«Είμαστε περισσότερο και καλύτερα οργανωμένοι από πριν», λέει η Teresa Correa, αξιολογώντας την εμπειρία του δικτύου Cecosesola κατά τη διάρκεια αυτών των μηνών πανδημίας και καραντίνας. «Ο θεμελιώδης σκοπός μας είναι η εκπαιδευτική διαδικασία», προσθέτει η Lizeth, «να μετασχηματιστούμε σταδιακά μέσω συλλογικού προβληματισμού».
Η Cecosesola (Central Cooperativa de Servicios Sociales de Lara), που ιδρύθηκε στο Barquisimeto, στα νότια της Βενεζουέλας, είναι ένα δίκτυο 50 αστικών και αγροτικών συνεταιρισμών, ενός γραφείου τελετών και ενός κέντρου υγείας. Καλύπτουν τη γεωργική, την μικρή βιομηχανική παραγωγή, τις αποταμιεύσεις και τους πιστωτικούς τομείς. Έχουν 17 σημεία πώλησης, συμπεριλαμβανομένων τριών μεγάλων αγορών με 300 πάγκους και ενός αγροτικού δικτύου που αποτελείται από 280 μικρούς παραγωγούς.
Είναι περισσότεροι από 20.000 συνεργάτες και 1.300 εργαζόμενοι που λαμβάνουν το ίδιο εισόδημα και λειτουργούν σε περίπου 300 ετήσιες συνελεύσεις, χωρίς ηγέτες ή διοικητική δομή. Το δίκτυο παραγωγής και διανομής ειδών διατροφής και καθαρισμού διακινεί περισσότερους από 10.000 τόνους το μήνα, με τιμές 30% χαμηλότερες από αυτές που προσφέρονται στην αγορά. Προμηθεύουν το 40% του πληθυσμού μιας πόλης με 1,2 εκατομμύρια κατοίκους *.
“Σε δύσκολες καταστάσεις ανακαλύπτουμε ξανά τον εαυτό μας”, λέει ο Gustavo Salas, ένας από τους ιδρυτές του κινήματος, “επειδή εν μέσω μιας πανδημίας είναι πιο δύσκολο να συναντηθούμε”. Τονίζει ότι έχουν παραβλέψει την καραντίνα σε αρκετές περιπτώσεις, “αλλά η κυβέρνηση μας σεβάστηκε επειδή κάναμε ό, τι έπρεπε να γίνει.”
Ο Jorge Rath διαβεβαιώνει ότι προετοιμάζονται εδώ και πολύ καιρό για καταστάσεις όπως αυτή, μέσω διαλόγου και τώρα αμοιβαίας φροντίδας. “Πάνω απ ‘όλα, φροντίζουμε το κοινοτικό περιβάλλον, το οποίο συνίσταται στο να μην απομονώσουμε τον εαυτό μας, ακόμη κι αν πρέπει να διατηρήσουμε τη φυσική απόσταση”. Κατά την άποψη των μελών της Cecosesola, η κοινότητα και ο διαχωρισμός είναι τόσο αντίθετοι όσο οι διοικητές και οι διοικούμενοι.
“Στους επαγγελματίες της υγείας παρουσιάζετε μια ευκαιρία για αλλαγή, από την ιεραρχία και τη συμβιβασμό, γιατί αυτή τη στιγμή απαιτούνται δημιουργικές λύσεις”, είναι ο προβληματισμός του Δρ. Carlos Jiménez, ο οποίος είναι μέλος του Συνεργατικού Κέντρου Υγείας . Το λαϊκό δίκτυο υγείας φροντίζει περισσότερους από 220.000 ανθρώπους ετησίως. Υπάρχουν πέντε ιατρικά γραφεία, τέσσερα εργαστήρια και ένα κέντρο συνεργασίας που ενσωματώνει τη συμβατική και παραδοσιακή ιατρική.
Το Κέντρο Υγείας, ένα τριώροφο κτίριο που σχεδιάστηκε από τους συνεταιρισμούς σε συζήτηση με τους αρχιτέκτονες, επίσης δεν έχει διευθυντές ή ηγέτες και η διοίκηση εξαρτάται από την εβδομαδιαία συνέλευση όπου συμμετέχουν όλοι οι εργαζόμενοι, από νοσοκόμες και μάγειρες έως γιατρούς και άτομα συντήρησης .
“Ένα πράγμα που μάθαμε είναι πώς να χειριστούμε τον εαυτό μας με δύναμη”, αντικατοπτρίζει ο Gustavo. «Όταν ένας νόμος ή ένα διάταγμα δεν συμβαδίζει με τις ανάγκες μας, δεν υπακούμε, αλλά χωρίς να πάμε στην αντιπαράθεση. Παραβιάσαμε τους νόμους, όπως τώρα που συνεχίζουμε να συναντιόμαστε παρά το γεγονός ότι δεν μπορούμε, και αναζητούμε τρόπους για να συνεχίσουμε να είμαστε ενωμένοι. Δεν ζητάμε άδεια. “
Κατάφεραν να επιβάλουν τα κριτήριά τους περνώντας πάνω απο την απαγόρευση της κυκλοφορίας, “επειδή μια αγορά που εξυπηρετεί 7.000 άτομα την ημέρα δεν μπορεί να προσαρμοστεί σε περιορισμένες ώρες”, εξηγεί ο Γκούσταβο. “Μετά από αρκετές εβδομάδες ο κυβερνήτης μας συγχαίρει και μας έδωσε 24ωρα περάσματα, γιατί πρέπει να αρχίσουμε να μαζεύουμε ανθρώπους στις 4 το πρωί.”
Με αυτόν τον τρόπο, το δίκτυο απολαμβάνει το σεβασμό της κοινότητας και της κυβέρνησης. «Και μεταμορφώνουμε το σύστημα, γιατί δεν ενεργούμε σύμφωνα με τη λογική του», καταλήγει ο Γκούσταβο.
Η Τερέζα εξηγεί μερικές από τις αξιοσημείωτες αλλαγές που συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της πανδημίας: «Δεν υπάρχει καύσιμο. Αυτό μας οδήγησε να αναδιοργανώσουμε τα πάντα. Οι γιατροί πήγαιναν να δουλεύουν με τα αυτοκίνητά τους, αλλά τώρα εξαρτώνται από τα φορτηγά που κάνουν μια διαδρομή για να πάρουν όλους τους εργαζόμενους. Και εκεί είναι η ομορφιά. Ο καρδιολόγος πρέπει να πάει με το φορτηγό με όλους τους άλλους συναδέλφους, σε μια μορφή συλλογικής ολοκλήρωσης που δεν ήταν δυνατή πριν. “
Οι γιατροί στο φορτηγό μαζί με γυναίκες πωλητές ή καθαριστές, μια δυναμική που μοιάζει με πολιτιστική επανάσταση, χωρίς την οποία δεν υπάρχουν βαθιές ή διαρκείς αλλαγές. Γι ‘αυτό υποστηρίζουν τα μέλη της Cecosesola. «Οι απαντήσεις στην τρέχουσα κατάσταση ενισχύουν κάτι από εμάς που είναι η συνοχή, η οποία γεννιέται με διαρκή διάλογο που μας μετατρέπει σε συλλογικό εγκέφαλο», καταλήγει ο Jorge.
* * *
Σε αυτήν την πολύ δύσκολη κατάσταση, φαίνεται απαραίτητο να επικεντρωθούμε στα φώτα που λάμπουν μεταξύ των λαϊκών τομέων. Είμαι σαφές ότι το σύστημα ενισχύεται, ότι τα σκοτεινά σύννεφα μας απειλούν (από την αύξηση της ανισότητας και τη δύναμη του πλούσιου 1%, στην καταστολή και τον ψηφιακό έλεγχο), αλλά δεν κερδίζουμε τίποτα αν επικεντρωθούμε μόνο σε εκείνους που μας καταπιέζουν. Η αφετηρία μου είναι το Ya Basta! συλλογικό και κοινοτικό, όπως μας διδάσκουν οι αυτόχθονες λαοί της Τσιάπας.
Οι φαβέλες του Ρίο ντε Τζανέιρο φέρνουν το στίγμα της βίας και του λαθρεμπορίου ναρκωτικών, επειδή είναι ο τρόπος που οι ισχυροί (από τα μέσα ενημέρωσης έως τις ακαδημίες) βρήκαν να καλύψουν τη φτώχεια που δημιουργεί αυτό το σύστημα. Ωστόσο, η αντίσταση και η οργάνωση αναπτύσσονται εκεί, ξεπερνώντας τεράστιες δυσκολίες.
Η Inessa είναι μαχητής του Κινήματος Λαϊκών Κοινοτήτων που ολοκλήρωσε 50 χρόνια και είναι παρούσα σε δέκα πολιτείες της Βραζιλίας. Ζει στην κοινότητα Chico Mendes, στο λόφο Chapadao, στα βόρεια του Ρίο ντε Τζανέιρο **. «Βρισκόμαστε εδώ από το 1994. Ξεκινήσαμε με κοινοτικά αθλήματα και μεγαλώσαμε με σχολή κήπων για αγόρια και κορίτσια στην κοινότητα. Με την πανδημία το κλείσαμε από τις 21 Μαρτίου ».
Συνεργάζονται επίσης με ενήλικες, διαχειρίζονται αυτόνομα την απασχόληση και το εισόδημα, με ένα κατάστημα και ένα χώρο οικοδομικών υλικών, τα οποία διαχειρίζονται συλλογικά. Ανακυκλώνουν το λάδι με το οποίο κάνουν προϊόντα καθαρισμού και έχουν μια ομάδα συλλογικών αγορών με περίπου 20 οικογένειες. Ίσως το πιο ισχυρό εγχείρημα είναι το Community Investment Group (GIC), μια λαϊκή τράπεζα όπου εκατοντάδες γείτονες συνεισφέρουν χρήματα κάθε μήνα και μπορούν να δανειστούν χωρίς να πάνε στην τράπεζα ή στη χρηματοοικονομική αγορά. Χωρίς τοκισμό βοηθούν τις οικογένειες που έχουν ανάγκη, συμβάλλουν σε κοινωνικές λειτουργίες όπως η υγεία και ένα μέρος πηγαίνει στο Κίνημα.
Κατά τη διάρκεια του περιορισμού που προκλήθηκε από την πανδημία, οι πωλητές και οι οικιακοί εργαζόμενοι στην κοινότητα έμειναν χωρίς εισόδημα, εκτός από δέκα άτομα που εργάζονται στο νηπιαγωγείο του κινήματος και στις παιδικές μεταφορές. Με βάση ένα προηγούμενο δίκτυο φίλων και δασκάλων “που υποστηρίζουν αυτό το έργο και σέβονται την αυτονομία μας”, πραγματοποίησαν συλλογές για να αγοράσουν καλάθια τροφίμων για την κοινότητα και να υποστηρίξουν το προσωπικό φύλαξης παιδιών. Πενήντα άτομα λαμβάνουν καλάθια τροφίμων χάρη στο έργο δεκατριών μαχητών.
Η Gizele είναι επικοινωνιολόγος και είναι μέρος του Maré Mobilization Front, το οποίο δημιουργήθηκε μόλις πριν από έξι εβδομάδες από μια ομάδα κοινοτικών επικοινωνιολόγων που εργάζονταν στη φαβέλα για 15 ή 20 χρόνια ***. «Γεννήθηκε όταν η κοινωνική απομόνωση καθίσταται υποχρεωτική σε όλη την πόλη και η ανησυχία μας ήταν με τον τρόπο που οι κυβερνήσεις πηγαίνουν στη φαβέλα. Σκεφτόμαστε ένα σχέδιο επικοινωνίας για να μπορούμε να δουλεύουμε με βάση τις ανάγκες και στη γλώσσα της φαβέλας ».
Το La Maré είναι ένα συγκρότημα δεκαέξι φαβέλων που κατοικούνται από 140.000 άτομα, δίπλα στον κόλπο Guanabara και πολύ κοντά στο διεθνές αεροδρόμιο. Έχει τα χειρότερα ποσοστά θανάτου από κορονοϊό. Ενώ στην περίπτωση των αστικών γειτονιών όπως το Leblon, το ποσοστό θνησιμότητας είναι μόνο 2,4% των μολυσμένων, στο Μαρέ ανέρχεται στο 30,8%, σύμφωνα με τα στοιχεία του O Globo .
Νοίκιασαν ένα αυτοκίνητο με ηχητικό σύστημα που εξηγούσε τα βασικά μέτρα, όπως πλύσιμο χεριών, μη σχηματισμός πλήθους, καθαρισμός του σπιτιού (αν και σχεδόν δεν υπάρχει νερό) και εντοπισμός των πλησιέστερων νοσοκομείων. “Κάνουμε 30 πανό την εβδομάδα που κρεμάσαμε στις κοινότητες, δίνοντας έμφαση στην αλληλεγγύη, διότι η παροχή νερού είναι επισφαλής και πρέπει να το μοιραστούμε με βάση την αμοιβαία βοήθεια, γιατί τίποτα δεν προήλθε από την κυβέρνηση”, λέει η Gizele.
Έφτιαξαν επίσης πέντε χιλιάδες αφίσες, όλες με το χέρι, τις οποίες τοποθέτησαν σε καταστήματα, εκκλησίες και ενώσεις γειτονιάς με προτάσεις υγιεινής. «Ξεκινήσαμε με τέσσερις επικοινωνιακούς φορείς και σήμερα έχουμε δέκα ομάδες που ενσωματώνουν το Maré Mobilization Front και 50 γείτονες. Οι άνθρωποι συμμετέχουν στην κινητοποίηση και την αναζήτηση τροφίμων και καθαριστικών υλικών. Είναι μια πρόκληση να αντιμετωπίσουμε μια νέα πραγματικότητα, την έλλειψη νερού, χρημάτων, το Διαδίκτυο που δεν λειτουργεί καλά ».
Η δημιουργία μιας οργάνωσης σε μια φαβέλα είναι σχεδόν αδύνατη, διότι οι ακτιβιστές συγκλονίζονται από τις τεράστιες ελλείψεις και το άθροισμα της στρατιωτικής αστυνομίας, των παραστρατιωτικών πολιτοφυλακών, των διακινητών ναρκωτικών και των Πεντηκοστιανών εκκλησιών..
“Αυτή την εβδομάδα άρχισα να σκέφτομαι ότι αν οι άνθρωποι αγωνίζονται με την πανδημία μέσα στα φαβέλα, με αμοιβαία υποστήριξη και αλληλεγγύη, μετά την πανδημία μπορούμε να κάνουμε την επανάσταση”, ενθουσιάζετε η Gizele, η οποία δεν έχει ζήσει ποτέ τόσο ενθουσιασμό και οργάνωση γειτονιάς. “Αστυνομικές επιχειρήσεις, στρατιωτικοποίηση, πολεμικά άρματα, πείνα, έλλειψη νερού και τώρα τα ζούμε όλα μαζί και οργανώνουμε τον εαυτό μας γιατί κανείς δεν γνωρίζει καλύτερα τις ανάγκες μας.”
Ο Timo γεννήθηκε στη Γερμανία, αποφοίτησε ως γεωγράφος και έχει ζήσει στο Maré, στο λόφο του Timbau για δέκα χρόνια. Με μια μικρή ομάδα φίλων, διαχειρίζονται έναν χώρο που παρασκευάζει χειροποίητη μπύρα και προβάλει ταινίες για παιδιά, που ονομάζονται Roça , μια πρακτική αγροτών που συνίσταται στην εκκαθάριση των ζιζανίων για καλλιέργεια. «Η εμπειρία απο προηγούμενες δράσεις είναι αυτή που τώρα κατάφερε να αντιδράσει στην κατάσταση. Εδώ στο Timbau υπάρχει ένα παλιό εργοστάσιο τσιμέντου που μετατράπηκε σε σπίτια και εκεί δουλεύουμε με τα παιδιά, σε μια εκστρατεία κινητοποίησης για τον εντοπισμό των οικογενειών με τις περισσότερες ανάγκες ».
Υπάρχει απογραφή τεσσάρων χιλιάδων οικογενειών που χρειάζονται βοήθεια με φαγητό, μόνο σε αυτή τη φαβέλα. Έλαβαν δωρεές για δύο χιλιάδες καλάθια που δημιουργήθηκαν και παραδόθηκαν από μια ομάδα που αποτελείται κυρίως από γυναίκες. «Είναι οι μικρές ομάδες που ήδη λειτουργούσαν που μας επιτρέπουν να λάβουμε βοήθεια και να επικοινωνήσουμε με εκείνους που έχουν ανάγκη βάσει απογραφής αλληλεγγύης των κατοίκων της φαβέλας. Εδώ το έργο δεν μπορεί να είναι ατομικό, οι απαντήσεις που δίνουμε πρέπει να είναι συλλογικές ».
* * *
Υπάρχουν πολύ περισσότερες πληροφορίες για κοινή χρήση. Για παράδειγμα, η επίμονη αντίσταση των κοινοτήτων του βόρειου Cauca, στη «Διαδικασία Απελευθέρωσης της Μητέρας Γης». Οι κοινότητες της περιοχής και η Αυτόχθονες Φρουρές συνέλαβαν 31 στρατιώτες και αστυνομικούς και πήραν τρία τουφέκια για “απόπειρα κατά της απελευθέρωσης της Μητέρας Γης” όταν η κυβέρνηση επιτέθηκε στο αγρόκτημα, που ανακτήθηκε από τους κατοίκους της ΝΑΣΑ.
Η κοινοτική συνέλευση αποφάσισε να τις παραδώσει σε μια επιτροπή αποτελούμενη από το Γραφείο του Διαμεσολαβητή και το Περιφερειακό Συμβούλιο Αυτόχθονων Cauca (CRIC). Το κράτος υποσχέθηκε να μην καταστείλει ξανά και να δημιουργήσει επιτροπή για την επίλυση συγκρούσεων μεταξύ κοινοτήτων και ενόπλων δυνάμεων.
* Περισσότερες πληροφορίες για το Cecosesola στη διεύθυνση https://www.ecopoliticavenezuela.org/2018/12/10/cecosesola-construyendo-aqui-ahora-mundo-queremos/
** Σχετικά με το Movimento das Communities Populares, https://outraspalavras.net/pos-capitalismo/poder-popular-nas-favelas-cariocas/
*** Σχετικά με το Movilizaçao da Maré Front, https://www.frentemare.com/
το άρθρο είναι από το https://desinformemonos.org/desobedecer-en-tiempos-de-cuarentena/
Για την μετάφραση του χρησιμοποιήθηκε μηχανική υποστήριξη και ακολούθησε επιμέλεια.
