.
Οι γυναίκες και τα παιδιά βρίσκονται σε ιδιαίτερα ευάλωτες συνθήκες. Τα παιδιά πρόσφυγες αναγκάζονται να εργαστούν σε εξαιρετικά εκμεταλλευτικά και επικίνδυνα περιβάλλοντα ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν οι οικογένειές τους, αντί να ενταχθούν στην εκπαίδευση[12]. Εκτός από την παιδική εργασία, η σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση παιδιών έχει αυξηθεί στην Τουρκία, στην οποία τα παιδιά πρόσφυγες βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο. Τα παιδιά στην Τουρκία «υπόκεινται σε πρόωρους και αναγκαστικούς γάμους, εμπορία με σκοπό τη σεξουαλική εκμετάλλευση και πορνεία».13 Επιπλέον, δεκάδες χιλιάδες παιδιά (ντόπια και προσφυγόπουλα) εξαφανίστηκαν στην Τουρκία την τελευταία δεκαετία, έχουν δηλαδή απαχθεί για εργασία, πορνεία και παράνομο εμπόριο οργάνων[14].
Επιπλέον, είναι γνωστό ότι η Τουρκία είναι ένα μέρος μη ασφαλές για τις γυναίκες. Οι γυναίκες στην Τουρκία υφίστανται καθημερινή παρενόχληση στο δημόσιο χώρο και απειλούνται συνεχώς από σεξουαλική βία. Η κουλτούρα του βιασμού είναι διαδεδομένη στην τουρκική κοινωνία, όπου οι γυναίκες ανακρίνονται και κατηγορούνται από τις αρχές αλλά και την κοινωνία για τον βιασμό τους. Σε καταστάσεις όπως αυτές, οι δράστες συχνά μένουν ατιμώρητοι λόγω του ανδροκρατούμενου δικαστικού συστήματος. Η ενδοοικογενειακή βία και οι γυναικοκτονίες είναι επίσης διαδεδομένα φαινόμενα. Σύμφωνα με τις οργανώσεις για τα δικαιώματα των γυναικών, 300 γυναίκες δολοφονήθηκαν στην Τουρκία μόνο το 2020 και «ο αριθμός των μη καταγεγραμμένων περιπτώσεων θα μπορούσε να είναι πολύ υψηλότερος, καθώς οι γυναικτοκτονίες συχνά συγκαλύπτονται ως αυτοκτονίες»[15].
Οι μετανάστριες/προσφύγισσες, οι οποίες βρίσκονται σε επισφαλή νομική και οικονομική κατάσταση και κοινωνικά αποκλεισμένες, είναι ιδιαίτερα ευάλωτες με αυτόν τον τρόπο. Υπήρξαν συχνά θύματα διαφόρων μορφών έμφυλης και σεξουαλικής βίας, όπως «σεξουαλική παρενόχληση, αναγκαστικός και πρόωρος γάμος, [αναγκαστική] πολυγαμία [όπου έγιναν δεύτερη ή τρίτη σύζυγος προς εκμετάλλευση] και εμπορία προς σεξουαλική εκμετάλλευση», η οποία διαπράττεται από στρατιώτες, συνοριοφύλακες, τελωνειακούς, λαθρεμπόρους, γαιοκτήμονες και άλλους άντρες που συναντούν στην καθημερινή ζωή[16]. Το 2020, ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν απέσυρε την Τουρκία από τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, η οποία στοχεύει στην πρόληψη της βίας κατά των γυναικών, ισχυριζόμενος ότι αμφισβητεί τους «παραδοσιακούς ρόλους των φύλων» και «ενθαρρύνει τους ανήθικους τρόπους ζωής όπως η ομοφυλοφιλία»[17]. Ένα κράτος που κυβερνάται από ένα καθεστώς που νομιμοποιεί τη σεξουαλική βία και είναι διαποτισμένο από τη διαφθορά και τις μαφιόζικες πρακτικές, δεν μπορεί και δεν πρέπει να θεωρείται ασφαλές, ειδικά για τις γυναίκες, τους νέους και τα παιδιά.
Επιπλέον, η Τουρκία δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί στα κριτήρια της ικανοποιητικής κατάστασης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκειμένου να χαρακτηριστεί «ασφαλής χώρα»[18]. Καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκικής ιστορίας, Κούρδοι και άλλες μειονότητες και πολιτικοί αντιφρονούντες έχουν υπάρξει στόχοι πολύ σοβαρών παραβάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το τουρκικό κράτος – συμπεριλαμβανομένων παράνομων φυλακίσεων, βασανιστηρίων, ατιμώρητων φόνων και σφαγών (πχ. Dêrsim 1937, Roboski 2011), και εξαναγκαστικών εξαφανίσεων[19]. Κάτω από το σημερινό καθεστώς AKP-MHP που ηγείται ο Ερντογάν, η κατάσταση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, το κράτος δικαίου και οι πολιτικές και θρησκευτικές ελευθερίες έχουν υποβαθμιστεί[20]. Η Τουρκία είναι ένα επικίνδυνο μέρος για όποιον δεν είναι Σουνίτης μουσουλμάνος, ετεροφυλόφιλος, Τούρκος-εθνικιστής «άντρας» και ίσως θελήσει να εκφράσει την ταυτότητά του ή να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τη δικαιοσύνη. Η όποια έκφραση ιδεών που αντιτίθενται στο καθεστώς, καθώς και τα ανεξάρτητα κοινωνικά εγχειρήματα και οι πολιτισμικές δραστηριότητες μπορούν να χαρακτηριστούν «τρομοκρατία» και να υποστούν διώξεις από το καθεστώς. Ειρηνικές δημόσιες συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις έρχονται αντιμέτωπες με την αστυνομική βία. Πολυάριθμες εκθέσεις ανεξάρτητων οργανώσεων τα τελευταία χρόνια έχουν δείξει ότι δημοσιογράφοι, ακαδημαϊκοί, συγγραφείς, καλλιτέχνες, εργαζόμενοι στον πολιτισμό και σε ΜΚΟ, δικηγόροι, υπερασπιστές δικαιωμάτων και άλλα άτομα που εκδηλώνουν κριτική στάση, υφίστανται ολοένα και περισσότερο πολιτική καταπίεση, παρενόχληση, διώξεις και φυλακίσεις[21].
Ο θρησκευτικός εθνικισμός και η ιστορικά παγιωμένη κουλτούρα λιντσαρίσματος στην Τουρκία καθιστούν ιδιαίτερα επισφαλή την κατάσταση για τις εθνογλωσσικές, θρησκευτικές και έμφυλες/σεξουαλικές μειονότητες.
Πρώτον, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία είναι επίσημα ένα κοσμικό κράτος, θρησκείες πέραν του σουνιτικού Ισλάμ έχουν καταπιεστεί σε όλη την σύγχρονη ιστορία της Τουρκίας. Οργανωμένες επιθέσεις με στόχο θρησκευτικές μειονότητες ήταν πάντα διαδεδομένες στην τουρκική κοινωνία και υποστηρίζονταν από τις αρχές[22]. Την τελευταία δεκαετία, η ριζοσπαστικοποιητική ισλαμιστική-εθνικιστική ρητορική της κυβέρνησης επιδείνωσε την κατάσταση αυτή[23]. Εκφράσεις τζιχαντιστικών απόψεων και πράξεις θρησκευτικού μίσους ενάντια σε μη Μουσουλμάνους και σε κοσμικούς έχουν γίνει συνηθισμένο φαινόμενο στους δημόσιους χώρους.
Και δεύτερον, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και η ομοφοβία έχουν αυξηθεί σημαντικά στην Τουρκία, δημιουργώντας ένα όλο και πιο εχθρικό περιβάλλον για τους Κούρδους και τις Κούρδισσες, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα, τους πρόσφυγες και τις προσφύγισσες. Η εχθρότητα και οι διακρίσεις που έχουν θεσμοθετηθεί στις δημόσιες και κρατικές συμπεριφορές απέναντι στους Κούρδους και τις Κούρδισσες στην Τουρκία καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου αιώνα έχουν στραφεί και ενάντια στους πρόσφυγες και τις προσφύγισσες[24]. Οι πρόσφυγες (ιδίως οι Σύριοι/ες) στην Τουρκία δέχονται συχνά επιθέσεις από ακροδεξιούς όχλους και μεμονωμένα άτομα με μαχαίρια και ρόπαλα στους χώρους εργασίας τους, στα σπίτια τους και στους δημόσιους χώρους. Αυτές οι καθημερινές επιθέσεις γίνονται αποδεκτές από τις αρχές και νομιμοποιούνται από τον ηγεμονικό πολιτικό λόγο που διαδίδει τον μιλιταριστικό εθνικισμό και υποκινεί το μίσος. Οι επιθέσεις που καταλήγουν σε δολοφονίες συχνά δεν ερευνώνται και οι δράστες δεν διώκονται ποινικά[25]. Συνεπώς μια χώρα στην οποία όλοι και όλες, εκτός από ετεροφυλόφιλους-άντρες-Μουσουλμάνους-Τούρκους, ζουν σε διαρκή κίνδυνο να πέσουν θύμα εγκλημάτων μίσους ή κακοποίησης δε μπορεί να θεωρηθεί ασφαλής για πρόσφυγες.
Συμπερασματικά, η Τουρκία δεν διαθέτει ούτε επαρκείς νομικές δομές ούτε κοινωνικοπολιτικές συνθήκες που θα της επέτρεπαν να χαρακτηριστεί ως «ασφαλής τρίτη χώρα». Δεδομένων των στοιχείων που παρουσιάζονται για την έλλειψη δημοκρατίας, κράτους δικαίου, ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ισότητας και ελευθερίας της έκφρασης στην Τουρκία, η οποία έχει ως αποτέλεσμα μαζικές εξορίες στην Ευρώπη και αλλού, ο χαρακτηρισμός της ως «ασφαλούς χώρας» από την Ελλάδα και την ΕΕ είναι σαφώς πολιτικά υποκινούμενος και άκρως κυνικός. Ως Κούρδοι και Κούρδισσες που αναγκαστήκαμε να διαφύγουμε από τις διώξεις στην Τουρκία λόγω της πολιτικής μας ταυτότητας, έχουμε επίγνωση της πολλαπλής διατομεακής ανασφάλειας των μειονοτικών πληθυσμών της χώρας. Η συστηματική βία, η οικονομική εκμετάλλευση και οι απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, η ανασφάλεια των γυναικών και των παιδιών, η έμφυλη/σεξουαλική βία, τα εγκλήματα μίσους και οι διακρίσεις που βιώνουμε εδώ και δεκαετίες στρέφονται κατά των προσφύγων, οι οποίοι είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι. Εάν οι πρόσφυγες παρεμποδίζονται συστηματικά από το να ζητήσουν άσυλο στην Ευρώπη και στέλνονται στην Τουρκία, αυτό θα θέσει σε σοβαρό κίνδυνο τη ζωή και τα μέσα διαβίωσής τους, ιδίως των γυναικών, των παιδιών και των ΛΟΑΤΚΙ+ ατόμων. Επιπλέον, οι συμφωνίες της ΕΕ με την Τουρκία για τους πρόσφυγες όχι μόνο θέτουν χιλιάδες ανθρώπους σε κίνδυνο, τοποθετώντας τους με τη βία σε ένα ανασφαλές και επισφαλές περιβάλλον, αλλά επίσης αποσιωπούν και νομιμοποιούν τη διαφθορά, τη θεσμοθετημένη βία, την καταπίεση και τα εγκλήματα μίσους που λαμβάνουν χώρα στην Τουρκία υπό το ισλαμιστικό-εθνικιστικό αυταρχικό καθεστώς. Ως πολιτικοί/ές εξόριστοι/ες από την Τουρκία/Κουρδιστάν, οι οποίοι έχουμε υποστεί άμεσα αυτή τη βία και την καταπίεση, αντιτασσόμαστε στον χαρακτηρισμό της Τουρκίας από την Ελλάδα ως «ασφαλούς χώρας» και δεν μπορούμε να σιωπήσουμε όταν περισσότεροι άνθρωποι διατρέχουν τον κίνδυνο να βιώσουν τα ίδια.
Πολιτιστικό Κέντρο Κουρδιστάν
Αθήνα, Ελλάδα
[1] https://migration.gov.gr/en/asfali-triti-chora-charaktirizei-gia-proti-fora-i-elliniki-nomothesia-tin-toyrkia-afora-aitoyntes-asylo-apo-syria-afganistan-pakistan-mpagklantes-kai-somalia/ [στα ελληνικά: https://migration.gov.gr/asfali-triti-chora-charaktirizei-gia-proti-fora-i-elliniki-nomothesia-tin-toyrkia-afora-aitoyntes-asylo-apo-syria-afganistan-pakistan-mpagklantes-kai-somalia/]
[2] https://www.consilium.europa.eu/en/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/ [στα ελληνικά: https://www.consilium.europa.eu/el/press/press-releases/2016/03/18/eu-turkey-statement/]
[3] Η Συμφωνία περιελάμβανε την κυνική υπόσχεση της ελευθέρωσης των θεωρήσεων για τους Τούρκους πολίτες να εισέλθουν στην ΕΕ – κατά τη διάρκεια της περίοδο μαζικής εξόδου ανθρώπων που διαφεύγουν από πολιτική καταστολή και οικονομική ύφεση. Δεν προκαλεί έκπληξη, το η υπόσχεση δεν εκπληρώθηκε ποτέ.
[4] https://www.bbc.com/news/world-europe-5454730
[5] Το γεγονός ότι οι πολίτες κάποιων χωρών στις οποίες η Τουρκία είναι στρατιωτικά εμπλεκόμενη (Συρία, Αφγανιστάν, Σομαλία) προβλέπεται να σταλούν στην Τουρκία μετά την έλευσή τους στην Ελλάδα ως πρόσφυγες είναι άλλη μία κυνική όψη της Συμφωνίας.
[6] https://www.hrw.org/news/2020/07/16/greece-investigate-pushbacks-collective-expulsions·
https://aegeanboatreport.files.wordpress.com/2021/01/annual-report-2020.pdf·
https://www.borderviolence.eu/wp-content/uploads/Report-on-Greece_March-2020.pdf·
https://www.infomigrants.net/en/post/24620/greece-rights-watchdogs-report-spike-in-violent-push-backs-onborder-with-turkey.
Οι εχθρικές διαθέσεις του ελληνικού κράτους απέναντι στους πρόσφυγες έχουν ξεπεράσει τα όρια: ανάμεσα σε πρόσφυγες από διάφορες χώρες, Τούρκοι πολίτες που διαφεύγουν πολιτικής δίωξης στην Τουρκία έχουν επίσης υποβληθεί σε επαναπροωθήσεις προς την Τουρκία, μέσω των οποίων οι ζωές και οι ελευθερίες τους εκτίθενται σε διπλό κίνδυνο.
[7] https://www.ohchr.org/Documents/Issues/MHR/ReportLargeMovements/FIDH2%20.pdf
[8] https://asylumineurope.org/reports/country/turkey/introduction-asylum-context-turkey/
[9] https://www.josoor.net/post/info-series-5-myth-turkey-is-a-safe-third-country
[10] https://www.hrw.org/news/2019/07/26/turkey-forcibly-returning-syrians-danger· https://www.amnesty.org/en/latest/news/2018/04/turkey-thousands-of-afghans-swept-up-in-ruthless-deportation-drive/
[11] https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/Turkey%2BReport%2BFinal.pdf
[12] https://www.theguardian.com/law/2014/sep/02/syria-refugees-child-labour-turkey?CMP=twt_gu
[13] https://www.ecpat.org/wp-content/uploads/2020/02/ECPAT-Briefing-Paper-on-the-Sexual-Exploitation-of-Children-in-Turkey-2020-ENGLISH.pdf· https://www.google.com/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=&ved=2ahUKEwi3tNKQxJvxAhUH4BoKHRGcAZkQFjAFegQIFRAE&url=https%3A%2F%2Fuprdoc.ohchr.org%2Fuprweb%2Fdownloadfile.aspx%3Ffilename%3D7435%26file%3DEnglishTranslation&usg=AOvVaw16XaogsILUiuFThGghb3Xf
[14] https://www.dw.com/en/turkey-the-missing-children/av-17719579· https://www.youtube.com/watch?v=c91neodKZHU
[15] https://www.dw.com/en/how-many-femicides-in-turkey-are-covered-up-as-suicides/a-56752194
[16] https://www.opendemocracy.net/en/5050/dangerous-journeys-women-migrants-in-turkey/· https://www.ohchr.org/Documents/Issues/SRMigrants/submissions/MaatForPeace_Submission_GA-Report.pdf
[17] https://www.dw.com/en/turkey-laws-against-domestic-abuse-fail-to-protect-women/a-55717911· https://www.dw.com/en/turkey-quits-istanbul-convention-on-violence-against-women/a-56936323
[18] Η Τουρκία διαπραγματεύεται την είσοδό της στην ΕΕ από τις αρχές του 2000, αλλά δεν έχει καταφέρει να σημειώσει κάποια πρόοδο μέχρι σήμερα λόγω της μη ικανοποιητικής κατάστασης σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αναγνώρισή της ως «ασφαλή τρίτη χώρα» καταδεικνύει τα διπλά στάνταρ και την πολιτική σκοπιμότητα αυτής της κίνησης.
[19] https://hakikatadalethafiza.org/wp-content/uploads/2015/02/Konusulmayan-Gercek_ENG.pdf
[20] https://www.hrw.org/world-report/2021/country-chapters/turkey
[21] https://www.hrw.org/world-report/2021/country-chapters/turkey
[22] Τα πιο γνωστά παραδείγματα είναι τα πογκρόμ στη Κωσταντινούπολη το 1955, η σφαγή στο Maraş το 1978, η σφαγή στο Sivas το 1993, η σφαγή στο Suruç το 2015.
[23] https://www.al-monitor.com/originals/2021/06/erdogans-silent-revolution-seeks-more-pious-youth
[24] https://theconversation.com/in-turkey-life-for-syrian-refugees-and-kurds-is-becoming-increasingly-violent-147704
[25] https://www.jadaliyya.com/Details/39957· https://theconversation.com/in-turkey-life-for-syrian-refugees-and-kurds-is-becoming-increasingly-violent-147704· https://observers.france24.com/en/20200304-racism-syrian-turkey-violence-soldier-die-syria; https://english.enabbaladi.net/archives/2020/11/syrian-refugees-are-haunted-by-ghost-of-racist-attacks-in-turkey/· https://www.bbc.com/news/blogs-trending-49959947
