L’Après M: Τα κατειλημμένα πρώην McDonald’s της Μασσαλίας
Το κείμενο αυτό αποτελεί μετάφραση στα ελληνικά από το site Black Flag Sydney, της ομώνυμης αναρχικής ομάδας εργαζομένων, η οποία εκδίδει και το μηνιαίο ένθετο “Mutiny”. Η αγγλική έκδοση αποτελεί με την σειρά της μετάφραση από τα Γαλλικά, γλώσσα στην οποία γράφτηκε και το αρχικό κείμενο, τον Γενάρη του 2021, από την οργάνωση Union Communiste Libertaire (Ελευθεριακή Κομμουνιστική Ένωση). Η ελληνική μετάφραση έγινε από τον γράφοντα.
Πριν από το κυρίως άρθρο προηγείται η μεταφρασμένη εισαγωγή της Αγγλικής έκδοσης του κειμένου.
Εισαγωγή της αγγλικής μετάφρασης του κειμένου
Αυτό το άρθρο δεν μεταφράστηκε από επαγγελματίες, παρά μόνο από ικανούς ομιλητές της γαλλικής γλώσσας – επομένως ενδέχεται να υπάρχουν λάθη ή παρεξηγήσεις. Παρ ‘όλα αυτά πιστεύαμε ότι το άρθρο αξίζει να αναδημοσιευθεί δεδομένου του ενδιαφέροντος που έλαβε ένα πρόσφατο άρθρο της Washington Post στην Αυστραλία. Επικοινωνήστε μαζί μας εάν παρατηρήσετε τυχόν σφάλματα μετάφρασης και θα το διορθώσουμε.
Πιστεύουμε ότι η οργάνωση, η δημιουργικότητα και η επιμονή που έδειξαν αυτοί οι εργαζόμενοι στην ανάληψη κυριότητας στα Marseille McDonald’s είναι αξιοθαύμαστη και εμπνευσμένη. Σε ένα μέρος όπου οι δημόσιες υπηρεσίες και ο δημόσιος χώρος κατακρεουργήθηκαν, όπου η οικονομική κρίση ως αποτέλεσμα του COVID-19 χτυπούσε περισσότερο από όλους τους εργαζόμενους, αυτοί οι εργαζόμενοι πήραν το μέλλον στα χέρια τους και άρχισαν να απαιτούν μέσω του παραδείγματός τους ένα καλύτερο μέλλον για την γειτονιά τους.
Ελπίζουμε ότι οι σύντροφοί μας στη Μασσαλία χρησιμοποιούν αυτή την περίπτωση ως σημείο εκκίνησης για την περαιτέρω οργάνωση των εργαζομένων και την εξέγερση ενάντια στο καπιταλιστικό σύστημα. Αν και δεν συμφωνούμε απόλυτα με την κριτική της θεωρίας στην οποία καταφεύγουν τα μέλη του συνεταιρισμού – η θεωρία κατά τη γνώμη μας προσφέρει έναν τρόπο για να κατανοήσουμε τον κόσμο μας και να καθορίσουμε τις καλύτερες στρατηγικές για να οδηγηθούμε στην καταστροφή του καπιταλισμού – ελπίζουμε ότι η εμπειρία δίνει σε αυτούς και άλλους εργαζόμενους την απαραίτητη εμπιστοσύνη ώστε να συνεχίσουν το πείραμά τους στην αυτοδιαχείριση και να διευρύνουν τον αγώνα στις γειτονιές και τα συνδικάτα. Σεβόμαστε τον ρόλο που έχουν να παίξουν τέτοια εγχειρήματα στην πρακτική εκπαίδευση επάνω στις αναρχικές ιδέες, ειδικά επάνω σε όσους έχουν μικρή επίσημη εκπαίδευση. Μόνο αν ενωθούμε ως η εργατική τάξη στο σύνολό της μπορούμε να νικήσουμε την εξουσία των αφεντικών και του κράτους.
Μασσαλία: Ένας νέος κόσμος πορεύεται
Μετά από τα σχεδόν πέντε χρόνια αγώνα στο κέντρο της βόρειας περιφέρειας της Μασσαλίας, ενός αγώνα για αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και για την διατήρηση της εργασίας τους – Φτάνουμε στο σημείο όπου τα αφεντικά τα παράτησαν εν μέσω της χειρότερης περιόδου του lock-down – Και από εκεί φτάνουμε στην διανομή των κατά μέσο όρο 50.000 γευμάτων την εβδομάδα σε ολόκληρη την πόλη. Η ιστορία αυτού του εστιατορίου στη Μασσαλία δείχνει στον κόσμο το πώς μπορεί κάποιος να κερδίσει απέναντι στα McDonald’s.
Πέρσι, στις 19 Δεκεμβρίου, εκατοντάδες υποστηρικτές, μέλη της κοινότητας και ακτιβιστές έκαναν ένα νέο βήμα στην απίστευτη περιπέτεια του «l’Après M»(1). Τα παλιά McDonald’s, ένα εστιατόρια-ναυαρχίδα, που μέχρι προσφάτως ήταν εξαιρετικά κερδοφόρο, ξεκίνησαν να μαγειρεύουν δωρεάν μπιφτέκια λαχανικών και να αποτελούν έναν σημαντικό κόμβο της κοινωνικής ζωής στη Μασσαλία, ως εργατικός συνεταιρισμός.(2)
Ο Ζοζέ Μποβέ (3) είναι παρών, ξεκάθαρα συγκινημένος: «χρειάστηκαν 23 χρόνια για να ολοκληρωθεί ο κύκλος … όταν γκρεμίσαμε τα McDonald’s στο Millau, δεν θα μπορούσαμε ποτέ να φανταστούμε ότι θα μπορούσε να είχε συμβεί εδώ τώρα …» . Επιμένει ότι αυτή η διαδικασία, που ξεκίνησε με έναν συνδικαλιστικό αγώνα και κατέληξε σε ένα βαθιά πολιτικό σχέδιο αυτοδιαχείρισης, βρίσκεται σε διαδικασία ανατροπής του τοπικού κοινωνικού τοπίου.
Πριν από πέντε χρόνια, το McDonald’s στο Saint-Barthélemy, στο βόρειο τμήμα της Μασσαλίας, ήταν ακόμη σε άνθηση. Με άλλα λόγια, ήταν μια μηχανή μετρητών για το franchise. Ως το μοναδικό κατάστημα γρήγορου φαγητού σε μια τεράστια περιοχή με λίγες δημόσιες υπηρεσίες και με μηδαμινό ανταγωνισμό από μικρά καταστήματα ή παραδοσιακά εστιατόρια, η τοποθεσία του είναι προφανώς ιδανική και εξηγεί την οικονομική του επιτυχία.
Ένας δημιουργικός αγώνας
Ωστόσο, αυτό που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως η δύναμή τους – το σχεδόν μονοπώλιο στα βόρεια προάστια – επρόκειτο να αποτελέσει την αδυναμία των McDonald’s. Επειδή η τοποθεσία του το κάνει πρώτα και κύρια μια «πλατεία του χωριού» σε μια περιοχή όπου δεν υπάρχουν χώροι πρασίνου, δεν υπάρχουν παιδικές χαρές για παιδιά και δεν υπάρχει κέντρο της πόλης. Ήταν εκεί, στα McDonald’s, που οι μαμάδες έφερναν τα μεγαλύτερα παιδιά τους να κάνουν τις εργασίες τους, ενώ τα μικρά έπαιζαν στην παιδική χαρά. Ήταν εκεί που συναντιόμασταν, συζητούσαμε, στην τιμή “απλώς” ενός μπουκαλιού νερό. Οι άνθρωποι νοιάζονταν πάντα πολύ για αυτό το μέρος, αφού χρησίμευε πάντα ως χώρος κοινωνικοποίησης.
Ωστόσο, δεν ήταν όλα ρόδινα για τα αφεντικά, που αντιμετώπιζαν την συνεχή αντίσταση των εργαζομένων του μαγαζιού. Οι εργαζόμενοι των McDonald’s, οι περισσότεροι από τους οποίους ανήκουν στο σωματείο, έχουν αγωνιστεί σκληρά για τις συνθήκες εργασίας τους για πάνω από δέκα χρόνια. Ενώ η διοίκηση έχει ως πολιτική της την συστηματική ανακύκλωση των εργαζομένων (με τους περισσότερους να περνούν λιγότερο από ένα χρόνο στη δουλειά κατά μέσο όρο), ορισμένοι εργαζόμενοι εργάζονται στα McDonald’s της Μασσαλίας εδώ και είκοσι χρόνια. Η διοίκηση δεν είχε ποτέ χρόνο για ξεκούραση και έπρεπε πάντα να ασχοληθεί με ένα έμπειρο εργατικό δυναμικό. Με τον Kamel Guémari, τον εμβληματικό εκπρόσωπο του συνδικάτου αυτού του αγώνα και εκπρόσωπο του Après M, κατάφεραν να λάβουν ένα ετήσιο μπόνους ίσο με τον μισθό ενός μήνα από τα αφεντικά (μια σπάνια νίκη για τους εργαζόμενους στη εστίαση στη Γαλλία), αυξημένες αμοιβές για τις νυχτερινές ώρες και καλύτερες συνθήκες για τους σπουδαστές.
Όμως, μιας και η καπιταλιστική απληστία είναι πάντα αυτό που είναι, η εταιρία MacDonald’s ύψωσε τη φωνή της, απαιτώντας όλο και περισσότερα κέρδη. Και ο κατά μέτωπο αγώνας συνεχιζόταν, από το 2018, για τη διατήρηση των θέσεων εργασίας και στη συνέχεια για την αντίσταση στο κλείσιμο του καταστήματος από την διοίκηση το 2019. Όταν η υγειονομική κρίση έπληξε τη Μασσαλία, μια κατάληψη του μαγαζιού μετατράπηκε από σποραδική σε μόνιμη. Οι εργαζόμενοι οικειοποιήθηκαν τα εργαλεία του χώρου εργασίας και τα έστρεψαν προς το όφελος όλης της γειτονιάς, λαμβάνοντας την πλήρη υποστήριξή της. Το μέλλον του l’Après M αναδιοργανώθηκε, ηθικά και «πολιτικά», για να αντιμετωπίσει τις συνέπειες του lock-down.
Ταξική Διαύγεια
Σε άλλα μέρη, τα “le Secours populaire” και “les Restos du Cœur” είχαν εγκαταλείψει το παιχνίδι.(4) Σε ορισμένες γειτονιές, δεν υπήρχαν καθόλου προμήθειες και ο λιμός αποτελούσε πραγματική απειλή. Τα McDonald’s στη Μασσαλία αγνόησαν τους νομικούς περιορισμούς. Στην κορύφωση της κρίσης, απέστελναν μεταξύ 35 και 70.000 πακέτων την εβδομάδα σε όλη τη Μασσαλία και από όλη την πόλη οι δωρεές, οι εθελοντές και τα φορτηγά κατέφθαναν για να μοιράσουν παντού. Το έδαφος ήταν πρόσφορο για την αλληλεγγύη. Η πιο φτωχή πόλη στη Γαλλία, όπου «κανείς δεν βλέπει τίποτα άλλο εκτός από Κalach»(5) διαχειριζόταν πάντα τις δικές της κρίσεις, την ενδημική ανεργία της (37%) και την υποβάθμισή της, μέσω της αλληλεγγύης. Έτσι γεννήθηκε η ιδέα ότι, μετά από τόσα χρόνια αγώνα , κάτι νέο θα μπορούσε να προκύψει. Ο Kamel παρατηρεί: «Δεν θεωρητικολογούμε για τον ιδανικό κόσμο. Τον φτιάχνουμε», και επίσης « η πολιτική χτίζεται μέρα με τη μέρα, δεν χρειάζεται να μιλάμε για αυτό. Υπάρχει ένα φορτηγό που πρέπει να ξεφορτωθεί ».
Ξεκινώντας ως αγώνας αντίστασης, ο “Après M” μετατράπηκε σε αγώνα δημιουργίας. Σε αυτόν τον πραγματικό, επαναπροσδιορισμένο χώρο, έγινε ζητούμενο το να συγκεντρωθούν όλες οι πιθανές κοινωνικές πρωτοβουλίες: αγώνες γυναικών, εκπαίδευση παιδιών, επανένταξη πρώην κρατουμένων, ανάπτυξη απασχόλησης και κοινή χρήση – μέσω του καταστατικού του συνεταιρισμού – της ιδιοκτησίας αυτού του εργαλείου. Ο Kamel, ο Fathi, ο Sylvain και όλοι οι άλλοι, έδωσαν ένα νόημα σε αυτήν την πλατφόρμα: το “l’Après M” είναι μια συλλογική προεικόνιση που χρησιμοποιεί τα οικονομικά και κοινωνικά μέσα ενός εστιατορίου. Τι είδους προεικόνιση; Του κόσμου όπου εμείς οι ίδιοι διαχειριζόμαστε τους πόρους μας, την κοινωνική μας ζωή, την παραγωγή και την κατανάλωσή μας.
Και αυτή η αυτοδιαχείριση δεν κινδυνεύει από κανέναν συμβιβασμό. Η προσπάθεια διαφθοράς του εγχειρήματος από τα κεντρικά γραφεία των McDonald’s είναι γνωστή, όπως και άλλες προσπάθειες πολιτικής και δημοτικής συν-διαχείρισης.
«Δεν θέλουμε πια μια πρωτοπορία», λέει ο Fatih, πρόεδρος του συνεταιρισμού, «οι αποφάσεις λαμβάνονται από τον κόσμο και δεν υπάρχουν γνώστες και μη γνώστες. Μιλάμε για “αυθόρμητη αυτοδιαχείριση” εννοώντας ότι δεν χρειάζεται να αφιερώνουμε χρόνο στη θεωρητικολογία. Σε ένα πλαίσιο επείγοντος και υψηλού φόρτου εργασίας, υπάρχει μια εξαιρετική διαύγεια, μια ωριμότητα που γεννήθηκε από τη σύγκλιση πολυετών αγώνων και μια κουλτούρα “αλληλοβοήθειας”». Ο Kamel επιμένει σε αυτόν τον όρο, τον οποίο εξακολουθεί να προτιμά από τον όρο «αλληλεγγύη».
Η αυτοδιαχείριση τροφοδοτήθηκε από την επαφή με το Fralib (6) , τα Κίτρινα Γιλέκα και τη συνεργασία μεταξύ των συνδικάτων. Αλλά έχει θεμελιώσει πάνω απ ‘όλα μια οξεία συνείδηση της στάσης που απαιτείται για ένα απελευθερωτικό έργο. Έχει να κάνει με το να μην εκπέσεις στην αυτο-εκμετάλλευση: Να μην κοιτάς τον εαυτό σου, αλλά να κοιτάς τους άλλους. Να μην καταγγέλεις, αλλά να αποτελείς παράδειγμα προς μίμηση. Να εξασκείς την προσαρμοστικότητα και την ευελιξία. «Εξυπηρετούμε όλους, ξεκινώντας από αυτόν που υποφέρει περισσότερο», λέει ένας εθελοντής, ο οποίος ήρθε αρχικά στον συνεταιρισμό από ανάγκη, αλλά έμεινε για να τον οικοδομήσει.
Τα εγχειρήματα αφθονούν
Στο Saint-Barthélemy, εξακολουθούν να παραδίδονται 10.000 πακέτα την εβδομάδα. Αρκετά εκτάρια τη τριγύρω γης καλλιεργούνται εκ νέου και τα λαχανικά θα φυτρώσουν σύντομα. Ελέγχονται καμπίνες για να στεγάσουν τους άστεγους. Νέοι θα εκπαιδευτούν στη δημιουργική γραφή και την εστίαση. Όλοι οι αγώνες της γειτονιάς συγκεντρώνονται και μοιράζονται … Ο ενθουσιασμός είναι μεταδοτικός. Η δημιουργία, η αξιοπρέπεια και η υπερηφάνεια αναδύονται ξανά και ξανά.
«Αν μπορούμε να νικήσουμε τα McDonald’s, μπορούμε να νικήσουμε την Amazon και τους υπόλοιπους. Έχουν το ίδιο DNA καταστροφής…».
Ο αγώνας ξεκίνησε.
Υποσημειώσεις:
- Το όνομα “Apres M” επαναπροσδιορίζεται απευθείας από το παλιό σήμα των McDonald’s, αλλά μεταφράζεται και ως “After McDonald’s”, αναφερόμενο στον συνεταιρισμό που τον αντικατέστησε (και ίσως άλλους στο μέλλον!). Η Μασσαλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη πόλη στη Γαλλία στη νοτιοανατολική ακτή, με μεγάλο πληθυσμό από την εργατική τάξη. Η βόρεια συνοικία αποτελείται κυρίως από Αφρικανούς μετανάστες, κυρίως Αλγερινούς εργάτες, οι περισσότεροι από τους οποίους είναι φτωχοί, ενώ τα ναρκωτικά και η κρατική βία είναι κοινό χαρακτηριστικό.
- Συγκεκριμένα, είναι πλέον μια Société Coopérative d’Intérêt Collectif (SCIC) (Συνεργατική Κοινωνία Συλλογικού Συμφέροντος), μια νομιμοποιημένη μορφή εργατικού συνεταιρισμού στη Γαλλία.
- Ο Ζοζέ Μποβέ είναι γνωστός εργάτης αγωνιστής, ο οποίος αναφέρεται στην κατάργηση των Millau McDonald’s ως μέρος του κινήματος κατά της παγκοσμιοποίησης το 1999, στο οποίο συμμετείχε με τη Συνομοσπονδία Paysanne (Συνομοσπονδία Αγροτών). Ένα άρθρο σχετικά με τη διαμάχη μπορείτε να βρείτε εδώ.
- Οι Le Secours populaire και les Restos du Cœur είναι εθνικές φιλανθρωπικές οργανώσεις που στοχεύουν στην καταπολέμηση της φτώχειας μέσω δωρεών και άμεσης ανακούφισης.
- Το Kalach είναι ένα φθηνό ψωμί που προέρχεται από την ανατολική Ευρώπη.
- Η Fralib είναι συνεταιρισμός επεξεργασίας και συσκευασίας τσαγιού εκτός της Μασσαλίας.
