81 χρόνια μετά: πόλεμος και ιστορία

81 χρόνια μετά: πόλεμος και ιστορία

Συμπληρώνονται 81 χρόνια μετά την εισβολή του γερμανικού στρατού στην Πολωνία και την έναρξη του πιο καταστροφικού πολέμου στην ανθρώπινη ιστορία. 80 εκατομμύρια νεκροί, 150 εκατομμύρια σωματικά και ψυχικά τραυματισμένοι, πάνω από 100 εκατομμύρια εκτοπισμένοι. Ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος δεν ήταν παρά η “φυσική” συνέπεια του πρώτου. Στο όνομα του εθνικισμού, του κράτους uber alles, της πλαστής ταύτισης συμφερόντων των κοινωνικών τάξεων, της τεχνικής και οικονομικής προόδου, συντελέστηκαν οι μαζικότερες γενοκτονίες στην παγκόσμια ιστορία.

Σήμερα υπολογίζεται πως πάνω από το μισό του πληθυσμού της Ευρώπης, 250 εκατομμύρια άνθρωποι, εκτοπίστηκε ή έπεσε θύμα εθνοτικών εγκλημάτων ανάμεσα στο 1914 και στο 1945. Γερμανοί, Ούγγροι, Ρώσοι, Σέρβοι, Εσθονοί, Λευκορώσοι, Tσέχοι, Σλοβένοι, Ρουμάνοι, Βούλγαροι, Τούρκοι, Έλληνες, Κροάτες, Βόσνιοι, Γάλλοι, Γεωργιανοί, αλλά και οι απάτριδες γηγενείς του Καυκάσου και τη Μολδαβίας, οι Αρμένιοι, οι εμιγκρέδες Εβραίοι και οι συνεχώς περιπλανώμενοι τσιγγάνοι. Σφαγιάστηκαν, εκτοπίστηκαν, στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, πορείες θανάτου και φούρνους αερίων, έγιναν αντικείμενα και αριθμοί στη μεγάλη στατιστική, στη διαπραγμάτευση των ισχυρών στο παλάτι των Βερσαλλιών, στο Βουκουρέστι, στο Λονδίνο, στην Μόσχα. Η ανθρωπότητα μοιράστηκε, οι πληθυσμοί ξεχωρίστηκαν, έτσι ώστε από το πολυγλωσσικό και πολυπολιτισμικό μωσαϊκό, που σαν εικόνα δεν ταίριαζαν στα τερατώδη ταξινομικά ψέματα των εθνικισμών, να κατασκευαστούν “καθαρές φυλές” και έθνη – κράτη. Έθνη Κράτη: το μεγαλύτερο έγκλημα στην ιστορίας της ανθρωπότητας!

Αν ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος οδήγησε στις πολλές μορφές ολοκληρωτικού κράτους (φιλελεύθερου, φασιστικού, “σοσιαλιστικού” κ.α.), δηλαδή στην ταύτιση του κράτους – στρατού με τη βιομηχανία, τον κεντρικό – καθολικό έλεγχο της παραγωγής καθώς και κάθε πτυχής της ανθρώπινης ζωής, ο δεύτερος παγκόσμιος πόλεμος συμπλήρωσε το παζλ με την κούρσα των εξοπλισμών, τον πυρηνικό όλεθρο, τις ψυχροπολεμικές ισορροπίες του τρόμου και τον σημερινό διαρκή κίνδυνο πλανητικής καταστροφής.

81 χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από τη δεύτερη εκδοχή του πλανητικού εφιάλτη και σκέφτομαι πως έχουν γραφτεί πολλές ιστορίες γι’ αυτόν τον πόλεμο. Από τη σκοπιά των Άγγλων, των Γάλλων, των Αμερικάνων, των Ρώσων, από τη σκοπιά των ηττημένων Γερμανών ή των Γιαπωνέζων, από τη σκοπιά των Εβραίων. Έχουν γραφτεί ιστορίες από την οπτική της στρατηγικής, της γεωπολιτικής, των τεχνικών και επιστημονικών επιτευγμάτων. Έχουν γραφτεί ιστορίες από την πλευρά των παρτιζάνων, των ανταρτών και των “εθνικοαπελευθερωτικών” κινημάτων. Πολλές και διάφορες ιστορίες έχουν γραφτεί και ειπωθεί. Νομίζω, όμως, πως μια οπτική λείπει: μια ιστορία του πολέμου από την σκοπιά αυτών που τον αρνήθηκαν.

Γιατί μέσα στη φρενίτιδα των εθνικισμών υπήρχαν αρκετοί που προσπάθησαν να αναδείξουν τις πραγματικές αιτίες και την πραγματική φρίκη της αναμέτρησης, υπήρχαν κάποιοι που πολέμησαν τον εθνικισμό, που αρνήθηκαν την ταύτιση τους με οποιοδήποτε κράτος και οποιονδήποτε στρατό, υπήρξαν και κάποιοι —λίγοι— που οργάνωσαν την αντίσταση ενάντια στο μόνο πραγματικό εχθρό: στην ιδεολογία του έθνους, της συλλογικής και ατομικής υποτέλειας, που τροφοδότησε και τροφοδοτεί διαχρονικά την καπιταλιστική μηχανή με το αίμα των ζωντανών ανθρώπων.

Δεν ήταν μόνο ο συνδικαλιστής Ζαν Ζωρές που δολοφονήθηκε από το εθνικιστή Ραούλ Βιλαίν προσπαθώντας να πείσει την εργατική τάξη της Ευρώπης να σταματήσει τον πόλεμο, ήταν και οι εκατοντάδες αναρχικοί, συμβουλιακοί κομμουνιστές και διεθνιστές φιλελεύθεροι που ένωσαν τις μικρές τους δυνάμεις για να σταματήσουν το θάνατο. Και οι περισσότεροι το πλήρωσαν με τη ζωή του. Ήταν ο Γκέοργκ Έλσερ, ένας απλός εργάτης από τη Γερμανία, που πριν οκτώ δεκαετίες παραλίγο να εξοντώσει τον Χίτλερ και όλη τη γερμανικά ηγερία με μια αυτοσχέδια βόμβα, ήταν οι Έλληνες διεθνιστές στο μικρασιατικό μέτωπο που οργάνωναν πράξης ανυπακοής και σαμποτάζ, ήταν οι χιλιάδες λιποτάκτες όλης της Ευρώπης, οι σοσιαλιστές που έμμειναν πιστοί στην σοσιαλιστική υπόσχεση μια συμφιλιωμένης ανθρωπότητας, ήταν χιλιάδες τσιγγάνοι, αυτόχθονες και μειονοτικοί που αρνήθηκαν μέχρι τέλους να αφομοιωθούν…

Αν σήμερα λείπει κάτι είναι μια ιστορία από τη μόνη σκοπιά που είναι δυνατόν να απελευθερώσει το μέλλον από το φαύλο κύκλο της καταστροφής και της υποτέλειας· μια ιστορία από την πλευράς της μόνης ηθικής συνείδησης που μας έχει απομείνει. Γιατί οι άνθρωποι, τα φυτά και τα ζώα που μοιραζόμαστε αυτόν τον πλανήτη ανήκουμε στο συνεχές και αδιαίρετο ποτάμι της ζωής. Σύνορα, έθνη και φυλές, ανώτερα και κατώτερα είδη, δεν υπήρξαν και δεν υπάρχουν πουθενά …παρά μόνο μέσα στα άρρωστα μυαλά μας.