Οι άστεγοι χαλάνε τη μόστρα του βιβλιοπωλείου “Ιανός”.
Εσωτερικό έγγραφο της αλυσίδας βιβλιοπωλείων “Ιανός” που ήρθε στη δημοσιότητα αποκαλύπτει για άλλη μια φορά το πραγματικό πρόσωπο της αυτοαποκαλούμενης “αλυσίδας πολιτισμού”. Πιο συγκεκριμένα, σε mail που υπογράφει η υπεύθυνη ανθρώπινου δυναμικού της εταιρίας, Μαρία Λιαποπούλου και απευθύνεται προς το υποκατάστημα της οδού Σταδίου, αναφέρεται πως “πρέπει να γίνει κάτι” με τους άστεγους που βρίσκουν καταφύγιο έξω από το κτίριο που στεγάζεται το κατάστημα. Λέει πως το Σάββατο 12/2 απαίτησε από τους θυρωρούς του κτιρίου να τους διώχνουν ενώ την ίδια μέρα έπλυνε τη μοκέτα για να είναι βρεγμένη η περιοχή. Στη συνέχεια ενημερώνει πως το προσεχές διάστημα θα εγκατασταθεί δίπλα στο υποκατάστημα της Σταδίου ένα παράρτημα των ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ που θα έχει security οι οποίοι προφανώς θα διώχνουν με τη βία τους άστεγους κι έτσι “όλη η προίκα των αστέγων” θα έρθει σε αυτούς. Έτσι χαρακτηρίζει η κυρία Λιαποπούλου τους ανθρώπους που βρίσκονται στον πάτο της κοινωνικής πυραμίδας. Στη συνέχεια εκφράζει την επιθυμία να αναληφθεί η “προστασία” του κτιρίου από επαγγελματίες security ενώ κλείνει με την υπενθύμιση πως τη Δευτέρα 14/2 θα ενεργοποιούσε τη σειρήνα. Η τραγική λεπτομέρεια είναι πως η Μαρία Λιαποπούλου ήταν εργαζόμενη στα “Ελληνικά Γράμματα” που με το κλείσιμο των εκδόσεων έμενε άνεργη. Μετά από σκληρούς αγώνες των σωματείων του κλάδου του βιβλίου σε Θεσσαλονίκη κι Αθήνα, η συγκεκριμένη κατάφερε να πάρει την αποζημίωσή της και μάλιστα ευχαριστούσε για αυτόν τον λόγο τα σωματεία. Λίγα χρόνια μετά έγινε τσιράκι της εργοδοσίας στον “Ιανό” και καταδιώκει ανθρώπους που δεν έχουν σπίτι. Αυτός λοιπόν είναι ο πολιτισμός της “αλυσίδας πολιτισμού”. Φυσικά δε μας κάνει καμία εντύπωση αφού μιλάμε για μια εταιρία που είναι συνώνυμη της εκμετάλλευσης των εργαζομένων, της ξεδιαντροπιάς και της γενικότερης σαπίλας του νεοελληνικού, κρατικά επιδοτούμενου πολιτισμού.
Κρατικά επιδοτούμενο το υποκατάστημα “Ιανός” στη Σταδίου
Οι εργασίες για την κατασκευή του υποκαταστήματος έγιναν μέσα από επιδοτούμενο πρόγραμμα της ΕΕ από το οποίο πληρωνόταν μάλιστα και το ίδιο το αφεντικός της αλυσίδας. Το ενοίκιο δε, ήταν για χρόνια πληρωμένο από το κράτος. Άλλη μια κλασική περίπτωση “ελεύθερης αγοράς” και “αυτοδημιούργητου επιχειρηματία” με τις πλάτες του κράτους.
Scanner στον λαιμό των πωλητών
Το 2014 η εργοδοσία είχε τη φαεινή έμπνευση να φορέσει scanner στον λαιμό των πωλητών των βιβλιοπωλείων με σκοπό να μετράει την ατομική τους απόδοση, εντατικοποιώντας σε δυστοπικό βαθμό τους ρυθμούς εργασίας τους. Όπως είχε καταγγείλει ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου-Χάρτου Αττικής τότε σε κείμενό του:
Ένα ιδιότυπο σκανάρισμα φαίνεται να λαμβάνει χώρα τους τελευταίους δύο μήνες στην «αλυσίδα πολιτισμού ΙΑΝΟΣ»: συνάδελφοι και συναδέλφισσες κυνηγούν τα βιβλία που πωλούν στους πελάτες προκειμένου να τα «σκανάρουν», με τα μηχανάκια που έχουν κρεμασμένα στο λαιμό τους. Μόνο που αυτό το σκανάρισμα δεν είναι ακριβώς «καταγραφή», όπως ενημερώνεται ο απορημένος και ανυποψίαστος πελάτης. Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα νέο ευφάνταστο μέτρο της εργοδοσίας προκειμένου -μέσα από τα μηχανάκια, που φοράει ο κάθε εργαζόμενος ξεχωριστά- να καταγράφονται οι ατομικές του πωλήσεις.[…]
Και συνεχίζει:
[…]Είναι σαφές ότι η νέα αυτή πρακτική της εργοδοσίας, ανοίγει με εύσχημο τρόπο την πόρτα για εύκολες απολύσεις, αφού οι συνάδελφοι που θα βρίσκονται στις τελευταίες θέσεις της λίστας αξιολόγησης θα βρίσκονται υπό την απειλή της απόλυσης αν δεν «ανεβάσουν τα ποσοστά τους». Η επίκληση του αριθμού -και κυρίως της τιμής- των πωληθέντων βιβλίων ανά υπάλληλο, για την παρουσίαση μιας ενδεχόμενης απόλυσης ως δικαιολογημένης είναι τουλάχιστον αρρωστημένη. Είναι φανερό που οδηγούν όλα αυτά: αφού πρώτα η εργοδοσία εγκαινιάζει το αλληλοφάγωμα, τον ανταγωνισμό, το χυδαίο κυνήγι της πρωτιάς και κατ’ ουσίαν την παρότρυνση των υπαλλήλων να σπρώχνουν τα πιο ακριβά βιβλία στους υποψήφιους πελάτες -όλα αυτά σε πλήρη αντίθεση με το δημόσιο προφίλ «πολιτισμού» της επιχείρησης-, θα έρχεται μετά να αξιολογεί αρνητικά τους συναδέλφους και τις συναδέλφισσες που δεν τα πήγαν καλά σ’ αυτό τον αγώνα παραλογισμού.
Αν προσθέσουμε σε αυτά, τα απελευθερωμένα ωράρια, τα εξαήμερα που δουλεύουν οι εργαζόμενοι, τις Κυριακές και τις Λευκές Νύχτες, τις προσλήψεις επισφαλών εργαζομένων μέσω του νέου καθεστώτος των κοινωφελών προγραμμάτων, το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ επιβεβαιώνει τελικά περίτρανα στους υπαλλήλους του ότι δεν υπάρχει «αλυσίδα πολιτισμού» που να μη συνιστά ταυτοχρόνως και «αλυσίδα βαρβαρότητας». Άλλωστε, με αυτόν τον τρόπο -προσλήψεις με προγράμματα κατάρτισης και εξοντωτικά ωράρια- δε χτίστηκε στο παρελθόν ως μαγαζί;[…]
Απολύσεις εργαζομένων που αντιδρούν
Οι άθλιες συνθήκες εργασίας αλλά κι η εισαγωγή των scanner κι η απαίτηση της εταιρίας να υπογράψουν ονομαστικά οι εργαζόμενοι κείμενο υπέρ της χρήσης τους έφεραν τη δίκαιη αντίδραση εργαζομένων οι οποίοι φυσικά απολύθηκαν. Σε μαρτυρία 2 απολυμένων που έβγαλε στη δημοσιότητα πάλι ο Σύλλογος Υπαλλήλων Βιβλίου Χάρτου Αττικής περιγράφονται τα εξής όσον αφορά τις συνθήκες εργασίας:
Από τις πρώτες μέρες τις παρουσίας μας στο BAZAAR του ΙΑΝΟΥ αντιληφθήκαμε το πλαίσιο μέσα στο οποίο έχει δομηθεί η συγκεκριμένη επιχείρηση. Αυτό σημαίνει για τον Ν. Καρατζά και τους δικούς του κανόνες πολλές διαφορετικές συμβάσεις, εργαζόμενοι με πολλαπλές ιδιότητες και χρήσεις, σύμφωνα με τις ανάγκες της επιχείρησης, μπόλικη ορθοστασία, εργαζόμενοι πολυεργαλεία στην γλώσσα των στελεχών της εταιρείας, μεταθέσεις ατόμων από το ένα μαγαζί στο άλλο και υπέρογκο κουβάλημα των εμπορευμάτων με πανάρχαιες τακτικές και μεθόδους, μιας και τα καταστήματα ποτέ δεν ήταν κατάλληλα να εξυπηρετήσουν την ορθή λειτουργία αποθήκης αφού δεν έχουν ασανσέρ εμπορευμάτων και πάντα βρίσκονται σε όροφο. Ένα καθεστώς στο οποίο οι περισσότεροι εργαζόμενοι από ανάγκη είχαν συμφωνήσει σε μικρές και μεγάλες εχθροπραξίες εναντία στον εργατικό και ταξικό κόσμο.
Οι παραφωνίες ξεκινάνε με την επιβολή 2 ωρών επιπλέον εργασίας, καθημερινά, πέραν του ωραρίου της σύμβασης ημιαπασχόλησης. Οπότε οι εργαζόμενοι στο bazaar καλούνται να δουλέψουν 6 ώρες ημερησίως για 6 ημέρες την εβδομάδα και αντιστοίχως οι full time 58 ώρες την εβδομάδα. Έτσι εμφανίστηκαν οι »μαύρες ώρες» τις οποίες η εταιρεία επιβάλλει και ξεπερνούν το 50% των ωρών τις υπογραφείσας σύμβασης. Ώρες τις οποίες πληρώνονται οι εργαζόμενοι με λεφτά που λαμβάνουν από το λογιστήριο χωρίς να φαίνονται σε κάποιο έγγραφο μισθοδοσίας και δίνονται στο χέρι. Λεφτά τα οποία η εταιρεία παρακρατεί εκβιαστικά και κατά το δοκούν, κάθε φορά που έκρινε ότι ο εργαζόμενος δεν έχει κάνει καλά την δουλειά του, με την λογική του προστίμου.
Ακόμα προστίθεται το καθεστώς των απλήρωτων υπερωριών, το οποίο καλούμαστε να υποστούμε οι εργαζόμενοι, σε περιόδους εργασιακού φόρτου π.χ. εορταστική περίοδος ή λόγω υπέρογκης δουλειάς που έπρεπε να επιτελεστεί σε μικρό χρονικό διάστημα (καταμέτρηση αποθήκης σε 2 μέρες για παράδειγμα).
Μέσα σε ένα περιβάλλον με παράλογες απαιτήσεις οι εργαζόμενοι αρχίσαμε να επικοινωνούμε τις σκέψεις, τους προβληματισμούς και τις αγωνίες μας εστιάζοντας αναπόφευκτα στην εργασιακή μας καθημερινότητα η οποία μόνο αγανάκτηση και επιθυμία για αντίδραση μπορούσε να επιφέρει. Εκεί έρχεται η εργοδοσία, έχοντας σαφή στόχο το σπάσιμο των δεσμών που επιχειρήθηκαν να δημιουργηθούν, κάνοντας τις πρώτες απολύσεις, μειώνοντας ακόμη περισσότερο το εργατικό κόστος, καταλήγοντας σε 8 μήνες τα δυο BAZAAR να αριθμούν 10 απολυμένους. Μια επίθεση εναντίον μας που έρχεται να αποδείξει τις ανακρίβειες και την ηθική της εργοδοσίας που βιάστηκε να επικαλεστεί με περίσσια υπερηφάνεια πως ο Ιανός μόνο προσλαμβάνει άτομα και δεν απολύει. Υπό αυτό το καθεστώς και λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ιστορική τακτική της επιχείρησης να μην δίνει χώρο σε ανθρώπους που έχουν σκοπό το δίκαιο της διεκδίκησης (είχε καταστεί γνωστό ότι η εργοδοσία δεν συμπαθεί για παράδειγμα τους απεργούς) η αγανάκτηση είχε γίνει προϊόν εσωτερικής κατανάλωσης στους κύκλους των εργαζομένων.
Τότε ήταν, πριν μερικούς μήνες, που στον λαιμό των υπαλλήλων του κεντρικού ΙΑΝΟΥ βρέθηκαν οι βαριές αλυσίδες του ελέγχου και της καταπίεσης μέσω των περίφημων πια scanners. Οι αντιδράσεις ηγέρθησαν από φωνές μέσα και έξω από την επιχείρηση και το σωματείο μας ξεκίνησε έναν αγώνα να σταματήσει αυτό το αίσχος της αναξιοπρέπειας. Μεγάλος αριθμός πελατών τάχθηκε ενάντια σε αυτή την μορφή ελέγχου τροφοδοτώντας με θάρρος την αντίθεση και των ίδιων των συναδέλφων. Σε εκείνο το σημείο ήταν που η εργοδοσία με απαράδεκτο τρόπο απαίτησε από τους εργαζομένους να υπογράψουν κείμενο υποστήριξης των scanners και πλήρους υπακοής σε αυτήν. Το καθεστώς φόβου δεν στάθηκε ικανό να κάμψει την αξιοπρέπεια κάποιων συναδέλφων οι οποίοι και αρνηθήκαμε την υπογραφή ενός τέτοιου αντεργατικού κειμένου. Αρκετοί αρνητές, βέβαια, λίγες βδομάδες αργότερα θα έρχονταν αντιμέτωποι, άλλοι με εκδικητικές απολύσεις και άλλοι θα εξωθούνταν σε παραίτηση.
Στην ακολουθούμενη μεγάλη μετακόμιση του BAZAAR από την οδό Σταδίου στην οδό Ακαδημίας ασκήθηκε πίεση να γίνει η μεταφορά μέσα στα ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα των διευθυντών, κάτι που ξεστόμιζαν συνεχώς με υπερβάλλων σαδισμό. Εμείς από τη μεριά μας γνωρίζοντας το αντικείμενο της δουλειάς μας και φυσικά τον χώρο του καταστήματος, τους καθιστούσαμε σαφές το ακατόρθωτο του προγραμματισμού τους .
Στην αρχή της έβδομης μέρας από την έναρξη της μετακόμισης, όταν και αυτή είχε τελειώσει και το μαγαζί θα λειτουργούσε κανονικά για το αγοραστικό κοινό, μας ανακοινώθηκε η απόλυσή μας χωρίς καμία προειδοποίηση με αίολες και σαθρές δικαιολογίες.
Η πρώτη άτοπη δικαιολογία της απόφασης αυτής ήταν οι μειωμένοι τζίροι, πράγμα το οποίο δεν ευσταθεί μιας και το μαγαζί δεν είχε ακόμη ανοίξει. Σα συνέχεια μας είπαν ότι δεν δείξαμε τον απαιτούμενο ζήλο, δηλαδή να ενστερνιστούμε τις ανάγκες του μαγαζιού και δεν εργαζόμασταν σα να ήταν δικό μας κατάστημα, και αυτό γιατί δεν προσφερθήκαμε να δουλέψουμε πολλές παραπάνω ώρες χωρίς αμοιβή. Η διεύθυνση είχε την απαίτηση από εμάς να προτείνουμε εμείς οι ίδιοι να δουλέψουμε απλήρωτες υπερωρίες προκειμένου να αξιολογηθούμε και να αποδείξουμε πόσο παραγωγικοί και δημιουργικοί είμαστε, με καλλιτεχνικές ανησυχίες για την διακόσμηση του χώρου και το πόσο ανθεκτικοί είμαστε με βάση τη μυϊκή ικανότητα στο κουβάλημα! (Όλα τα παραπάνω ειπώθηκαν σε κατ’ ιδίαν κουβέντα με τη διεύθυνση)
Απολύσεων συνέχεια…
Το 2015 ο “Ιανός”, αφού είχε προχωρήσει με γοργά βήματα στη διάλυση κι ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων απέλυσε 5 υπαλλήλους από υποκαταστήματα της Θεσσαλονίκης. Το Σωματείο Υπαλλήλων Βιβλίου & Χάρτου νομού Θεσσαλονίκης έγραφε τότε σε κείμενό του:
Το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ που θέλει να αυτοπροσδιορίζεται ως “αλυσίδα πολιτισμού” βάζει όπως φαίνεται ως προϋπόθεση της “παραγωγής πολιτισμού” την πλήρη υποταγή των εργαζομένων και την συντριβή της αξιοπρέπειας τους. Τι να πρωτοθυμηθούμε;
-την διάλυση των εργασιακών σχέσεων με ατομικές συμβάσεις, ελαστική απασχόληση, καταπάτηση ωραρίων
-τα μηχανάκια σκάνερ που φόρεσε στο λαιμό των υπαλλήλων για να μας υπενθυμίσει ότι τελικά τις αλυσίδες οι εργαζόμενοι δεν τις έχουν χάσει ποτέ
-την επιβολή προστίμων (ακόμα και σχεδόν ίσα με τον μισθό ενός μήνα) σε υπαλλήλους
-τις δυσμενείς μεταθέσεις όσων υπαλλήλων η διεύθυνση θεωρεί απείθαρχους
-την χρήση δωρεάν ή πάμφθηνης εργασίας μέσω προγραμμάτων κατάρτισης ανέργων
–τους αλλεπάλληλους εκβιασμούς στους υπαλλήλους να υπογράψουν κείμενα καταδίκης συναδέλφων τους που διεκδίκησαν δικαιώματα, κείμενα αποδοχής της κατάργησης της αργίας του Αγίου Πνεύματος, κείμενα αποδοχής των σκάνερ
-το χτύπημα της απεργίας του σωματείου την Κυριακή 28/12 από τα ΜΑΤ και τις συλλήψεις 7 εργαζομένων
-τις συνεχείς απολύσεις σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα με κύριο στόχο όσους αρνούνται να υπογράψουν τα εκβιαστικά κείμενα υποταγής ή αρνούνται να αποδεχθούν μετατροπή των συμβάσεων τους.Τελευταίο κρούσμα η απόλυση 5 συναδέλφων, 2 από το υποκατάστημα της Μαρτίου στο οποίο μπήκε λουκέτο,2 από το κεντρικό κατάστημα στην Αριστοτέλους- της μιας μετά από άρνηση μετατροπής σύμβασης σε μερικής απασχόλησης και μιας από το υποκατάστημα του COSMOS. Μας λένε ότι φταίει η πτώση του τζίρου. Κι όμως ο ΙΑΝΟΣ κάνει συνεχείς προσλήψεις, μόνο που συνήθως αφορούν εργαζόμενους με voucher. Αυτό που θέλει να επιβάλει είναι η μετατροπή σχεδόν όλων των υπαλλήλων, παλιών και νέων, σε μια φθηνή και υποταγμένη εργατική μάζα χωρίς δικαιώματα και ο μόνος τρόπος γι΄αυτό είναι η εργοδοτική τρομοκρατία. Έτσι, η διοίκηση του ΙΑΝΟΥ συντάχθηκε πλήρως με την γενικότερη πολιτική της κοινωνικής βαρβαρότητας, του εργασιακού μεσαίωνα και της απόλυτης φτώχειας. Υιοθέτησε όλους τους αντεργατικούς νόμους των μνημονίων, πρωτοστάτησε στην κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Κι όλα αυτά χρησιμοποιώντας παράλληλα την κάλυψη της “πολιτιστικής προσφοράς” με την συνενοχή των ΜΜΕ αλλά δυστυχώς και πολλών ανθρώπων του πνεύματος και της τέχνης.[…]
Εμπλοκή στην υπόθεση Άκη Τσοχατζόπουλου με ξέπλυμα χρήματος μέσα από εξαγορά μετοχών της εταιρίας
Ο “Ιανός” είχε εμπλακεί ενεργά στην υπόθεση του Άκη Τσοχατζόπουλου. Ο πρώην υπουργός άμυνας είχε αγοράσει μέσω εταιρίας-“βιτρίνα” με έδρα στην Ελβετία, το 20% των μετοχών της εταιρίας έναντι του ποσού του 1.5 εκ € προερχόμενου από τις μίζες των εξοπλιστικών προγραμμάτων. Ως ιδιοκτήτης της εταιρίας φαινόταν ο ξάδελφος του Τσοχατζόπουλου, Νίκος Ζήγρας. Ο ιδιοκτήτης του “Ιανού” όμως, ο Νικόλας Καρατζάς είχε παραδεχτεί πως ο μοναδικός συνομιλητής που είχε για τη μεταβίβαση των μετοχών ήταν ο ίδιος ο Άκης Τσοχατζόπουλος. Στο πολυσέλιδο παραπεμπτικό βούλευμα με το οποίο ο Ν. Καρατζάς παραπέμφθηκε σε δίκη, αναφέρεται ότι το σύνολο των κατηγορουμένων διέπραξαν τις πράξεις που τους αποδίδονται ως μέλη οργάνωσης που δημιουργήθηκε το 1998 «….. ενεργώντας κατ’ επάγγελμα διότι από την επανειλημμένη τέλεση της πράξης και την υποδομή που είχε διαμορφώσει προκύπτει σκοπός του για πορισμό εισοδήματος και σταθερή ροπή του προς τη διάπραξη του εγκλήματος της νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα». Ο Καρατζάς κρίθηκε ένοχος και καταδικάστηκε πρωτόδικα σε φυλάκιση 6 ετών με αναστολή μέχρι την έφεση. Στο εφετείο καταδικάστηκε σε 4 έτη μετατρέψιμα σε χρηματική ποινή.
Αυτές ήταν μόνο λίγα από τα έργα και τις ημέρες της αλυσίδας “Ιανός” και του ιδιοκτήτη της. Καταβαράρθρωση εργασιακών δικαιωμάτων, απολύσεις, αντισυνδικαλιστικές πρακτικές, ξέπλυμα μαύρου χρήματος κι εσχάτως κυνήγι των αστέγων. Μετά από όλα αυτά, είναι δικαίωμα της εταιρίας να αυτοαποκαλείται “αλυσίδα πολιτισμού” έστω κι αν είναι ακριβώς το αντίθετο. Είναι συνάμα και δικαίωμά μας να θεωρούμε πως σε μια μετεπαναστατική, ελεύθερη κοινωνία τα καταστήματά του θα έπρεπε να μετατραπούν σε δημόσια ουρητήρια, κρατώντας ταυτόχρονα τις πινακίδες ως θλιβερή υπενθύμιση του ρόλου που επιτελεί. Το τι θα γίνει όμως με το αντικοινωνικό φαινόμενο που ονομάζεται “Ιανός” δεν είναι προσωπική μας υπόθεση αλλά επαφίεται στις διαθέσεις και τις δυνατότητες του εργατικού κινήματος και της κοινωνικής βάσης συνολικά.
