Zengakuren: Οι επαναστατικές φοιτητικές ομάδες στη μεταπολεμική Ιαπωνία

Zengakuren: Οι επαναστατικές φοιτητικές ομάδες στη μεταπολεμική Ιαπωνία

Πικετοφορίες, μαζικές διαδηλώσεις, συγκρούσεις με τις δυνάμεις καταστολής, δακρυγόνα. Τα μοτίβα της πολιτικής διαμαρτυρίας είναι αναγνωρίσιμα παντού. Τέτοιες σκηνές ήταν ένα συνηθισμένο θέαμα σε πολλές αμερικανικές πόλεις τις δεκαετίες του 1960 και του 1970. Ήταν σκηνές πολιτικής διαμαρτυρίας που υποδαυλίστηκαν από τις φυλετικές και οικονομικές ανισότητες, την οργή για τον πόλεμο του Βιετνάμ και την (αντι)πολιτισμική εξέγερση κατά του status quo. Προφανώς και ο γαλλικός Μάης του ‘68 έδωσε τη δυνατότητα σε ένα μαζικό κύμα αντικαθεστωτικών αριστερών και αναρχικών διαδηλωτών και διαδηλωτριών να φέρουν το ζήτημα της πολιτικής ανυπακοής και ανατροπής στην ημερήσια διάταξη, με τις αντίστοιχες εικόνες βίας από πλευράς κράτους και αντιβίας από πλευράς των από τα κάτω. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία δεν ήταν οι μόνες οικονομικές δυνάμεις που συγκλονίστηκαν από κοινωνικές αναταραχές εκείνες τις δεκαετίες.

Στην πραγματικότητα, όσο κι αν αυτό δεν είναι ευρέως γνωστό, τα αριστερά φοιτητικά κινήματα στην Ιαπωνία αποτέλεσαν σκηνικά για μερικές από τις πιο αιματηρές και δραματικές μάχες μεταξύ διαδηλωτών και δυνάμεων καταστολής. Οι διάφορες ακροαριστερές φοιτητικές ομάδες στην Ιαπωνία αγωνίζονταν μεταπολεμικά για αρκετά αιτήματα, όπως η εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και τα δικαιώματα στη γη. Αλλά αυτό που τις ένωνε ήταν ξεκάθαρα ο αντιαμερικανισμός. Ήθελαν η Ιαπωνία μετά την κατοχή να παραμείνει ακριβώς, όπως ήταν και πριν, και οποιαδήποτε παραμένουσα αμερικανική επιρροή στη χώρα τους ήταν γι’ αυτούς λόγος για δράση.

Οι εξεγερμένοι φοιτητές Zengakuren συγκρούονται με την αστυνομία έξω από το κτίριο της Βουλής στο Τόκιο κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων κατά του φιλοαμερικανού πρωθυπουργού Nobusuke Kishi στις 15 Ιουνίου 1960.

Μια από τις πιο μάχιμες φοιτητικές ομάδες που σχηματίστηκαν τότε ήταν οι Zengakuren. Η φοιτητική ομάδα Zengakuren, η οποία σχηματίστηκε το 1948 ως μια ακροαριστερή ένωση ακτιβιστών φοιτητών, οργάνωσε πολλές από τις διαμαρτυρίες.

Οπλισμένοι με κοντάρια μπαμπού και προστατευμένοι με κράνη, μια ομάδα φοιτητών Zengakuren ορμούν προς τα εμπρός, για να ξεκινήσουν μια διαδήλωση στο Τόκιο στις 30 Σεπτεμβρίου 1971. Η διαμαρτυρία τους ήταν ενάντια στους όρους για την επιστροφή της Οκινάουα από τον αμερικανικό στον ιαπωνικό έλεγχο. Η εξτρεμιστική εθνική φοιτητική οργάνωση της Ιαπωνίας μετά από λίγα χρόνια, ωστόσο, θα διασπαστεί σε μια σειρά από ανταγωνιστικές παρατάξεις και ιδεολογίες που τις ενώνει μόνο ο παραδοσιακός αντιαμερικανισμός τους.

Μία από τις χιλιάδες ριζοσπάστριες φοιτήτριες, που συμμετείχαν στην τεράστια διαδήλωση στο Τόκιο την Κυριακή 14 Ιουνίου 1970, προσπαθεί να γλιτώσει από τις φλόγες από βόμβα μολότοφ που πετάχτηκε στην αστυνομία.

Η λέξη Zengakuren είναι μια σύντμηση του Zen Nihon Gakusei Jichikai Sō Rengō που κυριολεκτικά σημαίνει “Πανιαπωνική Ένωση Φοιτητικής Αυτοδιοίκησης”. Κεντρικό μέλημα των Zengakuren ήταν η εναντίωση στην αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην περιοχή, και πολλές από τις πιο βίαιες συγκρούσεις σημειώθηκαν σε διαδηλώσεις κατά του πολέμου του Βιετνάμ. Η επαγρύπνηση και η αναβαθμισμένη ακτιβιστική δράση των Zengakuren αποκάλυψε πολλές αντιφάσεις στην ακμάζουσα μεταπολεμική Ιαπωνία, όπου οι υλικές ανέσεις και η οικονομική σταθερότητα είχαν καθηλώσει πολλούς άλλους πολίτες σε πολιτική απάθεια.

Διάφοροι διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένων των ακτιβιστών Sampo Rengo της φοιτητικής ομάδας Zengakuren, σε διαδήλωση στο Sasebo της Ιαπωνίας στις 20 Ιανουαρίου 1968.

Οι Zengakuren, λοιπόν, εμφανίστηκαν στις αρχές της μεταπολεμικής περιόδου, καθώς οι φοιτητές των ιαπωνικών πανεπιστημίων δημιούργησαν αυτοδιοικούμενες ενώσεις (jichikai) προκειμένου να διαμαρτυρηθούν για τα φασιστικά κατάλοιπα στο πανεπιστημιακό σύστημα και να οργανωθούν ενάντια στις προτεινόμενες αυξήσεις των διδάκτρων. Όλοι οι φοιτητές των πανεπιστημίων εγγράφονταν αυτόματα σε αυτές τις ενώσεις και οι συνδρομές αφαιρούνταν αυτόματα από τα δίδακτρά τους. Πιο συγκεκριμένα, μετά από μια αποτυχημένη γενική απεργία το 1947, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας (ΚΚΙ) ανέλαβε να οργανώσει τις ξεχωριστές πανεπιστημιακές ενώσεις σε μια ενιαία πανεθνική οργάνωση. Ως αποτέλεσμα αυτής της εκτεταμένης οργανωτικής προσπάθειας, ο σχηματισμός των Zengakuren ανακοινώθηκε επίσημα στις 18 Σεπτεμβρίου 1948. Ο Teruo Takei, φοιτητής του Πανεπιστημίου του Τόκιο και μέλος του Ιαπωνικού Κομμουνιστικού Κόμματος, ήταν ο πρώτος πρόεδρος της οργάνωσης.

Ριζοσπάστες φοιτητές επιτίθενται με σιδερένιες ράβδους σε μια ομάδα αστυνομικών των δυνάμεων καταστολής κατά τη διάρκεια επίθεσης στο αστυνομικό τμήμα Azabu του Τόκιο, την Τρίτη 23 Ιουνίου 1970. Αριστεροί διαδηλωτές πραγματοποιούσαν τότε διαμαρτυρία κατά της Συνθήκης Ασφαλείας ΗΠΑ – Ιαπωνίας.

Οι Zengakuren αποτέλεσαν μια πολύ χαρακτηριστική περίπτωση του ιαπωνικού φοιτητικού ριζοσπαστισμού, που ξεκίνησε μετά τον πόλεμο, ενός ριζοσπαστισμού, ο οποίος κορυφώθηκε με μαζικές κοινωνικές αναταραχές και αλλαγές γύρω από το ιαπωνικό εκπαιδευτικό σύστημα και την κοινωνία γενικότερα αλλά και ενάντια στην παρουσία αμερικάνικων στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή.

Ριζοσπάστες αριστεροί φοιτητές που διαμαρτύρονται για την κατασκευή του Νέου Διεθνούς Αεροδρομίου του Τόκιο συγκεντρώνονται, για να συγκρουστούν με τις δυνάμεις καταστολής στις 31 Μαρτίου 1968 στη Ναρίτα της Ιαπωνίας.

Ωστόσο, στα τέλη της δεκαετίας του 1950, μια “αντισταλινική” (δηλ. κατά του Κομμουνιστικού Κόμματος Ιαπωνίας) φράξια εντός των Zengakuren, με το παρατσούκλι “The Bund” (Bunto στα ιαπωνικά) κατάφερε να εξασφαλίσει τον έλεγχο των Zengakuren, εν μέρει (όπως τους καταλογίστηκε) με νοθεία στις εκλογές. Στον έλεγχό τους στην οργάνωση αντιτάχθηκε σθεναρά η “αντι-κατευθυνόμενη” παράταξη, δηλαδή αυτή που ήταν υπέρ του ΚΚΙ. Αυτή η διάσταση ξεκίνησε τη διαδικασία πολυάριθμων εσωτερικών διχασμών εντός της Zengakuren που θα συνεχιζόταν καθ’ όλη τη δεκαετία του 1960. Παρ’ όλα αυτά, για κάποια χρόνια η Zengakuren κρατήθηκε ενωμένη, προκειμένου να κινητοποιήσει όλη της τη δύναμη, για να προσπαθήσει να σταματήσει τη Συνθήκη Ασφαλείας ΗΠΑ-Ιαπωνίας το 1960. [σημ. Μετ: Το 1960, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ιαπωνία υπέγραψαν τη Συνθήκη Αμοιβαίας Συνεργασίας και Ασφάλειας, η οποία τροποποίησε την προγενέστερη Συνθήκη Ειρήνης του Σαν Φρανσίσκο που είχε υπογραφεί το 1951. Η νέα τροποποιημένη συνθήκη επέτρεπε στις ΗΠΑ όχι μόνο να αποκτήσουν το ρόλο του εγγυητή για την ασφάλεια της Ιαπωνίας αλλά και να διατηρούν στρατιωτικές δυνάμεις στην περιοχή. Η συνθήκη επέτρεπε στις Ηνωμένες Πολιτείες να εδραιώσουν προσωπικό στρατού, ναυτικού και αεροπορίας στη χώρα, την ίδια στιγμή που η Ιαπωνία σύμφωνα με το νέο μεταπολεμικό της σύνταγμα αποκήρυσσε για πάντα τον πόλεμο ως κυρίαρχο δικαίωμα του έθνους και την απειλή ή τη χρήση βίας ως μέσο επίλυσης διεθνών διαφορών.]

Ένας φοιτητής βρίσκεται τραυματισμένος κατά τη διάρκεια διαδήλωσης με αίτημα την επιστροφή της Οκινάουα και την κατάργηση της αμερικανο-ιαπωνικής συνθήκης ασφαλείας στις 18 Ιουνίου 1960.

Οι πρώτες ανοιχτές διασπάσεις εντός των Zengakuren σημειώθηκαν αμέσως μετά, καθώς η απογοήτευση για την αποτυχία των διαδηλώσεων κατά της Συνθήκης προκειμένου να εμποδιστεί η επικύρωσή της, οδήγησε σε πολλούς γύρους αλληλοκατηγοριών. Στη συνέχεια, οι Zengakuren διασπάστηκαν σε έναν μεγάλο αριθμό αντιμαχόμενων παρατάξεων (sekuto), οι οποίες μάχονταν μεταξύ τους τουλάχιστον όσο μάχονταν και την αστυνομία.

Έχοντας εξαιρετική οργάνωση στο δρόμο και τις συγκρούσεις, οπλισμένοι με κατασκευαστικά κράνη βαμμένα στα χρώματα των διαφόρων παρατάξεών τους και με μεγάλα ξύλινα ραβδιά που αποκαλούσαν “ραβδιά βίας” (gebabō, από το γερμανικό Gewalt), συμμετείχαν σε διάφορους αγώνες καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και μετά, συμπεριλαμβανομένου του αγώνα κατά της εξομάλυνσης των διπλωματικών σχέσεων με την Κορέα το 1965, σε διαμαρτυρίες κατά του ελλιμενισμού στην Ιαπωνία πυρηνικών υποβρυχίων και αεροπλανοφόρων του Πολεμικού Ναυτικού των ΗΠΑ, διαμαρτυρίες κατά του πολέμου του Βιετνάμ,  κινητοποιήσεις στα πανεπιστήμια του 1968-69 (1) καθώς και στον αγώνα Sanrizuka κατά της κατασκευής του αεροδρομίου Narita από το 1968 έως τα μέσα της δεκαετίας του 1980.

Οι δυνάμεις καταστολής της αστυνομίας του Τόκυο και αριστεροί φοιτητές διαδηλωτές σε μια διελκυστίνδα για έναν διαδηλωτή που η αστυνομία προσπαθεί να συλλάβει στην περιοχή Σιντζούκου του Τόκυο στις 21 Οκτωβρίου 1969. | Οι Zengakuren διαμαρτύρονται κατά της κατασκευής του Νέου Διεθνούς Αεροδρομίου του Τόκυο μπροστά από το Δημαρχείο της Ναρίτα στις 26 Φεβρουαρίου 1968 στη Ναρίτα της Τσίμπα της Ιαπωνίας.

Ο περιβόητος χορός του φιδιού/snake dance των Zengakuren. Ο χορός του φιδιού αποτελείται από διαδοχικές σειρές περίπου δεκαπέντε ατόμων δίπλα-δίπλα, με τα χέρια ενωμένα. Μόλις ξεκινήσει η δράση, πλέκεται και λικνίζεται, διατηρώντας έναν ρυθμό τρεξίματος. Πρόκειται για έναν σχηματισμό που μαθαίνεται εύκολα και είναι δύσκολο να διαλυθεί λόγω της ταχύτητας και της πυκνότητάς του και επειδή ο χορός του φιδιού μπορεί να αλλάξει κατεύθυνση αυθόρμητα και αμέσως. Ήταν αυτό το είδος επίδειξης που χρησιμοποιήθηκε για να εμποδιστεί ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ να επισκεφθεί την Ιαπωνία το 1960.

Παρ΄όλα αυτά, η διάσπαση δε μπορούσε να αποσοβηθεί κι έτσι στα τέλη της δεκαετίας του ’60 οι Zengakuren διασπάστηκαν σε αρκετές υποομάδες, οι κυριότερες από τις οποίες ήταν οι εξής:

Minseidō: φοιτητικές ομάδες που συνδέονται με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας (JCP: Japan Communist Party). Iδρύθηκε το Σεπτέμβρη του 1948 από το ΚΚΙ. Αριθμούσε 453.000 μέλη (τα 12.000 ενεργά), διέθετε 353 αυτοδιοικούμενες ενώσεις (jichikai) σε 98 πανεπιστήμια. Μπορούσε να κινητοποιήσει μέχρι και 47.000 άτομα. Είχε επιπλέον δύναμη 10.000 μαθητών σε 870 σχολεία. Φόραγαν κίτρινο κράνος χωρίς διακριτικά. Παρόλο που τη διετία 1950-1951 εκτόξευαν βόμβες μολότοφ στις συγκρούσεις, εν τούτοις, πολιτικά ήταν ρεφορμιστές και αφοσιωμένοι στην κοινοβουλευτική δημοκρατία.

Αnti-Yoyogi ( Anti-JCP) Zengakuren: Μια συμμαχία αρκετών παρατάξεων (sanpa), ομάδων που ασκούσαν κριτική στο ΚΚΙ. Μεταξύ αυτών των παρατάξεων ήταν οι ομάδες Second Bund, Kaihō-ha, Chūkaku-ha, οι Μαρξιστές-Λενινιστές κι οι Τεταρτοδιεθνιστές. Παρ’ όλες τις μεταξύ τους διαφορές, συμφωνούσαν τόσο στην αντίθεση με το ΚΚΙ και τη ρεφορμιστική γραμμή του, δηλαδή αυτής του μετασχηματισμού της αστικής δημοκρατίας, όσο και στην πολιτική του εξόντωση.

Kakumaru Zengakuren: (Renolutionary Marxists). Η “Επαναστατική Μαρξιστική Φράξια” της Επαναστατικής Κομμουνιστικής Λίγκας Ιαπωνίας. Αρχικά συμμετείχαν στον αντι-ΚΚΙ σχηματισμό μαζί με τις προαναφερθείσες γκρούπες, γρήγορα όμως διαφώνησαν και αυτονομήθηκαν, κατηγορώντας άλλες ομάδες (ιδίως την Chūkaku) ότι, ενώ οραματίζονταν ένα ρώσικο 1905 (χρονιά της πρώτης αποτυχημένης επανάστασης στη Ρωσία), εντούτοις, έκαναν τα ίδια τακτικά λάθη με το ΚΚΙ. Αριθμούσε 48.200 μέλη (τα 1.980 από τα οποία ενεργά) και έδωσε δολοφονικές μάχες με τις ομάδες Sanpa, παρ’ όλη την κοινή τους εχθρική στάση απέναντι στο ΚΚΙ και τις φοιτητικές του ομάδες. Οι Kakumaru διέθεταν 29 αυτοδιοικούμενες ενώσεις (jichikai), ενώ μπορούσαν να κινητοποιήσουν κοντά στα 5.000 άτομα. Φορούσαν λευκό κράνος με μια κόκκινη ρίγα στη βάση του.

Για περισσότερες και πιο ενδελεχείς πληροφορίες για τις πάμπολλες φοιτητικές ακροαριστερές φράξιες στη μεταπολεμική Ιαπωνία όρα εδώ.

Αρκετές διαφορετικές ομάδες διεκδικούν ακόμη και σήμερα το όνομα των Zengakuren και παραμένουν ενεργές, αν και ο αριθμός τους έχει μειωθεί σημαντικά από την ακμή τους τη δεκαετία του 1950 και του 1960.

Από τα τέλη της δεκαετίας του 2010, η Zengakuren Minseidō (η ομάδα που προσχώρησε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ιαπωνίας) είναι ανενεργή.

Δυνάμεις καταστολής στο πανεπιστήμιο του Τόκυο

(1) Στις 18 Γενάρη 1969, 8.500 δυνάμεις των δυνάμεων καταστολής απέκλεισαν την πανεπιστημιούπολη Χόνγκο του Πανεπιστημίου του Τόκυο, η οποία είχε καταληφθεί από φοιτητές από τον Οκτώβριο. Άρχισαν να εκκενώνουν ένα προς ένα τα κατειλημμένα κτίρια, συλλαμβάνοντας όλους τους ενοίκους. Φοιτητές από όλη τη χώρα ήρθαν στην κοντινή γειτονιά Kanda-Jimbocho και δημιούργησαν μια οχυρωμένη “απελευθερωμένη ζώνη” για να πολεμήσουν την αστυνομία. Η μάχη διήρκεσε δύο ημέρες και είχε ως αποτέλεσμα εκατοντάδες τραυματισμούς και συλλήψεις.

Μετάφραση/Ερευνα/Επιμέλεια: Πάνος Ασημακόπουλος

Πηγές: libcom, Wikipedia, Timeline

https://www.facebook.com/workingclasshistory/photos/a.296224173896073/1901634253355049

Διαβάστε και το άρθρο για το ιαπωνικό κίνημα Pinku Eiga και τη σύνδεσή του με το κίνημα των Zengakuren:

Ροζ Φιλμ – Μαυροκόκκινη Επανάσταση