Serge Latouche: Συνέντευξη στην L’altrapagina για την συγκυρία στην εποχή του Κωρονοϊού

από | 11 Απρ, 2020

1. Ας ξεκινήσουμε με τον κορωνοϊό. Τι μας διδάσκει αυτή η επιδημία από ανθρώπινη και σχεσιακή άποψη; Πώς προστατεύονται οι πιο ευάλωτες κοινωνίες καθώς κι εκείνες που αντιμετωπίζουν δυσκολίες;

Για τις πιο ευάλωτες και με μεγαλύτερες δυσκολίες κοινωνίες, δεν έχω συγκεκριμένες πληροφορίες. Όντας συνηθισμένες να τα βγάζουν πέρα σε πολύ δύσκολες συνθήκες, είναι πιθανόν να αντιμετωπίζουν την κατάσταση όχι και άσχημα. Το δράμα για αυτές μπορεί να προέλθει από το γεγονός ότι φαίνεται να θέλουν να αντιμετωπίσουν την κατάσταση με την δυτική λογική, η οποία είναι σήμερα κυρίαρχη, ενώ η κουλτούρα τους και η πραγματικότητά τους είναι πολύ πιο διαφορετικές απο τις αντίστοιχες δικές μας.

Για εμάς, σε ανθρώπινο και λογικό επίπεδο, μια από τις πιο ανησυχητικές επιπτώσεις που πρέπει να μας απασχολεί είναι το γεγονός ότι η στοιχειώδης και βασική κοινωνικότητα, η οποία περιλαμβάνει τις χειραψίες και τους ασπασμούς, περιορίζεται και αντικαθίσταται από το θρίαμβο της εικονικής πραγματικότητας. Στο παρελθόν, η διαχείριση των πανδημιών συνεπάγονταν ένα καθεστώς απομόνωσης, αλλά ποτέ μια τέτοια εξαφάνιση της συνάντησης με τον άλλο. Η ταχύτατη διάδοση των πάντων, όχι μόνο των επιδημιών, αλλά και όλων όσων αφορούν το Ίντερνετ, τον χρηματοπιστωτικό τομέα ή την τρομοκρατία, διάδοση η οποία επιταχύνεται από την παγκοσμιοποίηση ευνοεί τον θρίαμβο του εικονικού έναντι του πραγματικού, όπως είχε σωστά δει στον καιρό του ο κοινωνιολόγος Ζαν Μποντριγιάρ.

2. Η επιδημία έφερε στο προσκήνιο την ευθραυστότητα του οικονομικού συστήματος πάνω στο οποίο είναι χτισμένη η κοινωνία της ανάπτυξης. Πιστεύετε ότι είναι δυνατόν να προωθηθεί η επ’ άπειρον ανάπτυξη ή πρέπει να σταματήσει και να αλλάξει πορεία;

Η απάντηση βρίσκεται στην ερώτηση. Εδώ και πολύ καιρό έχω αποδείξει ότι η κοινωνία της ανάπτυξης θα συντριβεί στον τοίχο των οικολογικών ορίων του πλανήτη. Επιπλέον, η κοινωνία της ανάπτυξης, όσο αναπτύσσει την τεχνική της δύναμη, τόσο αυξάνει την ευθραυστότητα της. Αυτό είχε φανεί και από την έκρηξη ενός ηφαιστείου στην Ισλανδία, πριν μερικά χρόνια. Όπως και με τις επαναλαμβανόμενες γενικές διακοπές ρεύματος, τα τσουνάμι και άλλους φυσικούς κατακλυσμούς. Επιπλέον, όσο περισσότερο η διασύνδεση και η αλληλεξάρτηση των ανθρώπων και των εθνών αυξάνεται στηριζόμενη οικονομικές και τεχνικές λογικές, τόσο περισσότερο η ανθεκτικότητά της κοινωνίας μειώνεται.

Η λογική μάς επιτάσσει ν’αλλάξουμε πορεία προφανώς, αλλά είναι απίθανο η πανδημία να είναι αρκετή για να νικηθεί η αδράνεια ενός συστήματος που συνδυάζει τα συμφέροντα των ισχυρών και την παθητική συνέργεια των θυμάτων της. Όταν ο συναγερμός περάσει, κινδυνεύουμε να επιστρέψουμε σε μια κατάσταση, όπως εκείνη που επικρατούσε πριν την οικονομική και χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, δηλαδή να επιστρέψουμε στη συνήθη κατάσταση.

3. Η γη είναι άρρωστη και δεν αντέχει πια τις οικολογικές και περιβαλλοντικές κρίσεις. Η πολιτική το αντιλαμβάνεται αυτό ή συνεχίζει με τον ίδιο τρόπο;

Γινόμαστε μάρτυρες σ’ αυτό που ο Τζέμις Λάβλοκ ονόμασε «η εκδίκηση της γαίας». Με τη νεωτερικότητα κηρύξαμε πόλεμο στη φύση, αντί να ζούμε σε αρμονία μαζί της. Τώρα εκείνη αντιδρά για να υπερασπιστεί τον εαυτό της και αντί εμείς να κάνουμε πίσω, πραγματοποιούμε μια νέα επίθεση. Αυτή η πολεμική λογική (που ήταν πολύ έντονη στο διάγγελμα του προέδρου Μακρόν) είναι απεχθής και αντιπαραγωγική. Υπάρχουν σίγουρα κάποιες μικρές αλλαγές, όπως η Επιστροφή κάποιων φαρμακευτικών εταιρειών στη χώρα τους, αλλά η αποκήρυξη των νεοφιλελεύθερων πολιτικών, για την οποία χαιρόμαστε, ενδέχεται να είναι προσωρινή και να γίνει η αναγκαία «μετάνοια ». Η απάρνηση της θρησκείας της οικονομίας και της ανάπτυξης δεν περιλαμβάνεται ακόμα στην ημερήσια διάταξη.

4. Ποια είναι η σχέση μεταξύ της σημερινής επιδημίας και της εντατικής γεωργίας που ασκούν οι πολυεθνικές;

Η γεωργία που είναι επικεντρωμένη ολοένα μεγαλύτερη εντατικοποίηση της παραγωγής συμμετέχει στον πόλεμο ενάντια στη φύση και εκφράζει μια λογική αρπακτικού και όχι αυτή ενός καλού κηπουρού, όπως συμβαίνει στη «μόνιμη καλλιέργεια» (permaculture) ή στην παραδοσιακή αγροτική καλλιέργεια της υπαίθρου. Συμβάλλει στην αποψίλωση των δασών, στην εντατική κτηνοτροφία χωρίς σεβασμό απέναντι στα ζώα, καθώς και σε όλους τους παράγοντες που ευνοούν τη μετάδοση και μετάλλαξη ιών ανάμεσα στα είδη. Η γρίπη των πτηνών, η γρίπη των χοίρων, το AIDS και o Sars αποτελούν χαρακτηριστικά παραδείγματα. Στην περίπτωση της συγκεκριμένης πανδημίας η σύνδεση αυτή είναι πιθανή, παρότι δεν είναι τόσο εμφανής και σε κάθε περίπτωση είναι λιγότερο άμεση.

5. Το ιταλικό σύστημα υγείας φαίνεται να αντιμετωπίζει μεγάλη δυσκολία απέναντι στην επιδημία. Ποιες είναι τα τρωτά σημεία στο σύστημα και ποια κατεύθυνση έχει πάρει;

Στην Ιταλία, όπως και στην Γαλλία, ο θρίαμβος των νεοφιλελεύθερων πολιτικών και των άλλων  θεραπειών της λιτότητας έχουν διαλύσει εκτενώς το κοινωνικό κράτος και τα συστήματα υγείας που είχαν δομηθεί μετά τον Β’Παγκόσμιο Πόλεμο, εγκαταλείποντας τα προς όφελος του ιδιωτικού τομέα και των λογικών της αποδοτικότητας. Συνεπώς, Είμαστε αναγκασμένοι να αντιμετωπίσουμε αυτήν την πανδημία με ένα ανεπαρκές νοσηλευτικό προσωπικό, με ανεπαρκές στοκ προστατευτικών υλικών, εξοπλισμού, αριθμού κρεβατιών στα νοσοκομεία, και με μια έλλειψη βασικών φαρμακευτικών προϊόντων. Δεδομένης αυτής της κατάστασης, δεν πρέπει να μένουμε μόνο στην αντιπαραγωγικότητα της σύγχρονης ιατρικής, όπως έδειξε ο Ιβάν Ίλλιτς (νοσοκομειακές αρρώστιες, πτώση των ανοσολογικών φραγμάτων λόγω της κατάχρησης των φαρμάκων, κλπ). Η κρίση του κράτους πρόνοιας έχει, επίσης, πραγματικές βάσεις. Είναι γεγονός ότι το σύνολο των δαπανών για την υγεία επικεντρώνονται στην προηγμένη τεχνολογία, με αποτέλεσμα να αυξάνονται συνεχώς και να γίνονται ανεξέλεγκτες.

Υπό τις περιστάσεις αυτές, η υγεία για όλους καθίσταται στόχος όλο και πιο δύσκολος να υλοποιηθεί. Πρέπει πρώτα να θεραπεύσουμε την κοινωνική παθολογία πριν από τις συνεχώς αυξανόμενες επιπτώσεις της στην υγεία των πολιτών. Θα ήταν πιο αποτελεσματικό να αντιμετωπίσουμε τις αρνητικές επιπτώσεις της κοινωνίας της ανάπτυξης με μια ριζική ρήξη παρά με μια τεχνολογική φυγή προς τα εμπρός. Το πρόγραμμα της αποανάπτυξης πολύ σωστά συνιστά μια ανακατεύθυνση της επιστημονικής έρευνας, ειδικότερα στον τομέα της ιατρικής.

 6.  Ο ιός εισήλθε στη σχέση μεταξύ ζώων και ανθρώπων. Πως έγινε αυτό και γιατί;

Δεν είμαι ειδικός της ιολογίας. Φαίνεται πως ο Covid 19 προέρχεται από τις νυχτερίδες, όπως και πολλοί άλλοι ιοί, και εκτιμάται ότι πέρασε απευθείας στον άνθρωπο (oι Κινέζοι τις χρησιμοποιούν στην παραδοσιακή φαρμακοποιία) ή έμμεσα από άλλα άγρια είδη τα οποία πάλι χρησιμοποιούνται από τους ανθρώπους, όπως ο πανγκολίνος. Όπως έχουμε δει και παλαιότερα, -αυτό ισχύει και για άλλους ιούς- η αποψίλωση των δασών και η εντατική εκτροφή ζώων, μάλλον ευνοούν τη μεταδοτικότητα των ιών από τα ζώα στον άνθρωπο, ενώ η παγκοσμιοποίηση ωθεί μια εξάπλωση των ιών δίχως προηγούμενο.

Το alerta.gr αποτελεί μια πολιτική προσπάθεια διαρκούς παρουσίας και παρέμβασης, επιδιώκει να γίνει κόμβος στο πολύμορφο δικτυακό τοπίο για την διασπορά ριζοσπαστικών αντιλήψεων, δράσεων και σχεδίων στην κατεύθυνση της κοινωνικής απελευθέρωσης… Η συνεισφορά είναι ξεκάθαρα ένα δείγμα της κατανόησης της φύσης του μέσου και της ανάγκης που υπάρχει για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μεγαλώνει. Για όποιον/α θέλει να συνδράμει ας κάνει κλικ εδώ

Κύκλος Πολιτικής Εκπαίδευσης της ΕΠΘ | #1 Τα ριζοσπαστικά κινήματα στην Ελλάδα στις δεκαετίες ’50, ’60 και ’70

Κύκλος Πολιτικής Εκπαίδευσης της ΕΠΘ | #1 Τα ριζοσπαστικά κινήματα στην Ελλάδα στις δεκαετίες '50, '60 και '70. Τον Μάιο του 2024 η Ελευθεριακή Πρωτοβουλία Θεσσαλονίκης ξεκίνησε έναν Κύκλο Πολιτικής Εκπαίδευσης. Η διοργάνωση του ήταν αποτέλεσμα μίας μακράς διαδικασίας...

Γιατί δημιουργούμε την Ένωση Ενοικιαστ(ρι)ών Θεσσαλονίκης;

Γιατί δημιουργούμε την Ένωση Ενοικιαστ(ρι)ών Θεσσαλονίκης; Όχι επειδή ονειρευτήκαμε να οργανώσουμε μια ομάδα, ούτε από χόμπι. Δημιουργούμε την ένωση ενοικιαστών επειδή είμαστε ενοικιαστ(ρι)ες, επειδή πληρώνουμε ενοίκιο για τα συχνά κακοσυντηρημένα σπίτια όπου μένουμε,...

Άμστερνταμ | Φασίστες οπαδοί τρομοκρατούν γειτονιές, τσακίζονται και στο τέλος κλαίγονται [VIDEO]

Άμστερνταμ | Φασίστες οπαδοί τρομοκρατούν γειτονιές, τσακίζονται και στο τέλος κλαίγονται. Σοκαρίστηκε πάλι η διεθνής κοινότητα (που ως γνωστόν αποτελείται μόνο από τις χώρες της Ε.Ε., τις ΗΠΑ, τον Καναδά και την Αυστραλία) για το "αντισημιτικό πογκρόμ" (sic) που...

Κίνδυνος άμεσης απέλασης για τον απεργό πείνας Mehmet Celik

Κίνδυνος άμεσης απέλασης για τον απεργό πείνας Mehmet Celik. Ο αιτών πολιτικό άσυλο και απεργός πείνας Μεχμέτ Τσελίκ κινδυνεύει να απελαθεί παράνομα στην Τουρκία, μια χώρα στην οποία θα αντιμετώπιζε ενδεχομένως δεκαετίες φυλάκισης. Σήμερα, 7 Νοεμβρίου, η αστυνομία...

Μανιφέστο του Επαναστατικού Στρατού Ουκρανίας

Το μανιφέστο του Επαναστατικού Στρατού Ουκρανίας (Μαχνοβτσίνα) Αδέλφια εργαζόμενοι! Ο επαναστατικός στρατός της Ουκρανίας έχει δημιουργηθεί για να αντισταθεί στην κατοχή των εργατών και των αγροτών από την αστική τάξη και την Μπολσεβίκικη-κομμουνιστική δικτατορία....

Συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του Μαχνοβίτικου Κινήματος

Συνοπτική παρουσίαση της ιστορίας του Μαχνοβίτικου Κινήματος Ήταν σχετικά εύκολο (σ.μ. για τους Μπολσεβίκους) να εκκαθαριστούν οι μικροί, αδύνατοι πυρήνες των Αναρχικών στις πόλεις, αλλά τα πράγματα ήταν διαφορετικά στην Ουκρανία, όπου ο αγροτοπρολετάριος Νέστορας...

Αναρχία στην Ουκρανία

Αναρχία στην Ουκρανία. Σημείωση: Αυτό το άρθρο είναι μια σύντομη περίληψη της επανάστασης στην Ουκρανία, το οποίο γράφτηκε ως εισαγωγικό. Ίσως καμία άλλη περίοδος επαναστατικών διεργασιών να μην έχει σπιλωθεί σε τέτοιο βαθμό από ιστορικούς, τόσο από φιλελεύθερους όσο...

Όσοι χάνονται στην φωτιά του αγώνα δεν πεθαίνουν ποτέ

Όσοι χάνονται στην φωτιά του αγώνα δεν πεθαίνουν ποτέ. Αναδημοσίευση από Athens Indymedia. Στις 31/10, ο αναρχικός Κυριάκος Ξυμητήρης σκοτώνεται από έκρηξη σε διαμέρισμα στους Αμπελοκήπους Για τον σύντροφο μας,οι μόνες και οι μόνοι που μπορούμε να μιλήσουμε, είμαστε...

Η Αναρχία είναι Αγάπη! – Carne Ross

Η Αναρχία είναι Αγάπη! – Carne Ross. Αναδημοσίευση από το Κενό Δίκτυο. Μετάφραση: Νίκος Γκατζίκης/ Επιμέλεια: Τάσος Σαγρής (Κενό Δίκτυο) Παλαιότερα πίστευα ότι ο αναρχισμός ήταν “απλώς” μια πολιτική φιλοσοφία. Έκανα λάθος. Είναι πολύ, πολύ περισσότερα πράγματα από...

Η υποκρισία του δυτικού φεμινισμού

Η υποκρισία του δυτικού φεμινισμού. Αναδημοσίευση από Womanlandia. Το περασμένο Σάββατο η 22χρονη φοιτήτρια Ahoo Daryaei δέχτηκε παρατήρηση για τον τρόπο που φορούσε τη χιτζάμπ. Ως ένδειξη διαμαρτυρίας, έβγαλε τα ρούχα της και έμεινε για ώρα με τα εσώρουχα στη Μονάδα...