«Είναι εύκολο για πολλούς να ζουν με την ιδέα ότι δεν χρειαζόμαστε γείτονες. Ο κυνισμός σε μερικούς ανθρώπους είναι το συναίσθημα ότι υπάρχει μια προεπιλεγμένη θέση στην οποία θα επιστρέψουμε. Δεν είμαι τόσο σίγουρος για αυτό. “
Η κρίση του Covid-19 είναι η μεγαλύτερη δοκιμασία των δεκαετιών της ετοιμότητάς μας για μια πλανητική καταστροφή. Όπως αποδεικνύεται, χρειάστηκαν μόνο λίγες εβδομάδες για να αποκαλυφθεί η ευπάθεια και η βαθιά ευθραυστότητα των οικονομικών και πολιτικών μας συστημάτων. Ένας από τους τομείς στους οποίους είμαστε λιγότερο προετοιμασμένοι για τις πολλές περίπλοκες προκλήσεις που μας περιβάλλουν είναι η σχέση μας με το φαγητό. Το Ηνωμένο Βασίλειο, για παράδειγμα, εισάγει σχεδόν το ήμισυ της τροφής που καταναλώνει και η οικιακή παραγωγή εξαρτάται ως επί το πλείστον από μετανάστες εργαζόμενους από την Ανατολική Ευρώπη. Εάν η έλλειψη εργασίας ήταν ήδη πηγή άγχους πριν από τον κορονοϊό, η προοπτική ότι θα μπορούσαμε να εξαντλήσουμε την τροφή είναι τώρα πραγματικά αληθινή. Από την πλευρά της κατανάλωσης, θα θυμόμαστε την παράξενη εβδομάδα των κενών ραφιών όταν το ρύζι και τα ζυμαρικά δεν βρίσκονταν πουθενά.
Μια αυξανόμενη τάση στο σύστημα τροφίμων αμφισβητεί αυτήν την έννοια και δείχνει πόσο διαφορετική είναι η σχέση μας με τα τρόφιμα. Η γεωργία που υποστηρίζεται από την Κοινότητα (CSA), είναι μια εναλλακτική προσέγγιση που βασίζεται στη βασική ιδέα ότι τα τρόφιμα είναι κοινωνικά: τα τρόφιμα εκφράζουν πόσο βασιζόμαστε ο ένας στον άλλο και στο περιβάλλον μας, και εναπόκειται σε εμάς να κάνουμε αυτήν τη σχέση ανθεκτική και βιώσιμη όσο το δυνατόν περισσότερο. Οι CSA μπορεί να είναι κοινωνικές επιχειρήσεις, συνεταιρισμοί μελών ή μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και συχνά βασίζονται σε εθελοντές για την ανάπτυξη και τη διανομή των προϊόντων τους. Η διαφορετική προσέγγιση που ακολουθούν οι CSA είναι ξεκάθαρη από τη γλώσσα που χρησιμοποιούν: Οι CSA δεν εξυπηρετούν τους καταναλωτές, έχουν μέλη και οι καλλιεργητές και τα μέλη συμμετέχουν μαζί στις καλές στιγμές και τις κακές. Καθώς ο περιορισμός τέθηκε σε ισχύ στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι CSA έπρεπε να προσαρμοστούν σε νέους κανόνες και να βρουν διαφορετικούς τρόπους συνεργασίας. Σε μια ευτυχισμένη εξαίρεση από τον κανόνα, ήταν γρήγορες στο να προσαρμοστούν.
«Οι CSA έχουν δείξει εδώ και χρόνια πώς να οικοδομήσουν ανθεκτικότητα εντός των κοινοτήτων, και αυτό είναι κάτι που τονίστηκε επίσης από την κρίση», λέει ο Page Dykstra, εθνικός συντονιστής του CSA Network UK . Όπως όλοι οι άλλοι αυτές τις μέρες, μιλάμε μέσο Zoom και ενδιαφέρομαι να μάθω πώς τα αγροκτήματα CSA αντιμετωπίζουν τον περιορισμό και αν υπάρχει κάτι που οι υπόλοιποι από εμάς μπορούμε να μάθουμε για το μέλλον. Συγκεκριμένα, θέλω να μάθω αν η έκρηξη αλληλεγγύης και συνεργασίας στο Ηνωμένο Βασίλειο, όπου χιλιάδες ομάδες υποστήριξης Covid-19 έχουν ξεσπάσει σε όλη τη χώρα, αντικατοπτρίζεται στον αριθμό των ατόμων που ενδιαφέρονται να ενταχθούν στο δίκτυο CSA.
Σίγουρα, για όσους εργάζονται σε CSA, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσέγγισή τους στο φαγητό είναι τώρα πιο σημαντική από ποτέ. Σύμφωνα με τον Mike Hodson, έναν από τους ιδρυτές του Greater Manchester of Manchester Urban Diggers , “το να είσαι μέλος της CSA και βλέποντας τη ζήτηση για προϊόντα να αυξάνεται εξαιτίας πραγμάτων όπως η αγορά πανικού έχει ενισχύσει μόνο την πεποίθησή μου ότι τα τοπικά μας συστήματα τροφίμων πρέπει να αλλάξουν. “
«Χρειαζόμαστε ένα δίκτυο ανθεκτικών, τοπικών παραγωγών τροφίμων που να πωλούν απευθείας σε καταναλωτές και οχι κατ ‘εντολή μεγάλων σούπερ μάρκετ. Αν μη τι άλλο, ο κορονοϊός με έκανε να είμαι πιο αποφασισμένος να προωθήσω τα πλεονεκτήματα της μορφής CSA και να προσπαθήσω να παράγω περισσότερα τρόφιμα για τους ανθρώπους.”
Φαίνεται ότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι στρέφονται επίσης σε CSA για παρόμοιους λόγους. Όπως μου λέει η Dykstra, οι περισσότερες CSA στο Ηνωμένο Βασίλειο εργάζονται τώρα με πληρότητα κόσμου, και για όσους προμηθεύουν μικρά εστιατόρια ή επιχειρήσεις που έχουν κλείσει λόγω του περιορισμού, οι λαϊκές συνδέσεις μεταξύ των τοπικών καλλιεργητών πραγματοποιούνται για να ταιριάζουν την προσφορά με την ζήτηση σε διαφορετικά αγροκτήματα. Ωστόσο, η πρόσφατη αύξηση της ζήτησης δεν είναι εντελώς νέο φαινόμενο, και στην πραγματικότητα αποτελεί μέρος μιας πολύ μεγαλύτερης ιστορίας. “Πολλοί άνθρωποι συνειδητοποιούν πόσο ανασφαλές είναι το σύστημα τροφίμων και πόσο αποσυνδέθηκαν από την τροφοδοσία τους”, λέει ο Dykstra. “Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι είδαμε ήδη αύξηση της ζήτησης πριν από τον κορανοϊό.”
Αργή συνειδητοποίηση
Πολλές από τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα το σύστημα διατροφής μας, εξηγεί, έχουν παραχθεί εδώ και πολύ καιρό. Μια έκθεση του 2013 για τη βιώσιμη γεωργία που δημοσιεύθηκε από τη Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και τη γεωργία , με τίτλο ” Ξυπνήστε πριν είναι πολύ αργά: κάντε τη γεωργία πραγματικά βιώσιμη τώρα για την επισιτιστική ασφάλεια σε ένα μεταβαλλόμενο κλίμα”, δεν θα μπορούσε να είναι πιο ρητή. Το μήνυμα, χωρίς αβέβαιους όρους, είναι ότι η επισιτιστική κυριαρχία και η επισιτιστική ασφάλεια θα είναι από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίζει ο κόσμος τον 21ο αιώνα και ότι απαιτείται επείγουσα δράση για να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο έχουν πρόσβαση σε υγιή, βιώσιμο και προσιτό φαγητό. Το κίνημα της κυριαρχίας των τροφίμων , το οποίο περιλαμβάνει την CSA, οργανώσεις αγροτών όπως η La Via Campesina, και ομάδες οικονομίας αλληλεγγύης σε όλο τον κόσμο, κερδίζουν δυναμική από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, εστιάζοντας σε μικρές αλυσίδες εφοδιασμού, τοπικές οικονομίες τροφίμων και έναν πιο δίκαιο διακανονισμό για τους παραγωγούς τροφίμων.
Μία από τις πιο αξιοσημείωτες παρενέργειες που παρατηρούνται σε αυτό το λαϊκό κίνημα είναι αυτό που φαίνεται να είναι μια συνεπής αλλαγή στη στάση των ανθρώπων απέναντι στα τρόφιμα. Ο Μάικλ Μάρστον, ο οποίος διευθύνει το Gibside Community Farm στο County Durham, μου λέει μέσω τηλεφώνου ότι “αυτό που φέρνει η CSA στους ανθρώπους είναι κάτι περισσότερο από λαχανικά. Για όλους τους ανθρώπους που έρχονται, υπάρχει μια μεταμόρφωση που λαμβάνει χώρα.” Μπορεί να φαίνεται ασήμαντο, αλλά το να γνωρίζεται τη χώρα από την οποία προέρχονται τα φρούτα και τα λαχανικά σας, κάνει μια απίστευτη διαφορά, όπως και η γνώση των ανθρώπων που τα καλλιεργούν. “Η ίδια η φύση αυτού που κάνουμε είναι ότι δεν το κάνουμε μόνοι μας.” Πέρα από την παροχή πρόσβασης σε βιολογικά και εποχιακά τρόφιμα, αυτό που επιτρέπει το μοντέλο CSA είναι μια διαφορετική σχέση με την τροφή που τρώμε, καθώς στην οποία, όπως το λέει ο Marston, “δεν πρόκειται ποτέ να σπαταλήσετε αυτό το λαχανικό αν γνωρίζετε τον ιδρώτα και δάκρυα που κατατέθηκαν σε αυτό. “
Το Gibside Community Farm είναι μια συνεταιριστική επιχείρηση εθελοντών μελών που ιδρύθηκε το 2013 και δεσμεύεται για τις αξίες του κινήματος για την κυριαρχία των τροφίμων. Ωστόσο, τα 14 στρέμματα γης στα οποία καλλιεργούνται πλέον βιολογικά προϊόντα διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να γίνουν κάτι εντελώς διαφορετικό. Στα μέσα της δεκαετίας, η γη προορίζονταν να γίνει ανθρακωρυχείο, αλλά μετά από χρόνια τοπικής εκστρατείας, το National Trust αποφάσισε να αγοράσει τη γη και να την παραδώσει σε ένα πιο βιώσιμο έργο, σε ένα δραματικό παράδειγμα του είδους αντίκτυπο που μπορεί να έχει μια τέτοια επιλογή ανάπτυξης για τις εμπλεκόμενες τοπικές κοινότητες. Σήμερα, ο Gibside βασίζεται στη δουλειά 30 εθελοντών, οι οποίοι πληρώνουν μια μικρή συνδρομή και εργάζονται στο αγρόκτημα με αντάλλαγμα μια εβδομαδιαία σακούλα λαχανικών. Παράλληλα με την παροχή πρόσβασης στα τοπικά νοικοκυριά σε εποχιακά φρούτα και λαχανικά,
Μια αλλαγή του ήθους
Όλα αυτά τα κοινοτικά έργα έχουν πλέον ακυρωθεί λόγω του περιορισμού. Ωστόσο, πέρα από αυτές τις σκόπιμες προσπάθειες να φέρει την κοινότητα πιο κοντά στην πραγματικότητα της παραγωγής τροφίμων μικρής κλίμακας, η προσέγγιση των CSA στο σύστημα τροφίμων φαίνεται να προκαλεί ένα πολύ ευρύτερο σύνολο αντιδράσεων μεταξύ των ανθρώπων που υιοθετούν αυτό το μοντέλο. Η πρόταση του Μάικλ Μάρστον ότι «αυτό που φέρνει η CSA στους ανθρώπους είναι κάτι παραπάνω από λαχανικά» φαίνεται να επιβεβαιώνεται από πολλές κοινωνικές επιστημονικές έρευνες που έχουν κυκλοφορήσει την τελευταία δεκαετία. Για παράδειγμα, μια ευρεία έρευνα για “ομάδες αλληλεγγύης” στη Λομβαρδία που παρουσιάστηκε στο Ινστιτούτο Κοινωνικής Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωσε ότι μεταξύ των λεγόμενων ηθικών καταναλωτών, η στενότερη σχέση με εκείνους που παράγουν τα τρόφιμα που αγοράζουν οδήγησε σε μια ολόκληρη σειρά άλλων αλλαγών στον τρόπο ζωής: όχι μόνο κατανάλωναν περισσότερα βιολογικά, τοπικά και εποχιακά προϊόντα (δεν αποτελεί έκπληξη , αλλά υπήρχε ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων που ανέφεραν ότι ενδιαφέρονται περισσότερο για τοπικά ζητήματα, νιώθουν περισσότερο ικανοί να συνεργαστούν με ανθρώπους γενικά και πιο σίγουροι για την ικανότητά τους να επηρεάζουν τη δημόσια πολιτική.
Ενδιαφέρονταν περισσότερο για τοπικά ζητήματα, νιώθουν περισσότερο ικανοί να συνεργαστούν με τους ανθρώπους γενικά και πιο σίγουροι για την ικανότητά τους να επηρεάζουν τη δημόσια πολιτική.
Για την ανθρωπολόγο Cristina Grasseni, μία από τις κορυφαίες ερευνητές του έργου, το φαγητό μπορεί να θεωρηθεί ως ένα συνολικό κοινωνικό γεγονός: έχει αντίκτυπο σε κάθε πτυχή της προσωπικής και κοινωνικής μας ζωής. Στο Beyond Alternative Food Networks , υποστηρίζει ότι μόλις αλλάξει η σχέση μας με τα τρόφιμα, αρχίζει να δημιουργεί νέους τρόπους κοινωνικοποίησης, οργάνωσης της οικονομίας και προώθησης της πολιτικής συμμετοχής. Αλλά αυτές τις μέρες, ασχολούμαστε πρωτίστως με ένα άλλο συνολικό κοινωνικό γεγονός: τον κορανοϊό και την κατάσταση της κοινωνικής απόστασης που έχει εισέλθει στη ζωή μας και που θα μείνει μαζί μας για πολλούς μήνες ακόμα. Όπως όλοι οι άλλοι, οι CSA έπρεπε να προσαρμοστούν στο νέο σύνολο προκλήσεων.
Η CSA υπό τον κορονοϊό
Μοιράζοντας μερικές από τις εμπειρίες της από το δίκτυο του Ηνωμένου Βασιλείου, η Dykstra μου λέει: “Οι CSA πρέπει τώρα να κάνουν το αντίθετο από αυτό που σημαίνει το CSA – να εμπλέκονται οι άνθρωποι σωματικά. Γενικά, τώρα υπάρχει πολλή αντίθετη προσαρμοστική σκέψη για να προσπαθήσουμε να παραμείνουμε συνδεδεμένοι πέρα απο όλα. ” Τα σχέδια έκτακτης ανάγκης είναι άμεσα διαθέσιμα στο διαδίκτυο με πολλά από τα μέτρα που έχουμε συνηθίσει τώρα: κοινωνική αποστασιοποίηση, πλύσιμο χεριών και μείωση της επαφής όσο το δυνατόν περισσότερο μεταξύ των μελών και των καλλιεργητών. «Ως κοινότητα», συνεχίζει η Dykstra, «οι περισσότερες CSA το έκαναν πολύ σοβαρά ακόμη και πριν ξεκινήσει το κλείδωμα», λαμβάνοντας μέτρα όπως η απολύμανση των κουτιών λαχανικών που λαμβάνουν τα μέλη ή η οργάνωση παραδόσεων με βάση τη γειτονιά για να ελαχιστοποιηθεί το κόστος για τους καλλιεργητές.
Ίσως το πιο απαιτητικό ζήτημα για τις CSA, είναι ότι πρέπει να μειώσουν τις ομάδες εθελοντών τους για να βεβαιωθούν ότι οι άνθρωποι μπορούν να διατηρήσουν την κοινωνική αποστασιοποίηση και να συνεχίσουν να βρίσκονται έξω στο πεδίο, ειδικά δεδομένης της αύξησης της ζήτησης. Για τον Σαρλότ Μπάρι, από την Camel CSA στην Κορνουάλη, “ο κορονοϊός είχε ως αποτέλεσμα πολλούς περισσότερους ανθρώπους να θέλουν να γίνουν μέλη. Αυτή τη στιγμή έχουμε περισσότερα από 20 νοικοκυριά στη λίστα αναμονής μας. Νωρίς στην πανδημία σχεδιάσαμε ένα σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων που μπορεί να προκύψει. ” Τώρα που το κλείδωμα είναι σε πλήρη εξέλιξη, οι εργασίες στους τομείς του Camel CSA συνεχίζονται όπως και πριν, αν και υπό πολύ διαφορετικές συνθήκες.
“Μια στενή ομάδα από εμάς – καλλιεργητές, βασική ομάδα διαχείρισης και τακτικοί εθελοντές – διατηρεί το Camel CSA σε λειτουργία κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Έχουμε ομάδες που δεν αλληλεπικαλύπτονται όλοι για να αποτρέψουν τη διασταυρούμενη μόλυνση, αν και κάποια αλληλεπικάλυψη είναι αναπόφευκτη. Η απόσταση είναι εύκολη σε εξωτερικούς χώρους, όχι τόσο απλή στα θερμοκήπια. Αλλά τα καταφέρνουμε.
Είναι εύκολο να καταλάβουμε γιατί το μοντέλο CSA είναι ελκυστικό για όλο και περισσότερους ανθρώπους. Το σχέδιο των εποχικών, βιώσιμων προϊόντων που προέρχονται από την κοινότητα ταιριάζει πολύ στην αναδυόμενη κατανόησή μας για το πώς θα έπρεπε να είναι η ζωή ενόψει της τρέχουσας έκτακτης ανάγκης για το κλίμα. Αλλά παρόλο τον αυξανόμενο ενθουσιασμό για το μοντέλο CSA, αυτό δεν είναι χωρίς τις προκλήσεις του. Συγκεκριμένα, αυτή η εποχή του χρόνου είναι γνωστή μεταξύ των καλλιεργητών ως «το πεινασμένο χάσμα», η εποχή του χρόνου όταν τα αποθέματα χειμερινών τροφίμων όπως οι πατάτες, τα κρεμμύδια και άλλα λαχανικά ρίζας μειώνονται και οι θερινές καλλιέργειες είναι ακόμη πολύ μακριά. Όπως μου λέει η Dykstra, «αυτή η εποχή του χρόνου είναι δύσκολη για τους περισσότερους αγρότες ούτως ή άλλως. Τώρα, καθώς ο καιρός βελτιώνεται, όλοι θέλουν να αρχίσουν να φυτεύουν». Τους επόμενους μήνες, λέει, “μερικοί μπορεί να αντιμετωπίσουν έλλειψη εργασίας από ασθένεια ή αυτο-απομόνωση “
Τώρα περισσότερο από ποτέ, μικροί και μεσαίοι αγρότες όπως εκείνοι στο δίκτυο CSA διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση της επισιτιστικής ασφάλειας του Ηνωμένου Βασιλείου. Ωστόσο, ακόμη και αν το Ηνωμένο Βασίλειο εξακολουθεί να εξαρτάται επισφαλώς από τις εισαγωγές και τα δίκτυα διανομής just-in-time, σύμφωνα με την Dykstra, υπάρχει ελάχιστη νομική υποστήριξη για τους τοπικούς και μικρούς παραγωγούς τροφίμων. Γι ‘αυτό η Συμμαχία των Εργαζομένων, μια ένωση που εκπροσωπεί περισσότερους από 1000 μικρούς και μεσαίους αγρότες και εργάτες εδάφους σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο, ζητά τώρα έκτακτα μέτρα για να διασφαλιστεί η ανθεκτικότητα της εγχώριας προμήθειας τροφίμων στο Ηνωμένο Βασίλειο τους επόμενους μήνες. Μερικά από αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν την πρόσβαση στην επιχορήγηση 10.000 £ για την ανακούφιση των μικρών επιχειρήσεων, ένα γρήγορο σύστημα για να βοηθήσει τους νεοεισερχόμενους να ξεκινήσουν να εργάζονται το συντομότερο δυνατό, την πρόσληψη τοπικών εργαζομένων για βοήθεια στη φύτευση και τη συγκομιδή, και ένα πρόγραμμα ανθεκτικότητας στην κοινότητα προς βοήθεια των τοπικών επιχειρήσεων τροφίμων για να δημιουργήσουν συστήματα παράδοσης κατ ‘οίκον και μέτρα ασφαλείας για να διασφαλίσουν ότι οι βασικές υποδομές συστημάτων τροφίμων όπως τα καταστήματα αγροκτημάτων και οι υπαίθριες αγορές μπορούν να παραμείνουν ανοιχτές.
Αυτο-οργάνωση
Αλλά πέρα από την αναζήτηση βοήθειας από την κυβέρνηση, η Συμμαχία των Εργαζομένων και άλλες οργανώσεις κινητοποιούν επίσης τα εκτεταμένα δίκτυά τους . Ακολουθώντας το ήθος της αυτο-οργάνωσης που είναι τόσο διαδεδομένη στη γεωργία μικρής κλίμακας, πολλοί στο δίκτυο κάνουν τώρα καλέσματα, αναζητώντας ανθρώπους για βοήθεια κατά τη διάρκεια της περιόδου φύτευσης την άνοιξη. Η λέξη-κλειδί εδώ, όπως πάντα στον κόσμο των CSA, είναι η ανθεκτικότητα.
Στο τέλος της ωριαίας συνομιλίας μας μέσω τηλεφώνου, ρωτώ τον Μάικλ Μάρστον από το Gibside Community Farm τι σημαίνει η λέξη γι ‘αυτόν. Μου λέει ότι η ανθεκτικότητα είναι “η ικανότητα να βλέπεις ότι η κοινότητά σου – τόσο σωματική όσο και από τη σχέση – μπορεί να φέρει πολύ μεγαλύτερα οφέλη από ό, τι πιστεύουμε στην πραγματικότητα. Είναι εύκολο για πολλούς ανθρώπους να ζουν με την ιδέα ότι δεν χρειαζόμαστε γείτονες. Ο κυνισμός σε μερικούς ανθρώπους είναι το συναίσθημα ότι υπάρχει μια προεπιλεγμένη θέση στην οποία θα επιστρέψουμε. Δεν είμαι τόσο σίγουρος για αυτό. ” Όπως μου θυμίζει, τα πράγματα έχουν αλλάξει στο παρελθόν. Μέχρι λίγο καιρό, στην πραγματικότητα, ποτέ δεν ψωνίζαμε σε σούπερ μάρκετ. Τώρα, πιθανώς και σίγουρα όχι μόνο από το δικό μας σχέδιο, τα πράγματα μπορεί να αλλάζουν ξανά.
27 Απριλίου 2020
https://www.opendemocracy.net/en/can-europe-make-it/no-alternative-sustainable-agriculture-how-community-supported-farms-show-way-food-security-uncertain-world/
