5ο Συνέδριο της Α’ Διεθνούς: Το πρώτο καθοριστικό ρήγμα στο σοσιαλιστικό κίνημα
Στις 2 Σεπτεμβρίου το 1872, ξεκίνησε το πέμπτο συνέδριο της Διεθνούς Ένωσης Εργατών στη Χάγη της Ολλανδία. Αυτό το συνέδριο θα σηματοδοτούσε την κορύφωση μιας σύγκρουσης τάσεων. Την σύγκρουση ανάμεσα στους συγκεντρωτικούς, που υποστήριζαν μια ιεραρχική Διεθνή και τους ελευθεριακούς, που εξέφραζαν την προτίμηση τους για μια φεντεραλιστική Διεθνή.
Η συγκεντρωτική τάση εκπροσωπήθηκε περισσότερο από τους Καρλ Μαρξ και Φρίντριχ Ένγκελς, οι οποίοι ελέγχανε το Γενικό Συμβούλιο της Διεθνούς και είχαν ανάμεσα στους συμμάχους τους, τους Γερμανούς σοσιαλδημοκράτες και τους Γάλλους Μπλανκιστές. Η ελευθεριακή τάση εκπροσωπήθηκε περισσότερο από τον Μιχαήλ Μπακούνιν και τους στενούς συντρόφους του, όπως ο Τζέϊμς Γκιγιώμ. Η βάση των υποστηρικτών τους ήταν ισχυρή στα λατινικά τμήματα, όπως αυτό της Ιταλίας, της Ισπανίας και πολλά από τα γαλλόφωνα.
Ο Μαρξ ήταν πεπεισμένος ότι ο Μπακούνιν ήταν επικεφαλής μιας μυστικής εταιρείας που συνωμοτούσε μέσα στη Διεθνή για να την ελέγχει, έχοντας ως απώτερο σκοπό να την διαλύσει. Ο Μπακούνιν με τη σειρά του πίστευε ότι ο Μαρξ και οι σύντροφοι του, συγκέντρωναν την εξουσία στο Γενικό Συμβούλιο προκειμένου να περάσουν τις κοινοβουλευτικές σοσιαλδημοκρατικές στρατηγικές στα τμήματα της Διεθνούς. Οι εντάσεις οξύνονταν για χρόνια μέχρι που εμφανίστηκαν στη Χάγη.
Από τους εξήντα πέντε εκπροσώπους που έγιναν δεκτοί στο συνέδριο, σαράντα ήταν υποστηρικτές του Γενικού Συμβουλίου και του Μαρξ (πλειοψηφία). Αυτός ο αριθμός περιλαμβάνει δεκαέξι άτομα που ήταν μέλη του ίδιου του Γενικού Συμβουλίου. Είκοσι εκπρόσωποι ήταν οι αντιτιθέμενοι στο Συμβούλιο (μειοψηφία), με τους υπόλοιπους πέντε από το αγγλικό τμήμα να διατηρούν ίσες αποστάσεις λόγω της δυσαρέσκειας τους με τους Μαρξ και Ένγκελς, που εν τέλει θα τους στηρίξουν.
Ωστόσο, η πλειοψηφία του Γενικού Συμβουλίου δικαιούταν τον έλεγχο. Δύο από τους Γάλλους εκπροσώπους που τάχθηκαν υπέρ του Γενικού Συμβουλίου, αργότερα αποκηρύχθηκαν από τα τμήματα τους επειδή δεν τάχθηκαν ενάντια στο Γενικό Συμβούλιο. Άλλοι δύο Γάλλοι αργότερα θα αποκαλυφθεί ότι ήταν πληροφοριοδότες της αστυνομίας. Οι Γερμανοί εκπρόσωποι έγιναν δεκτοί χωρίς να αποδείξουν ότι τα τμήματα τους ήταν υπαρκτά.
Η κυριαρχία της πλειοψηφίας δεν ενισχύθηκε από τις στρατηγικές των δύο εκ των λατινικών τμημάτων: το ισχυρό ιταλικό τμήμα της Διεθνούς απλά μποϊκοτάρισε το συνέδριο, και έτσι δεν εκπροσωπήθηκαν. Οι Ισπανοί εκπρόσωποι είχαν επιτακτική εντολή να απέχουν από κάθε ψηφοφορία, εκτός εάν άλλαζαν οι διαδικασίες ψηφοφορίας έτσι ώστε οι ψήφοι των εκάστοτε τμημάτων να είναι σε αναλογία με τον αριθμό των μελών τους.
Αυτό ήταν για να αποφευχθεί κάθε δυνατότητα επέμβασης από εκπροσώπους τμημάτων με μικρό αριθμό μελών (όπως οι Γερμανοί) σε εκπροσώπους τμημάτων που είχαν μεγάλο αριθμό μελών (όπως οι Ισπανοί, που εκπροσωπούσαν πάνω από δέκα χιλιάδες άτομα). Καθώς η πλειοψηφία αρνήθηκε να αποδεχθεί οποιαδήποτε αλλαγή στις διαδικασίες ψηφοφορίας, οι Ισπανοί δεν μπόρεσαν να συμμετάσχουν αποτελεσματικά στο συνέδριο.
Η πιο επίμαχη στιγμή της Διεθνούς θα έρθει στις 7 Σεπτεμβρίου, όταν το Συνέδριο αποφάσισε να εκδιώξει τον Μπακούνιν και τον Γκιγιώμ με κατασκευασμένες κατηγορίες περί συνωμοσίας.
Tρία άλλα βασικά ερωτήματα που συζητήθηκαν στο συνέδριο ήταν εκείνο σχετικά με το εάν θα μειωθεί η εξουσία του Γενικού Συμβουλίου επί της Διεθνούς, ένα όσον αφορά το προτεινόμενο ψήφισμα του Μαρξ σχετικά με το καταστατικό της Διεθνούς, χαρακτηρίζοντας την «κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας» απαραίτητη και τελευταίο το σε ποια περιοχή θα βρίσκεται το Γενικό Συμβούλιο. Λόγω της μεγάλης πλειοψηφίας, και τα τρία θέματα επιλύθηκαν υπέρ του Μαρξ. Ωστόσο, στις συζητήσεις για το τρίτο ζήτημα, η πλειοψηφία κατέρρευσε και το ψήφισμα του Ένγκελς για τη μεταφορά του Συμβουλίου στη Νέα Υόρκη – όπου θα ήταν στα χέρια των συμμάχων του – πέρασε με τρεις ψήφους μόνο.
Αυτό το ρήγμα, σε συνδυασμό με την αύξηση της καταστολής στην Ευρώπη, θα οδηγούσε στην ταχεία παρακμή της Διεθνούς στη Νέα Υόρκη. Η Imier International, η οποία ιδρύθηκε από τους φεντεραλιστές μετά το συνέδριο της Χάγης, για να συνεχίσουν το έργο τους, κράτησε λίγο περισσότερο. Για ένα χρονικό διάστημα περιλάμβανε την πλειοψηφία των οπαδών της Α’ Διεθνούς, αλλά κι αυτή θα παρήκμαζε και τελικά θα διαλυόταν το 1878.
*Φωτογραφία: Ο τόπος διεξαγωγής του Συνεδρίου
Πηγή: Red & Black Notes
