Μαθήματα ιστορίας από τη Βολιβία, του Δήμου Βοσινάκη
Μια από τις ελάχιστες χώρες της Λατινικής Αμερικής που δεν βρέχεται από θάλασσα είναι η Βολιβία. Τμήμα της σπουδαίας ινδιάνικης αυτοκρατορίας των Ίνκας, κατακτήθηκε από τους Ισπανούς “εκπολιτιστές” τον 16ο αιώνα. Μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας της το 1809, ακολούθησαν 16 χρόνια συνεχών πολέμων μέχρι την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας από τον Σιμόν Μπολιβάρ στις 6 Αυγούστου του 1825. Η πρωτεύουσα Λα Πας είναι χτισμένη στην κοιλάδα του ποταμού Choqueyapu στις Άνδεις, σε υψόμετρο 3.632 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας! Μιλάμε βέβαια για την υψηλότερη πρωτεύουσα στον κόσμο που εκτός από το ασυνήθιστο υψόμετρό της εντυπωσιάζει και για τον παραδοσιακό πολιτισμό της.
Η Βολιβία, όπως και όλες οι χώρες που βρίσκονται γεωγραφικά στην αυλή των ΗΠΑ, αποτέλεσε για περισσότερο από δύο δεκαετίες το βολικό νεοφιλελέ πειραματόζωο της Ουάσιγκτον. Με τους κατάλληλους πολιτικούς εκβιασμούς και τις απαραίτητες οικονομικές πιέσεις της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (σας θυμίζει τίποτα;), ιδιωτικοποιήθηκαν τα πάντα. Όταν γράφω τα πάντα κυριολεκτώ και εννοώ τα πάντα, μέχρι και τη δημόσια ύδρευση και το νερό των πηγαδιών. Η ακραία φτώχεια και η υποανάπτυξη που βίωνε η συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού της χώρας προκάλεσε διαδοχικές κοινωνικές εξεγέρσεις στις αρχές του 2000 που κατέληξαν το 2005 στην εκλογή του Έβο Μοράλες, του πρώτου προέδρου της Λατινικής Αμερικής που ανήκει στην ινδιάνικη κοινότητα.
Υποστηρικτές του Μοράλες ήταν κυρίως οι πάμφτωχοι Ινδιάνοι και οι αγρότες καλλιεργητές κόκας. Στη Βολιβία, όπως και το Περού, η κόκα θεωρείται ιερό φυτό και αναπόσπαστο κομμάτι της λαϊκής παράδοσης που χρησιμοποιείται για να καταπολεμήσει τους πόνους από το υψόμετρο και να σταματήσει την πείνα. Στις εκλογές που έγιναν τότε πολλές ομιλίες δεν έγιναν στα Ισπανικά, αλλά στις τοπικές γλώσσες των Ινδιάνων (Κετσούα, Αϊμάρα, Γκουαράνι). Ο Μοράλες μεγάλωσε σε ένα σπίτι όπου το πάτωμα ήταν από χώμα και η σκεπή από άχυρα. Στη συνέχεια έγινε συνδικαλιστής των καλλιεργητών κόκας και μπήκε σε ένα μονοπάτι που αργότερα τον οδήγησε στην εξουσία. Το μεγαλύτερο επίτευγμα του ήταν ότι κατόρθωσε να μειώσει τα ποσοστά της ακραίας φτώχειας. Το 2005, όταν ανέλαβε την εξουσία, ήταν στο 38% και σήμερα έχει μειωθεί στο 17%. Επίσης, δημιούργησε κοινωνικά προγράμματα, με στόχο να μειώσει τον αναλφαβητισμό αλλά και να κτίσει σχολεία και νοσοκομεία που θα χρησιμοποιηθούν από τις επόμενες γενιές Βολιβιανών για ένα “el hado propicio” (ένα ευνοϊκό μέλλον).
Φυσικά, όπως κάθε πολιτικός, έκανε και αυτός πολλά λάθη, ατασθαλίες και σχεδιασμούς που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν. Υπήρξε αυταρχικός και απόλυτος σε αρκετά θέματα. Για παράδειγμα, προσπάθησε επίμονα να αλλάξει το Σύνταγμα της Βολιβίας για να αποκτήσει δικαίωμα για μία ακόμη θητεία αλλά και να παρακάμψει το αποτέλεσμα του σχετικού δημοψηφίσματος που διεξήχθη. Στις 10 Νοέμβρη του 2019, ανακοίνωσε την παραίτησή του μετά τις ατεκμηρίωτες εκθέσεις για νοθεία στις προηγούμενες εκλογές που κέρδισε και πάλι ο πρώτος ιθαγενής πρόεδρος στην ιστορία της χώρας πέρσι τον Οκτώβριο. Η Βολιβία όμως δεν ήρθε στη δημοσιότητα τον χειμώνα του 2019 για αυτούς τους λόγους. Η Βολιβία κρύβει στα εδάφη της ένα τεράστιο θησαυρό ο οποίος στο κοντινό μέλλον μπορεί να έχει μεγαλύτερη αξία και από το χρυσό: Το λίθιο. Είναι το ελαφρύτερο μέταλλο αλλά και το ελαφρύτερο στερεό χημικό στοιχείο γενικότερα. Το λίθιο είναι απαραίτητο τόσο για τις μπαταρίες των κινητών τηλεφώνων όσο και για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών οχημάτων που στα επόμενα χρόνια θα κυριαρχήσουν στους δρόμους. Ο Μοράλες το ξέρει αυτό και το δυσάρεστο για τις πολυεθνικές εταιρίες είναι ότι δεν πρόκειται να δώσει τα πλούσια κοιτάσματα της Βολιβίας για ένα κομμάτι ψωμί.
Στις αρχές του 2019 υπέγραψε μία κολοσσιαία συμφωνία με εταιρία κινεζικών συμφερόντων για την εξαγωγή και την πώληση λιθίου. Το πρότζεκτ προβλέπει συνεργασία της κινέζικης Xinjiang TBEA Group Co Ltd με τη βολιβιανή YLB σε μία επένδυση που φτάνει μέχρι το 2025 τα 2,3 δισεκατομμύρια δολάρια! Ανάλογες συμφωνίες έχει υπογράψει και με εταιρίες ρώσικων και γερμανικών συμφερόντων. Μα καλά, η Βολιβία είναι δίπλα στις ΗΠΑ και έχει υπογράψει με Κινέζους, Γερμανούς και Ρώσους; Που είναι οι δαιμόνιοι Αμερικάνοι businessmen σε αυτό τον επιχειρηματικό χαμό και την σούπερ μπίζνα της δεκαετίας; Σχεδόν πουθενά. Για αυτό και από το 2016 η κυβέρνηση του Τραμπ έθεσε τις βάσεις για να βγει ο Μοράλες από τη μέση. Εκμεταλλεύτηκαν κάθε λάθος του Μοράλες, επιστράτευσαν κάθε πρόθυμο ΜΜΕ, δημιούργησαν ταχύτατα ένα ετερόκλητο μέτωπο αντιπολίτευσης που συνδύαζε πλούσιους λευκούς και αλαζόνες χριστιανούς που ήθελαν να κάνουν κουμάντο σε μία χώρα ιθαγενών και τελικά πήραν την εξουσία. Όχι για πολύ όμως.
Η γερουσιαστής της Δεξιάς Τζανίν Άνιες αυτοανακηρύχθηκε πρόεδρος της κυβέρνησης που θα οδηγούσε τη Βολιβία εκ νέου σε εκλογές. Τελικά οι εκλογές έγιναν, σχεδόν ένα χρόνο μετά την βίαιη ανατροπή του Μοράλες, την Κυριακή 18 Οκτωβρίου του 2020 και ο λαός της χώρας έδωσε στον Λουίς Άρσε, διάδοχο του Έβο Μοράλες, μια πανηγυρική νίκη. Οι αντίπαλοί του μίλησαν αμέσως για νοθεία του εκλογικού αποτελέσματος αλλά η αλήθεια είναι ότι το Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (Movimiento Al Socialismo) επικράτησε με μεγάλη διαφορά και μάλιστα από τον πρώτο γύρο. Το μόνο σίγουρο είναι ότι ο πόλεμος για το λίθιο θα συνεχιστεί και θα έχει πολλά επεισόδια ακόμα. Όπως λένε και στη Βολιβία, La unión es la fuerza. Η ενότητα είναι δύναμη…
