Σκοπός αυτής της σειράς σημειωμάτων είναι να παρουσιαστεί και κυρίως να ερμηνευτεί η πρόσληψη της Κομμούνας του Παρισιού στον ελληνικό χώρο. Ιδιαίτερα βέβαια μας ενδιαφέρει με ποιο τρόπο την υποδέχτηκαν και την ερμήνευσαν οι υποστηρικτές της.
Δε μπορούμε να ερμηνεύσουμε τις πολιτικές στάσεις απέναντι στην Κομμούνα αν δε δούμε με ποιο τρόπο στάθηκαν οι Έλληνες απέναντι στον γαλλοπρωσικό πόλεμο. Έτσι στην αρχή του πολέμου, η υποστήριξη στους Πρώσους είναι συντριπτική. Αυτό οφείλεται στο γεγονός πως η Γαλλία θεωρείται υπεύθυνη για το ναυάγιο των προσπαθειών για ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, μια που η στάση του Ναπολέοντα Γ΄ είναι καθαρά εχθρική σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Παρόλα αυτά όπως καταγράφει η σχετική βιβλιογραφία, γρήγορα αυτή η στάση θα αλλάξει υπό το βάρος δύο γεγονότων.
Το ένα είναι πως ήδη από το καλοκαίρι του 1870 ο Γκουστάβ Φλοράνς ηγετική φυσιογνωμία της Κομμούνας θα επισκεφτεί την Ελλάδα και σύμφωνα με όλα τα ερευνητικά δεδομένα, θα δημιουργήσει έναν πρώτο πυρήνα εθελοντών μαχητών στο σχέδιο που έχει για την πτώση της μοναρχίας σ τη Γαλλία, ενταγμένη όμως μέσα σε ένα πανευρωπαϊκό πλαίσιο επίθεσης στην καθεστηκυία τάξη. Άλλωστε όπως δείχνουν νεότερες έρευνες εντάσσεται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του οράματος για μια Δημοκρατική Ανατολική Ομοσπονδία, υποσύνολο μιας ευρύτερης πανευρωπαϊκής επίθεσης αντιφατικών μεταξύ τους χειραφετητικών προταγμάτων.
Το δεύτερο είναι φυσικά η αλλαγή των εξελίξεων στην ίδια τη Γαλλία με την εκδίωξη του Ναπολέοντα Γ΄ και η εγκαθίδρυση δημοκρατίας. Δημοκρατικό καθεστώς που αναγνωρίζει και η Ελλάδα, έπειτα από μεγάλες ταλαντεύσεις στις 4 Σεπτέμβρη 1870.
Μέχρι και το Φλεβάρη του 1871 όπου και θα έχουμε τις εκλογές στη νέα Γαλλική Δημοκρατία, με κάποιες διαφοροποιήσεις δευτερεύουσας σημασίας ο ελληνικός χώρος υποδέχεται με έναν γενικά θετικό τρόπο αυτά που συμβαίνουν στο Παρίσι.
Όμως κακώς έχει δημιουργηθεί η εντύπωση πως ο διαχωρισμός των υποστηρικτών και των αντιπάλων της Κομμούνας ήταν ένα ξαφνικό γεγονός που εμφανίστηκε τη 18η Μάρτη. Ήδη από την επιστροφή κάποιων εθελοντών από τη Γαλλία σημαντικές εφημερίδες όπως η Παλιγγενεσία, υμνούν τους γόνους γνωστών ευκατάστατων οικογενειών οι οποίοι πολέμησαν στο πλευρό της Γαλλικής Δημοκρατίας, ενώ για τους «ανώνυμους» προσφέρεται αδιαφορία, είναι σα να μην πήγαν ποτέ, ενώ αργότερα θα έχουμε και στρατοδικεία επειδή λιποτάκτησαν για να πολεμήσουν στη Γαλλία.
Άλλωστε στο δρόμο προς τις εκλογές του Φεβρουαρίου του 1871 ο ελληνικός καθεστωτικός τύπος όλο και περισσότερο θα αρχίσει να υιοθετεί το δίπολο ανάμεσα στους νομιμόφρονες όλων των τάσεων (φιλομοναρχικούς ή ρεπουμπλικάνους) που επιδιώκουν την ειρήνη (και την κοινωνική και με την Πρωσία) και τους κόκκινους που εκπροσωπούν υποτίθεται τον πόλεμο όλων με όλους μέχρις εσχάτων.
Με το ξέσπασμα της Κομμούνας οι δυο αυτές τάσεις αντιμετώπισής της θα αποκρυσταλλωθούν πιο καθαρά. Αυτό θα μας απασχολήσει στο επόμενο σημείωμα. Εκεί θα δούμε ποιες είναι οι αντιλήψεις ιδίως των υποστηρικτών της και θα επιχειρήσουμε να ερμηνεύσουμε την ιδεολογική αφετηρία αυτής της υποστήριξης καθώς και τις στοχεύσεις τους.
Υ.Γ. Αυτή η σειρά σημειωμάτων πέρα από όσα θα αναφερθούν από την «Πρώτη Σπορά» και την προσωπική μου έρευνα, έχει λάβει υπόψη τρεις εξαιρετικά σημαντικές δουλειές. Το «Η σοσιαλιστική σκέψη στην Ελλάδα από το 1875 έως το 1974» του δασκάλου Παναγιώτη Νούτσου, «Η Παρισινή Κομμούνα και η Ελλάδα» του Μ. Παπαϊωάννου και τη διδακτορική διατριβή της Πολυξένης Μαρίνου «Η Παρισινή Κομμούνα (1871) και η Ελλάδα». Για τα ερμηνευτικά σχόλια και τις εκτιμήσεις φέρω εγώ την αποκλειστική ευθύνη.