Γυναίκες: Οι οριακά αόρατες (και) από την ιστορία για το 1821| Μια ακόμα περίπτωση επιλεκτικής αστικής ιστορικής μνήμης, του Νίκου Πελεκούδα

Γυναίκες: Οι οριακά αόρατες (και) από την ιστορία για το 1821

από | 25 Μαρ, 2023

Γυναίκες: Οι οριακά αόρατες (και) από την ιστορία για το 1821 | Μια ακόμα περίπτωση επιλεκτικής αστικής ιστορικής μνήμης, του Νίκου Πελεκούδα

Από τις Μελέτες Χειραφέτησης/ Ελλάδα 1830 – 1918

Ο οπλαρχηγός, ο αρματολός, ο κλέφτης, ο ήρωας του 1821.

Και με τις γυναίκες τι έγινε; Υπήρξαν; Αγωνίστηκαν;

Από μικρά παιδιά μεγαλώνουμε σε ό,τι αφορά τις γυναικείες προσωπικότητες της επανάστασης του 1821 με την αναφορά στη Μπουμπουλίνα και την Μαντώ Μαυρογένους, στις οποίες η αναφορά μάλλον περισσότερο ήθελε να επιβεβαιώσει τον κανόνα μέσα από τις εξαιρέσεις του. Η επανάσταση του 1821 ήταν αντρική υπόθεση για την εθνική αστική ιστοριογραφία. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό, πως ο Παπαρρηγόπουλος δεν κάνει καμιά αναφορά σε γυναίκα της επανάστασης. Καμιά! Που να διεκδικεί μια αξιοπρέπεια και μια πληρότητα.

Ενώ ταυτόχρονα είναι και μια πτυχή η οποία πολύ λίγο έχει απασχολήσει, αν όχι καθόλου και αριστερούς ιστορικούς.

Είναι χαρακτηριστικό και ταυτόχρονα παράδοξο ότι οι ξένοι περιηγητές που θα βρεθούν στην Ελλάδα μέσα στην επανάσταση αλλά και λίγο μετά το τέλος της, θα σημειώσουν το πλήθος των γυναικών που επαναστάτησαν και πολέμησαν, όπως και πάμπολλα δημοτικά τραγούδια τα οποία περιγράφουν τα κατορθώματά τους στη μάχη. Μάνη, Σούλι, Μεσολόγγι είναι μόνο μερικά πολεμικά «θέατρα» που επιβεβαιώνουν το γεγονός της ξεχωριστής γυναικείας παρουσίας. Αλλά η εθνική ιστοριογραφία τίποτα!

Παραδείγματα επαναστατικού θάρρους που τα γνωρίζουν μόνο όσοι θα ασχοληθούν πιο λεπτομερειακά και με μεγαλύτερη υπομονή και αξιοπιστία με την επανάσταση.

Αντικείμενο πάμπολλων δημοτικών τραγουδιών θα αποτελέσουν τα κατορθώματα στο Σούλι της Δέσπως Μπότση, της Ελένης Μπότσαρη, της Χάιδως Γιαννάκη Σέχου. Στη Μάνη το 1826 από τους 1500 αμυνόμενους κόντρα στις τουρκοαιγυπτιακές δυνάμεις οι 1000 είναι γυναίκες. Πόσα ονόματά τους γνωρίζουμε; Πόσα αξίζει να μπουν στα σχολικά βιβλία. Μάλλον κανένα.

Οι γυναίκες της επανάστασης του 1821 θα συμμετέχουν στον αγώνα κανονικά και σε όλες τις εκφάνσεις του. Με το όπλο στο χέρι φορώντας αντρικά ρούχα, στο πλευρό αδελφών και συζύγων, χτίζοντας οχυρώσεις, μεταφέροντας φαγητό και νερό. Είναι γνωστό πως η ερωμένη του Καραϊσκάκη κέρδισε το προνόμιο να συμμετέχει στα πολεμικά συμβούλια. Δυστυχώς όμως αυτό που γνωρίζουμε, και που τώρα και εδώ γράφουμε είναι ότι ήταν μια από τις ερωμένες του Καραϊσκάκη! Και όχι το τι ακριβώς έκανε για να κερδίσει το σεβασμό επιπέδου πολέμαρχου!

Χιλιάδες γυναίκες που δε θα μάθουμε ποτέ το όνομά τους κακοποιήθηκαν, βιάστηκαν, εξευτελίστηκαν γιατί προσπάθησαν να υπερασπιστούν τοποθεσίες όταν αντρικά ένοπλα σώματα επιχειρούσαν αντιπερισπασμούς κάπου αλλού.

Βέβαια η αντιμετώπιση ακόμα και στον καιρό τους, για κάποιες πρωταγωνίστριες του αγώνα, ήταν ανάλογες της ιστοριογραφικής εξαφάνισης ή σμίκρυνσης του ρόλου τους. Είναι φοβερό πως ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στο μνημόσυνο της συζύγου του Αικατερίνης δε θα αναφερθεί καθόλου στο πλούσιο επαναστατικό της έργο, αρνούμενος έτσι έμπρακτα τη συμβολή της. Η ίδια η μεγάλη Μπουμπουλίνα, όπως μας την αναφέρουν στα σχολεία, δεν έλαβε τη σύνταξη που είχε αιτηθεί γιατί κρίθηκε πως μόνο ως χήρα αγωνιστή θα τη δικαιούνταν!

Αλλά και μετά την επανάσταση οι γυναίκες θα αποκλειστούν από πολιτικά και γενικότερα δικαιώματα ανάλογα με αυτά των ανδρών, ενώ δε θα λαμβάνουν ούτε την ίδια εκπαίδευση ούτε προφανώς θα έχουν και τις ανάλογες επαγγελματικές ευκαιρίες.

Το κλασσικό σχήμα ο άνδρας πολεμά και η γυναίκα κάνει την επιμελητεία, βασική πλευρά του τρίπτυχου πατρίς-θρησκεία-οικογένεια, τρίπτυχο που κατοχυρώνεται στα ίδια τα ελληνικά συντάγματα, θα αναπαραχθεί και στην ιστοριογραφία. Ή στην καλύτερη περίπτωση η γυναίκα του 1821 γίνεται ορατή στο βαθμό που κρίνεται πως πλησιάζει τον ανδρικό ιδεότυπο.

Και αν κάπου αναφέρονται οι γυναίκες, ή διασώθηκε το έργο τους, αυτό κατά κανόνα συμβαίνει γιατί ήταν ανώτερες κοινωνικά, ή γιατί ήταν σύζυγοι, ερωμένες, συγγενείς κάποιου γνωστού άνδρα αγωνιστή ή παράγοντα της επανάστασης.

ΚΑΙ το 1821, δηλαδή η ιστορική του παρουσίαση, η επιλεκτικότητα στη μνήμη, είναι αστική-εκμεταλλευτική και φυσικά πατριαρχική…

Στον πίνακα μια εξιδανικευμένη αποτύπωση της πάλης των γυναικών στη Μάνη, με τα δρεπάνια στα χέρια, ενάντια στον Ιμπραήμ στη μάχη του Διρού το 1826

Το alerta.gr αποτελεί μια πολιτική προσπάθεια διαρκούς παρουσίας και παρέμβασης, επιδιώκει να γίνει κόμβος στο πολύμορφο δικτυακό τοπίο για την διασπορά ριζοσπαστικών αντιλήψεων, δράσεων και σχεδίων στην κατεύθυνση της κοινωνικής απελευθέρωσης… Η συνεισφορά είναι ξεκάθαρα ένα δείγμα της κατανόησης της φύσης του μέσου και της ανάγκης που υπάρχει για να μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει και να μεγαλώνει. Για όποιον/α θέλει να συνδράμει ας κάνει κλικ εδώ

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά

Πώς να διαβάσουμε τον πόλεμο πολιτικά “Αυτό το πράγμα που αποκαλούμε Ντονμπάς στην πραγματικότητα δεν υπάρχει... δεν είναι παρά ένας ορισμός που μας επιβλήθηκε από την Ρωσική Ομοσπονδία”. Oleksyi Danilov, 24/03/2021i “Ο στόχος των Συμφωνιών του Μινσκ είναι να...

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο]

Παρέλαση: Με παλαιστινιακές σημαίες έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου [Βίντεο] Με παλαιστινιακές σημαίες στα χέρια έβαλαν τα σώματά τους μπροστά στα άρματα στην Πανεπιστημίου στα Προπύλαια, κατά τη διάρκεια της παρέλασης της 25ης Μαρτίου στην...

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας

1821: Το ουρλιαχτό της ελευθερίας Κανένας δεν επαναστατεί επειδή έτσι του κάπνισε, επειδή δεν είχε τίποτα καλύτερο να κάνει, επειδή βαριόταν αφόρητα μια κάποια μέρα της ζωής του. Κανένας δεν εξεγείρεται επειδή το διάβασε σε κάποια βιβλίο, επειδή πέρασε χρόνια να...

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ

Σαν σήμερα γεννήθηκε ο αναρχικός Ρούντολφ Ρόκερ Στις 25 Μαρτίου του 1873 γεννήθηκε στο Μάϊντς της Δυτικής Γερμανίας, ο αναρχικός θεωρητικός και ιστορικός Ρούντολφ Ρόκερ από μια οικογένεια Kαθολικών ειδικευμένων εργατών. Ο Ρόκερ ήταν γνωστός για την ενεργό δράση του...

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) | Γνωστός – Άγνωστος

Η εξέγερση στο Κιλελέρ (Μάρτιος 1910) Το νέο βίντεο από το κανάλι Γνωστός - Άγνωστος που περιλαμβάνει animated βίντεο ιστορίας (ελληνικής και παγκόσμιας), ψυχολογίας και κοινωνικών θεμάτων. https://www.youtube.com/watch?v=JLN5UWxPdIk Oι έλληνες τσιφλικάδες που...

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού

Συνέντευξη με την Claudia Pinelli, κόρη του Giuseppe του αναρχικού. Αναδημοσίευση από την Αέναη Κίνηση. Σφαγή Capaci, ξεκινά η «στρατηγική της έντασης» με δυναμίτη, δεύτερο επεισόδιο, από τα χέρια του οργανωμένου εγκλήματος με άρωμα μαφίας. Στις 19 ιουλίου, πάντα...

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων – Καματερού

Τοποθέτηση στην εκδήλωση για την “οργάνωση των αναρχικών” από την Πρωτοβουλία Αναρχικών Αγ. Αναργύρων - Καματερού Tην Παρασκευή 1η Μαρτίου παρευρεθήκαμε ως καλεσμένοι ομιλητές, μαζί και με την συλλογικότητα Πέλοτο από την Ξάνθη, στην εκδήλωση που διοργάνωσε η...

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη

Ψυχιατρική Γενικού Νοσοκομείου Χανίων: Η τελευταία πράξη Ανακοίνωση ειδικευόμενων ψυχιάτρων του Γενικού Νοσοκομείου Χανίων για την κατάσταση που επικρατεί στην Ψυχιατρική Κλινική του νοσοκομείου και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν διαχρονικά όπως φαίνεται από τις...

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα;

Στις πόσες έρευνες φαίνεται αν είμαστε κορόιδα; Από την Πρωτοβουλία ενάντια στα ΕΛΠΕ. Ανακοινώθηκε η διεξαγωγή 2 νέων ερευνών (1) σχετικά με τη δυσοσμία στην περιοχή με τη συνεργασία, μεταξύ άλλων φορέων, του Δήμου Κορδελιού- Ευόσμου  και του ΑΠΘ. Χρηματοδότης της μια...

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς»)

ΠΡΩΤΕΑΣ: τα πολλά πρόσωπα του ΠΑΣΟΚ (και «εμείς») «Ο Χέγκελ κάνει κάπου την παρατήρηση ότι όλα τα μεγάλα κοσμοϊστορικά γεγονότα και πρόσωπα παρουσιάζονται σαν να λέμε, δυο φορές. Ξέχασε όμως να προσθέσει: τη μια φορά σαν τραγωδία, την άλλη σαν φάρσα» Κ. Μαρξ, Η 18η...