Η κρίση των προσφύγων στο Αφγανιστάν μπαίνει στην πέμπτη δεκαετία
Η ομίχλη. Ο Πόλεμος.
Οι πρόσφυγες από το Αφγανιστάν είναι, για να χρησιμοποιήσουν ξανά τη διάσημη φράση, μια άγνωστη γνωριμία.
Η ομίχλη του πολέμου μαστίζει τις όμορφες και εύφορες κοιλάδες της χώρας εδώ και 40 χρόνια και συνεχίζεται. Από το 1971, δεν έχει γίνει απογραφή στο Αφγανιστάν και κανείς δεν ξέρει πραγματικά πόσα άτομα διαμένουν στη χώρα. Σύμφωνα με κάποιους, ίσως πάνω απο 35.000.000, αν και ο αριθμός αυτός εξακολουθεί να είναι μια εκτίμηση.
Ομοίως, ο πραγματικός αριθμός προσφύγων στην αφγανική διασπορά είναι άγνωστος. Η αδυναμία λήψης ακριβών δεδομένων για το Ιράν και το Πακιστάν συνεπάγεται ότι οποιοσδήποτε αριθμός αποτελεί κατ ‘ανάγκη εκτίμηση.
Τα νούμερα της Ύπατης Αρμοστείας για το 2017 ανέρχονται συνολικά περίπου 1 εκατομμύριο στο Ιράν, μεταξύ 1.500.000 και 2.500.000 στο Πακιστάν και άλλοι 130.000 στη διασπορά, κατανεμημένοι σε περισσότερες από 60 χώρες. Για άλλη μια φορά, μια εκτίμηση. Οι Αφγανοί εγκαταλείπουν την πατρίδα τους σε μεγάλο αριθμό από το πραξικόπημα του Απριλίου 1978 που υποστηρίχθηκε από τους Σοβιετικούς, και βύθισε τη χώρα σε έναν πικρό εμφύλιο πόλεμο.
Ευχαριστώ, απο εκεί είναι η πόρτα
Αυτό που ακολούθησε ήταν μια ιστορία τρόμου με επανειλημμένες χαμένες πιθανότητες για επίλυση. Όλες οι προσπάθειες να καταστεί η χώρα ένα ασφαλές μέρος για να ζήσει μόνη της, πολύ λιγότερο να ξεκινήσει κάποιος μια οικογένεια, έχουν αποτύχει. Οι Αφγανοί θα σας πουν ότι το πρώτο βήμα για την επίλυση του «Αφγανικού προβλήματος» ήταν πάντα πολύ απλό: όλοι οι ξένοι μαχητές πρέπει να φύγουν αμέσως και να τους αφήσουν να διορθώσουν το χάος. Εάν η τιμή αυτής της εξόδου ήταν, για παράδειγμα, η διεθνής απομόνωση και η διακοπή κάθε βοήθειας, θα το αποδεχόταν, έστω και με μια λυπημένη καρδιά.
Είναι το πολυετές λάθος του ξένου τυχοδιώκτη για τον πολιτισμό του Οξού.: η πεποίθηση ότι μπορεί να επιτευχθεί συμφωνία με ανθρώπους των οποίων οι οικογενειακές και φυλετικές διαφορές θα καταλαμβάνουν πάντα μια μακρινή δεύτερη θέση μετά την πρώτη: την απέλαση του εισβολέα Το Αφγανιστάν είναι έτσι, ένα αδιαπέραστο παράδοξο για όλους εκτός από εκείνους που βιώνουν στο δέρμα τους: τους Αφγανούς. Αυτό που ξεχνούν οι εισβολείς είναι ότι το μόνο πράγμα που όλοι οι Αφγανοί μπορούν αναμφισβήτητα να συμφωνήσουν είναι το ανάθεμα του ίδιου του εισβολέα.
Η Βρετανική Αυτοκρατορία, η Ρωσική Αυτοκρατορία, και τώρα η «Αυτοκρατορία» των Ηνωμένων Πολιτειών το ανακάλυψαν με τον σκληρότερο τρόπο (αν και μια σύντομη ματιά σε οποιοδήποτε ελεύθερα διαθέσιμο σύνολο ιστορικών κειμένων θα παρείχε αυτή την κατανόηση μέσα σε λίγα λεπτά). Όλοι αυτοί «Παρενέβησαν», δεν έφυγαν όμως όταν έπρεπε να έχουν πληρώσει το τίμημα με αίμα. Οι Αμερικανοί, για παράδειγμα, θα έπρεπε να έχουν «βγει από εκεί το συντομότερο δυνατό» μετά την άφιξή τους. Ταλαντεύτηκαν, ίσως εκθαμβωμένοι από το λαμπρό Hindu Kush. Και, έτσι απρόθυμα, οι Αφγανοί επέστρεψαν να λαδώνουν τα όπλα τους.
Όπου κι αν είστε, θα νομίζετε ότι οι συμπατριώτες σας είναι πραγματικά αξιοθαύμαστοι εάν ήταν τόσο αφοσιωμένοι στην ανεξαρτησία τους όσο οι Αφγανοί. Έκαναν ακόμη και τους Ρώσους να μοιάζουν με ανδρείκελα δημοτικών σχολείων, ενώ οι Γερμανοί απέτυχαν άσχημα να το κάνουν αυτό μισό αιώνα νωρίτερα κάτω από πολύ πιο ευνοϊκές συνθήκες.
Γη παράδοξων
Ωστόσο, αυτό αποδεικνύεται ένα βασικό παράδοξο στο Αφγανιστάν: οι Αφγανοί είναι αξιωματικά πεισματάρης, συνεχώς ελίσσονται ενώ οι οικογενειακές φυλές και οι φυλετικές ομάδες προσπαθούν να αρνούνται αμοιβαία την ηγεμονία. Ωστόσο, είναι ενωμένοι με την αίσθηση της εθνικότητάς τους, και αυτό παρά το γεγονός ότι το Αφγανιστάν αποτελείται από φυλετικές ομάδες που έχουν (εκτός από τη Χαζάρα) διασυνοριακούς πληθυσμούς. Όπου έχει πάει η διασπορά, όλοι θα ήθελαν να γυρίσουν σπίτι.
Μετά από τόσα πολλά χρόνια, η κατάσταση για τους Αφγανούς στο εξωτερικό επιδεινώνεται παρά βελτιώνεται. Υπάρχει μεγάλη πίεση στη διασπορά από τις κυβερνήσεις υποδοχής, που λαχταρούν για μια λύση που θα τους απαλλάξει από αυτούς. Πρόσφατοι πρόσφυγες υποχρεούνται να επιστρέψουν στα σπίτια τους, τα οποία βρίσκονται σε φτωχές και δραματικές στρατιωτικοποιημένες ζώνες. Όταν φτάνουν, η ασφάλεια είναι εμφανής μέσο της απουσία της. Το πρόγραμμα που τους επέστρεψε δεν μπόρεσε να τους παρέχει τις πιο βασικές υπηρεσίες ή προσωπική ασφάλεια. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, αναγκάζονται να επιστρέψουν εκεί.
Παραβλέποντας τη λαχτάρα του Αφγανού να επιστρέψει, οι δυτικοί πολιτικοί με απαλό πρόσωπο, πρόθυμοι να επιδοθούν στα χειρότερα ένστικτα της τάξης και της ατζέντας τους, υποστηρίζουν ότι οι πραγματικοί φόβοι των προσφύγων για την ασφάλειά τους στο Αφγανιστάν είναι αβάσιμοι και ότι η επακόλουθη αναποφασιστικότητα για το πρόγραμμα επιστροφής είναι θέμα απουσίας ευγνωμοσύνης. Αυτό είναι ξεκάθαρα ένα ψευδές επιχείρημα που είναι επίσης αυτοεξυπηρετούμενα υποκριτικό, για να το θέσω ήπια.
Ποια είναι η τρέχουσα κατάσταση στο Αφγανιστάν;
Η πραγματικότητα εκεί παραμένει εξαιρετικά προβληματική. Οι Ταλιμπάν, επιδιώκοντας να μεγιστοποιήσουν την επιρροή τους στη συνεχιζόμενη ειρηνευτική διαδικασία, συνεχίζουν να εκτοξεύουν τρομοκρατικές επιθέσεις σε ολόκληρη τη χώρα, από την οποία ελέγχουν μεγάλες περιοχές. Οι ίδιοι οι Ταλιμπάν έχουν χωριστεί σε δύο φατρίες που υποστηρίζονται από τους Πακιστανούς, αφενός, και απο το Κατάρ και τη Δύση από την άλλη. Αυτό σήμαινε ότι εκατοντάδες επιθέσεις βρίσκονται σε μεγάλο βαθμό εκτός της δύναμης ελέγχου του Daesh. Στον άκρως συναλλακτικό κόσμο της αφγανικής πολιτικής, οι Ταλιμπάν κάνουν μια τελευταία ώθηση για νέες παραχωρήσεις. Σκοτώνοντας τους συμπολίτες τους. Οι ζωές, ειδικά σε μια εποχή αμερικανικής αδυναμίας, γίνονται χρήματα. Η διαφθορά και η ληστεία ενδέχεται να μην κυριαρχήσουν στο Αφγανιστάν, αλλά μπορούν να σηκώσουν το κεφάλι τους οπουδήποτε, οποτεδήποτε.
Η οικονομία, παρά τις εξελίξεις σε ζωτικούς τομείς όπως η εκπαίδευση και η ανάκαμψη των προτύπων υγειονομικής περίθαλψης, παραμένει σε αδιέξοδο. Οι καλά συνδεδεμένοι τοπικοί έμποροι μπορούν ακόμα να κερδίσουν χρήματα σε αυτήν την οικονομία, ναι, αλλά οι περισσότεροι άνθρωποι ζουν σε επισφαλείς συνθήκες, αν όχι σε απόλυτη φτώχεια. Πριν από ένα χρόνο, ένας δυτικός ταξιδιώτης μπορούσε να επισκεφτεί με ασφάλεια τη Γάζνη. Τώρα, η Καμπούλ είναι ο μόνος ασφαλής προορισμός.
Είναι οι μικρότερες επαρχιακές πόλεις ασφαλείς για τους επαναπατριζόμενους; Αυτό εξαρτάται από το αν είναι συχνές οι παρεμβάσεις του στρατού. Παρά το κολακευτικό αντίθετο, βομβιστές αυτοκτονίας και νάρκες έχουν σκοτώσει πολλούς πολίτες. Για να μην αναφέρουμε τα drone (ένα από τα προγράμματα «βοήθειας και ανοικοδόμησης» της Αμερικής ήταν το πρόγραμμα drone για το ίδιο το Αφγανιστάν, οπότε ακόμη και αφού οι Αμερικανοί εγκαταλείψουν τον εναέριο χώρο, τα καλύτερα χειριστήρια μπορούν να συνεχίσουν μια σιωπηλή και θανατηφόρα μάχη). Ποια απόφαση θα λάβετε εάν σας ζητηθεί να επιστρέψετε σε αυτήν τη γη;
Όσοι επιστρέφουν αναζητώντας μια αξιόλογη δουλειά δεν θα βρουν πολλές επιλογές στον πίνακα ανακοινώσεων. Ωστόσο, η έλλειψη οικονομικών ευκαιριών, πραγματικά προβληματική για πολλούς, δεν θα τους σταματούσε απαραίτητα. Τα προβλήματα στα προγράμματα επιστροφής συχνά σχετίζονται με οικογενειακούς χωρισμούς, όπου οι άνθρωποι που έρχονται στην Ευρώπη για να μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα, για παράδειγμα, αντιμετωπίζουν έναν άλλο καταστροφικό χωρισμό καθώς οι οικογένειές τους στέλνονται πίσω στα σπίτια τους, χωρίς να είναι σε θέση να δημιουργήσουν αργότερα μια ζωή στο εξωτερικό. Μετά από όλες τις θυσίες που έχουν κάνει για να απομακρύνουν τα αγαπημένα τους πρόσωπα, τώρα αντιμετωπίζουν ένα άλλο αβέβαιο και απειλητικό μέλλον. Για την αφγανική διασπορά, η πραγματικότητα είναι ένα ατελείωτο ρεύμα υπαρξιακών κρίσεων, οποιαδήποτε από τις οποίες θα μπορούσε να συντρίψει έναν λιγότερο ανθεκτικό λαό.
Λάθος μετά το λάθος
Ένα άλλο κατάφωρο λάθος που κάνουν οι εισβολείς του Αφγανιστάν χωρίς αμφιβολία είναι να υποτιμάνε την πολυπλοκότητα των αντιπάλων τους. Πρέπει να οφείλεται, εν μέρει, σε μια ρατσιστική νοοτροπία. Οι Αμερικανοί είναι εγκληματίες κατά σειρά. Οι Αφγανοί είναι αμφιλεγόμενοι, ναι, αλλά είναι ασταμάτητα αισιόδοξοι για την ικανότητά τους να διορθώσουν την πατρίδα τους. Όπως καταδεικνύουν επανειλημμένα οι δεκάδες εμπνευσμένες συνεντεύξεις που πραγματοποίησε ο πολύ απασχολημένος συνάδελφός μου Ahmad Soheil Ahmadi, οι Αφγανοί είναι πολύ δραστήριοι κοινωνικά, πολιτικά, καλλιτεχνικά και διανοητικά. Αποφεύγουν τη θυματοποίηση υπέρ του συμβιβασμού και της πράξης. Πιστεύουν ότι αυτοί, και οι αγρότες και οι γυναίκες τους, έχουν όλες τις δεξιότητες και τις ικανότητες που είναι απαραίτητες για τη δημιουργία ειρήνης.
Οι γεωπολιτικοί παράγοντες με αυτοκρατορική σφραγίδα, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες σήμερα, θεωρούν αυτό το ανεξάρτητο χαρακτηριστικό των Αφγανών ως γελοία αφελές. Για αυτούς, τα παγκόσμια μερίδια είναι πολύ υψηλά για να επιτρέψουν στους Αφγανούς να αποφασίσουν τη μοίρα τους. Όπως συνέβη πριν, το ίδιο συμβαίνει τώρα. Οι Βρετανοί και οι Ρώσοι δεν μπορούσαν να βοηθήσουν. Θεώρησαν επίσης τα στοιχήματα πολύ υψηλά. Εισέβαλαν και σε κάθε ιστορική περίπτωση οι συνέπειες ήταν εποχικές (στη ρωσική περίπτωση μπορεί να ειπωθεί ότι η αφγανική αντίσταση ήταν το τελευταίο καρφί στο φέρετρο του σοβιετικού κομμουνισμού). Οι Αφγανοί σηκώνουν τους ώμους τους και αναρωτιούνται γιατί αυτοί οι τρελοί ξένοι που τρέχουν γύρω από τους οπωρώνες φαίνεται να έχουν χάσει όλη την κοινή λογική.
Ωστόσο, εάν τους δοθεί μια σοβαρή ευκαιρία να λύσουν τα δικά τους εσωτερικά προβλήματα, οι Αφγανοί θα το καταλάβουν και θα σπεύσουν όλοι σπίτι.
Τέλος της τραγωδίας
Αυτό που δεν υπάρχει αμφιβολία είναι η τεράστια τραγωδία. Μετά από περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες καταστροφής, η κατάσταση στο έδαφος παραμένει περίπλοκη, ρευστή και επικίνδυνη. Πολύ καιρό Αφγανοί πρόσφυγες στο Πακιστάν παρενοχλούνται επειδή το πολιτικό περιβάλλον έχει στραφεί εναντίον τους (φρικαλεότητες των Ταλιμπάν, όπως η επίθεση σε δημόσιο σχολείο του στρατού του Πεσαβάρ το 2014, άλλαξε ριζικά τις τοπικές αντιλήψεις για τους Αφγανούς πρόσφυγες). Μερικοί πρόσφυγες τιμωρούνται τώρα, πράγματι γίνονται απάτριδες μεταξύ του Πακιστάν και της πατρίδας τους. δεν είναι ευπρόσδεκτοι σε καμία χώρα και δεν μπορούν να πάνε πουθενά αλλού.
Το άρθρο είναι του John Clamp
Πηγή: maqshosh
