Τύμπανα πολέμου στον Δνείπερο
Γίνεται λόγος για πόλεμο στην Ουκρανία. Στην πραγματικότητα υπάρχει ήδη ένας πόλεμος, αλλά γίνεται συζήτηση για περισσότερο πόλεμο. Η Ρωσία συγκεντρώνει τις δυνάμεις της κατά μήκος των συνόρων της. Οι ΗΠΑ στέλνουν προειδοποιητικά μηνύματα στη Ρωσία. Πώς φτάσαμε εδώ; Πριν από επτά χρόνια οι δρόμοι του Κιέβου ήταν γεμάτοι διαδηλωτές που ζητούσαν ελευθερία και τέλος στη διαφθορά. Τώρα η χώρα είναι εγκλωβισμένη σε μια χαμηλού επιπέδου σύγκρουση με την πιθανότητα ρωσικής εισβολής να είναι άμεση. Η κατανόηση του πώς φτάσαμε ως εδώ μπορεί να εξηγήσει πολλά για την κατάσταση του κόσμου σήμερα, τη φύση των συγκρούσεων μεταξύ των εθνικών κρατών, τι σημαίνουν σήμερα τα ταξικά κινήματα και την κατάσταση της εργατικής τάξης. Για να κατανοήσουμε αυτά τα πράγματα πρέπει να πάμε πίσω, τουλάχιστον μέχρι την αραβική άνοιξη, ίσως ακόμη και μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και πέρα από αυτό, για να κατανοήσουμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο μπορούν να γίνουν κατανοητές αυτές οι εξελίξεις.
Η δεκαετία του 1980 ήταν τρομερά χρόνια για την εργατική τάξη στη Δύση. Είδε τεράστιες ήττες που υπέστησαν οι εργαζόμενοι ιδιαίτερα στις παραδοσιακές βιομηχανίες, που ίσως αντιπροσωπεύονται καλύτερα από την ήττα των Βρετανών ανθρακωρύχων μετά από απεργία ενός έτους. Ο Ρήγκαν και η Θάτσερ συμβόλισαν το τέλος του κεϋνσιανισμού και τον θρίαμβο του μονεταρισμού. Η δεκαετία επισφραγίστηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και το τέλος του λεγόμενου σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη. Κατά τη μετάβαση οι ιδιωτικοποιήσεις οργίασαν. Αυτό που είχε πάρει μια δεκαετία στη Δύση, ολοκληρώθηκε μέσα σε λίγους μήνες στην Ανατολή. Η οικονομία διαλύθηκε από τα όρνεα και το βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων έπεσε στα τάρταρα. Εκείνη την εποχή ήταν δύσκολο να συνειδητοποιήσει κανείς το βάθος της ήττας της εργατικής τάξης. Καθώς όμως η δεκαετία του 1990 προχωρούσε, οι νέες τεχνολογίες προκάλεσαν την πλήρη καταστροφή των παραδοσιακών βιομηχανιών, η εργασιακή διαδικασία αναδιαρθρώθηκε πλήρως και η εργατική τάξη αποδεκατίστηκε. Μπορούμε να πούμε ότι ακόμα δεν έχει ανακάμψει από αυτές τις ήττες.
Ακόμη χειρότερο από την αναδιάρθρωση που υπέστη το ανατολικό μπλοκ ήταν αυτό που συνέβη στη Γιουγκοσλαβία. Καθώς το κράτος διαλύθηκε, οι εργάτες στράφηκαν ο ένας εναντίον του άλλου και διέπραξαν φρικτές σφαγές και θηριωδίες, συχνά εναντίον ανθρώπων που ήταν πρώην συνάδελφοι ή γείτονες, κατ’ εντολή των αφεντικών των νεοεμφανιζόμενων εθνικών κρατών. Στη φονικότερη σύγκρουση της Ευρώπης μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι εργάτες υπέστησαν δέκα χρόνια φρικτών σφαγών, μαζικών βιασμών, εθνοκάθαρσης και γενοκτονίας. Οι Σέρβοι εργάτες και οι Κροάτες εργάτες δεν είναι οι άνθρωποι που κερδίζουν σε τέτοιες καταστάσεις. Είναι αυτοί που υποφέρουν. Αυτοί που ζητούν την υπεράσπιση του έθνους είναι αυτοί που προκαλούν αυτά τα δεινά. Η Αμερική, μετά τη σχεδόν πλήρη νίκη της στον Ψυχρό Πόλεμο, πέρασε στην επίθεση. Οι ιδεολόγοι της διακήρυξαν το “Τέλος της Ιστορίας”, και οι στρατηγοί της έφεραν το χάος και την καταστροφή στη Μέση Ανατολή, ξεκινώντας από το Ιράκ. “Το Τέλος της Ιστορίας” θεωρήθηκε ως ένας κόσμος όπου όλος ο πλανήτης θα αποτελούνταν από “ελεύθερα δημοκρατικά κράτη”, και εξαιτίας αυτού θα υπήρχε ένα τέλος στις αιτίες του ανταγωνισμού μεταξύ αυτών των κρατών. Φυσικά, αυτό δεν επρόκειτο ποτέ να συμβεί. Μετά την ήττα του κορυφαίου ιδεολογικού εχθρού της Αμερικής, του λεγόμενου κομμουνισμού της ΕΣΣΔ, οι ΗΠΑ βρήκαν έναν νέο ιδεολογικό εχθρό. Αυτή τη φορά ήταν οι μουσουλμάνοι. Αφού υποστήριξε τους ισλαμιστές εξτρεμιστές στο Αφγανιστάν και σε άλλα μέρη κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ΗΠΑ στράφηκαν εναντίον των μουσουλμάνων γενικά, μόλις εξαντλήθηκε η χρησιμότητα των προσωρινών συμμάχων τους. Οι ΗΠΑ διεξήγαγαν τον πρώτο τους πόλεμο στο Ιράκ, για να απαλλαγούν από έναν δικτάτορα που καταπίεζε τον ίδιο του το λαό και είχε χρησιμοποιήσει ακόμη και δηλητηριώδη αέρια εναντίον των ίδιων του των πολιτών. Οι ΗΠΑ γνώριζαν ότι ήταν υπεύθυνος γι’ αυτό, επειδή είχε βοηθήσει στην προμήθεια του ίδιου αερίου που χρησιμοποιούσε, όταν ήταν χρήσιμος σύμμαχος εναντίον της Ρωσίας. Το Ιράκ καταστράφηκε και έτσι άρχισε η νέα σειρά πολέμων σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Και η Ρωσία μπλέχτηκε σε πολέμους εναντίον ισλαμιστών μαχητών στην Τσετσενία. Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ είδαν την ευκαιρία να εδραιώσουν τη νίκη τους κατά της Ρωσίας στην Ευρώπη. Καθώς η Σοβιετική Ένωση κατέρρεε, το ΝΑΤΟ επεκτάθηκε. Μια ολόκληρη σειρά από χώρες, οι οποίες κάποτε βρίσκονταν στη ρωσική ζώνη επιρροής, ακόμη και ορισμένες εντός της ίδιας της ΕΣΣΔ, εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ. Εδώ βρίσκεται η ρίζα της σημερινής σύγκρουσης. Οι ΗΠΑ θέλουν να επεκτείνουν την επιρροή του ΝΑΤΟ ανατολικά στην Ουκρανία. Η Ρωσία θέλει να τραβήξει μια κόκκινη γραμμή εδώ και να διατηρήσει τη δική της επιρροή. Για τα συμφέροντα αυτών των δύο δυνάμεων πεθαίνουν σήμερα εργάτες στην Ουκρανία.
Για να επιστρέψουμε στη Μέση Ανατολή, οι επεμβάσεις των ΗΠΑ προκάλεσαν αύξηση του ισλαμισμού και της αντίδρασης. Μετά την καταστροφή των δίδυμων πύργων στη Νέα Υόρκη, οι ΗΠΑ εξαπέλυσαν τον “Πόλεμο της Τρομοκρατίας” σε όλη την περιοχή. Ακολούθησε καταστροφή. Πολλές χώρες σε όλη την περιοχή υπέστησαν αμερικανικές επιδρομές με μη επανδρωμένα αεροσκάφη, βομβαρδισμούς ή είχαν στρατεύματα σταθμευμένα εκεί, παράλληλα με την άμεση εισβολή στο Αφγανιστάν και, πάλι, στο Ιράκ. Το 2011, η Άνοιξη χτύπησε τον αραβικό κόσμο σαν ανεμοστρόβιλος. Μετά από χρόνια ησυχίας, σε όλο τον αραβικό κόσμο οι άνθρωποι ξεσηκώθηκαν εναντίον των κυβερνήσεών τους. Στην Τυνησία τουλάχιστον, όπου η σπίθα είχε ανάψει, τον προηγούμενο Δεκέμβριο, το κίνημα φάνηκε να κυριαρχείται από την εργατική τάξη. Στην Αίγυπτο, δύο κινήματα έμοιαζαν να τρέχουν παράλληλα το ένα με το άλλο, σύγχρονα, αλλά όχι πραγματικά σε αλληλεπίδραση, με τη γενική κοινωνία να κάθεται στο Tahir Maydan, με τους εργάτες να στέκονται στις γραμμές περιφρούρησης έξω από τα εργοστάσιά τους.
Αλλού η εργατική τάξη ήταν λιγότερο ικανή να επιβληθεί. Τα μαζικά κινήματα που πυροδοτήθηκαν από το μίσος του λαού για τις κυβερνήσεις τους, διασπάστηκαν σε θρησκευτικές, σεχταριστικές, εθνοτικές και φυλετικές συγκρούσεις. Αντί να αγωνίζονται για τα δικά τους συμφέροντα, οι εργάτες κατέληγαν να αλληλοσκοτώνονται για λογαριασμό τοπικών, περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων. Φυσικά, η βαρβαρότητα ήταν πιο ακραία στα μέρη όπου οι ΗΠΑ επενέβησαν υπό τη σημαία της “ελευθερίας”. Η Λιβύη και η Συρία κατέληξαν σε πλήρες χάος. Το σκηνικό είναι τώρα έτοιμο για το Euromaidan. Στα χρόνια που ακολούθησαν την αραβική άνοιξη επαναλήφθηκαν παρόμοια γεγονότα, όπου η εργατική τάξη μπόρεσε να κάνει τη φωνή της να ακουστεί σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό, αλλά δεν μπόρεσε ποτέ να ασκήσει την εξουσία της. Ίσως το πιο αξιοσημείωτο γεγονός στην περιοχή μας ήταν αυτό στην Τουρκία, που ξέσπασε μετά την επίθεση της αστυνομίας σε περιβαλλοντικούς διαδηλωτές στο πάρκο Γκεζί στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί, τουλάχιστον, οι διαδηλωτές δεν παρασύρθηκαν σε αδελφοκτόνες επιθέσεις μεταξύ τους.
Η Ουκρανία ήταν διαφορετική περίπτωση από την αρχή. Οι διαδηλωτές χρησιμοποιήθηκαν ως εργαλεία από τις διεθνείς δυνάμεις. Η Δύση έκανε ελιγμούς, για να βγάλει την Ουκρανία από την τροχιά της Ρωσίας. Η Μόσχα απάντησε στρατιωτικά, με αποτέλεσμα την κατάληψη της Κριμαίας και τον συνεχιζόμενο πόλεμο. Οι εργαζόμενοι, αντί να αγωνίζονται για τα δικά τους συμφέροντα, αλληλοσκοτώνονταν για άλλη μια φορά για λογαριασμό των μεγάλων δυνάμεων. Και όπως και στη Συρία, ο πόλεμος συνεχίζεται μέχρι σήμερα, όντας συγκριτικά μικρότερος. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν χιλιάδες νεκροί και πάνω από 2.000.000 άνθρωποι αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Εν τω μεταξύ, καθώς ο πόλεμος “σέρνεται”, οι ΗΠΑ συνειδητοποίησαν ότι έχουν επεκταθεί υπερβολικά. Πρώτα απέσυραν τα στρατεύματά τους από τη Συρία, εγκαταλείποντας τους Κούρδους συμμάχους της. Στη συνέχεια, φέτος αποσύρθηκαν από το Αφγανιστάν, αφήνοντας χάος στο πέρασμά τους. Αυτήν τη στιγμή η Κίνα δημιουργεί αναταραχές με επίκεντρο την Ταϊβάν, γεγονός που ταράζει και ανησυχεί ιδιαίτερα τις ΗΠΑ. Σε αυτό το πλαίσιο ο Πούτιν κάνει το παιχνίδι του.
Οι ΗΠΑ, στην τρέχουσα απομονωτική τους κατάσταση, δε διαθέτουν παρά μόνο κενά λόγια, για να τον απειλήσουν. Ο Μπάιντεν μίλησε για “το πιο ολοκληρωμένο και ουσιαστικό σύνολο πρωτοβουλιών” και για “μια μακρά συζήτηση” με τον Πούτιν. Έχει καταστήσει σαφές, όμως, μέσω της ίδιας της παράλειψής του, ότι η στρατιωτική δράση είναι εκτός συζήτησης. Ίσως ο Πούτιν προσπαθεί απλώς να ασκήσει πίεση στη Δύση. Ίσως τα περισσότερα από 100.000 στρατεύματα στα σύνορα της Ουκρανίας αποτελούν απλώς μέρος μιας επιθετικής διαπραγματευτικής τακτικής. Το πρόσφατο σύνολο αιτημάτων της Ρωσίας για την επίλυση της κρίσης, το οποίο περιλαμβάνει την απόσυρση των στρατευμάτων από όλες τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης που εντάχθηκαν στο ΝΑΤΟ μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, δεν πρόκειται να γίνει αποδεκτό από τις ΗΠΑ. Η Μόσχα αναμφίβολα το γνωρίζει αυτό. Αναμένει απλώς να χρησιμοποιήσει αυτά τα στρατεύματα ως σημείο, για να ανοίξουν οι διαπραγματεύσεις και θα συμβιβαζόταν με πολύ λιγότερα. Από την άλλη πλευρά, ο Μπάιντεν, ενεργώντας δειλά, μπορεί να ενθαρρύνει τον Πούτιν να αναλάβει πιο επιθετική δράση. Όποια πορεία και αν ακολουθηθεί, αυτό που είναι σαφές είναι ότι τα συμφέροντα των απλών εργαζομένων δεν πρόκειται να ληφθούν υπόψη. Οι εργαζόμενοι θα συνεχίσουν να σκοτώνονται ό,τι κι αν συμβεί. Καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει να προσφέρει τίποτα άλλο εκτός από τον συνεχιζόμενο πόλεμο και τη φρίκη.
Πηγή: Конфликтът
